Inleiding

De komende jaren worden de mobiliteitsambities zoals opgenomen in de Mobiliteitsnota en de Parkeervisie gerealiseerd. We kiezen nadrukkelijk voor vormen van schoon vervoer die tegelijkertijd ook weinig ruimte innemen. In de groeiende stad is een overgang naar duurzame vervoersvormen nodig om Leiden als historische Hollandse stad leefbaar en bereikbaar en de luchtkwaliteit op het gewenste niveau te houden. Het is daarbij zoeken naar een goed evenwicht tussen bereikbaarheid, leefbaarheid, duurzaamheid, economische ontwikkeling en verstedelijking. Bij de inrichtingskeuzes die we maken staat het verbeteren van de verkeersveiligheid altijd voorop. We stimuleren duurzame innovaties die bijdragen aan een schoner milieu en een betere doorstroming van het verkeer in Leiden. We zien kansen in deelauto’s en deelfietsen.

Fietsers en voetgangers

Fietsen en lopen zijn de meest duurzame vervoerswijzen. Voor voetgangers komen goede en logische looproutes vanaf de stations en parkeergarages naar het centrum. Langs de singels worden nieuwe wandelpromenades aangelegd. Het groen wordt beter bereikbaar door de aanleg van bruggen en/ of andere fiets- en wandelverbindingen. Er komen meer plekken om fietsen te stallen en we verbeteren de fietsinfrastructuur in de stad en regio nog verder.

Openbaar vervoer
Leiden heeft een uitstekende aansluiting op het landelijke openbaar vervoersnetwerk. Ons centraal station is het zesde station van Nederland. Het gebied rond Leiden Centraal is volop in ontwikkeling. Om de mobiliteitsknoop goed te laten functioneren zijn aanpassingen nodig op de verbindingen die een samenhangend geheel vormen met het ruimtelijke programma en verblijfklimaat. Deze opgave overstijgt het Leids belang en raakt direct het belang van andere stakeholders in het gebied, zowel op rijks-, provinciaal als gemeentelijk niveau en ook van andere (private) partijen. Met de ontwikkeling van Knooppunt Leiden transformeert het zesde station van Nederland naar een hoogwaardige mobiliteits-hub die reizigers veel reis-, overstap- en verblijfskwaliteit biedt. We verkennen met alle relevante partners de verbeteringen op de OV-knooppunten en het spoor, zowel richting Den Haag / Rotterdam, in de richting Haarlem / Amsterdam als ook richting Utrecht. Bussen moeten elektrisch en comfortabel zijn en frequent rijden. De gemeente maakt de komende jaren de bushaltes voor iedereen toegankelijk, zodat we werk maken van een inclusieve stad die voor iedereen bereikbaar is. Er zijn forse investeringen nodig om de groei en schaalsprong van het openbaar vervoer te kunnen realiseren. Dit pakken we op in regionaal (Holland Rijnland) verband, met de provincie en met het Rijk.

Het autogebruik in de stad verandert
Leiden werkt aan grote infrastructurele projecten die ervoor zorgen dat de stad, ook in de toekomst, bereikbaar blijft en die bijdragen aan een verbetering van de verkeersveiligheid. Met het project Leidse Ring Noord werken Leiden en Leiderdorp aan een betere doorstroming van het verkeer op de Plesmanlaan, Schipholweg, Willem de Zwijgerlaan, Engelendaal en de Oude Spoorbaan. Deze wegen vormen samen met de A4, A44, N446 en de N434 (van de in aanleg zijnde RijnlandRoute) de Leidse Ring. De ringstructuur leidt doorgaand verkeer om het stadscentrum van Leiden en de dorpskern van Leiderdorp. Met de Centrumroute, die een belangrijke busroute vormt, maken we de stad geschikt voor Hoogwaardig Openbaar Vervoer. Door een verbetering van de doorstroming verbetert ook de luchtkwaliteit.
De essentie van autogebruik in Leiden is ‘autorijden is prima, maar niet altijd en overal’. Geparkeerde auto’s nemen veel ruimte in, en in Leiden is die ruimte schaars. Daarom werken we aan oplossingen die ‘de juiste parkeerder op de juiste plek’ brengen. Bezoekers parkeren zoveel mogelijk in de parkeergarages of op het eigen terrein van de organisatie waar ze te gast zijn, bewoners op loopafstand van hun woning. Waar mogelijk verminderen we het aantal parkeerplaatsen op straat, zo ontstaat meer ruimte voor bijvoorbeeld groen en fietsparkeren. We houden oog voor de parkeerdruk in de wijken. We stimuleren de overgang van "bezit" naar "deelgebruik", denk daarbij aan deelauto’s en auto’s op afroep. Steeds meer auto’s rijden elektrisch en we versterken de laadinfrastructuur.

Programma Leiden Duurzaam Bereikbaar
Leiden staat voor een grote opgave om een forse uitbreiding van functies (verstedelijkingsopgave, duurzame mobiliteit, energietransitie, klimaatadaptatie en biodivers vergroenen) te realiseren in een dichtbevolkte stad, waar de ruimte schaars is. Daarnaast is de ambitie om de leefbaarheid te verbeteren door te investeren in groen en duurzaamheid. Bereikbaarheid en mobiliteit vormen daarin de ruggengraat van de stad. Om de groeiende verkeersstromen in goede banen te leiden, is beleid geformuleerd en verwoord in de mobiliteitsnota. De uitwerking en uitvoering ervan is opgenomen in het programma Leiden Duurzaam Bereikbaar 2020-2030.

Het programma is onderverdeeld in vijf thema’s: Fietsstad, Autoluwe Binnenstad, De Leidse Ring, Duurzame Mobiliteit en Bereikbaarheid.

De daadwerkelijke uitvoering van de thema’s dan wel programmaonderdelen gebeurt in projecten. In het programma zijn o.a. bereikbaarheidsprojecten als de Leidse Ring Noord, de Centrumroute en de Rijnlandroute opgenomen. Daarnaast zijn diverse fiets(parkeer)projecten vastgesteld ter stimulering van het fietsverkeer.

Hoe we komen tot een autoluwe binnenstad is vastgelegd in “Ruimte voor een groen, vitaal Leiden’ waarin de inspanningen mede in het kader van duurzame mobiliteit, zoals milieuzonering, stadsdistributie en elektrificeren van vervoer, in het programma zijn opgenomen. Het programma staat uiteraard niet op zichzelf, maar moet in verband gezien worden met andere vraagstukken die in Leiden spelen.

Met name de verstedelijkingsopgave, vergroening van de stad, klimaatadaptatie en energietransitie zijn onderwerpen die evenals mobiliteit en bereikbaarheid een fors beslag leggen op niet alleen de schaarse ruimte in Leiden, maar ook op de schaarse financiële middelen en moeten alleen daarom al noodzakelijkerwijs in samenhang worden bekeken en opgepakt.

Aanpassingen aan het wegennet vereisen gedegen onderzoek om over te kunnen gaan tot uitvoering. Om het programma Leiden Duurzaam Bereikbaar in stand te houden en van de juiste ondersteuning te kunnen voorzien is het nodig om het programmabudget op te hogen. Met de vaststelling van het beleidsakkoord “Samen leven in Leiden” is ook budget beschikbaar gekomen voor het kunnen voorbereiden en uitvoeren van het programma.

Programma Autoluwe Binnenstad
We verbeteren de leefbaarheid en toegankelijkheid in de binnenstad. Grachten uit de Gouden Eeuw zijn niet ontworpen voor doorgaand autoverkeer, middeleeuwse straten rondom de Pieterskerk of de Hooglandse kerk zien we het liefst autovrij. Rijrichtingen en doorgaande routes moeten voor automobilisten logisch zijn. De binnenstad moet te bevoorraden zijn, maar het is de vraag of dat met grote vrachtwagens moet. We hebben een convenant gesloten om te werken aan nul-emissie Stadslogistiek waarin we samen met onze ondernemers en leveranciers / vervoerders zoeken naar duurzame oplossingen, zoals gebruik van elektrische wagens, bakfietsen of boten. Zo zorgen we voor schonere lucht en minder geluid. Zo blijft het in de binnenstad prettig vertoeven en neemt het aantal bezoekers en bestedingen toe.
Uw raad wordt d.m.v. de voortgangsrapportages Leiden Duurzaam Bereikbaar & Autoluwe Binnenstad op de hoogte gehouden van de voortgang op het bereiken van de doelen en subdoelen van het Programma Autoluwe Binnenstad en Programma Leiden Duurzaam Bereikbaar.

Beleidsterrein 4A Fietsers en voetgangers

Fietsen en lopen zijn de meest duurzame vorm van mobiliteit. Leiden leent zich, als dichtbebouwde stad, heel goed voor fiets- en voetgangersverkeer. Het is daarom van groot belang dat fietsen en lopen gestimuleerd wordt. Dit kan door de aanleg van goede voorzieningen zoals voet- en fietspaden, maar ook het aanbieden van stallingsplekken voor fietsen.

4A1.1 Opstellen en uitvoeren fietsbeleid

Op 15 december 2020 is het Beleidsprogramma Fiets 2020-2030 vastgesteld door de gemeenteraad. Met nieuwe beleidsdoelen gericht op fietsparkeren, fietsroutes en fietsgedrag, spelen we in op de actuele vraagstukken. We willen dat mensen meer kiezen voor de fiets en het openbaar vervoer dan voor de auto. Ook de eventuele inzet van deelfietsen kan hieraan bijdragen. We verwachten in 2030 40% meer fietsers door de toename van het aantal inwoners, werknemers, studenten, bezoekers en reizigers van het openbaar vervoer. Daarbij zorgt ook de verdere ontwikkeling van de elektrische fiets, als alternatief voor de auto, de leasefiets en een gezondere levensstijl van inwoners voor meer fietsgebruik. De veiligheid van onze fietsers staat altijd bovenaan, maar ook comfortabele, directe en aantrekkelijke fietsroutes dragen bij aan meer fietsgebruik. We willen dat onze kinderen zelfstandig kunnen deelnemen aan het verkeer. Daarom verbeteren we de fietsroutes en zorgen we voor meer fietsenstallingen. In Leiden zetten we de Fiets op 1! Hierbij werken we samen met de regiogemeenten, provincie Zuid-Holland en op landelijk niveau met de andere fietsgemeenten die gaan voor een 10 (F10 gemeenten) en Tour de Force.

4A1.2 Verbeteren Fietsroutes

Naast voorzieningen zoals extra fietsenstallingen is het van groot belang het fietsnetwerk te verbeteren en uit te breiden om de huidige fietsers beter te faciliteren. We bereiden ons daarbij ook voor op de toekomstige groei van het aantal fietsers.

In het Beleidsprogramma Fiets 2020-2030 is vastgelegd dat het fietsnetwerk in Leiden veilig, direct, samenhangend, comfortabel en aantrekkelijk moet zijn. Zo moet bijvoorbeeld de breedte van fietspaden afgestemd zijn op het aantal fietsers in de spits. Fietsroutes worden bij voorkeur uitgevoerd in rood asfalt zodat ze herkenbaar en comfortabel zijn en liggen bij voorkeur in een aantrekkelijke omgeving. De fietser, het fietsen en de fiets zijn uitgangspunt bij de inrichting van nieuwe infrastructuur.

De verbeteringen aan het fietsnetwerk zijn zeer divers: van aanpassingen ter verbetering van het comfort en veiligheid op een route, tot aanleg van ontbrekende schakels en als onderdeel van reconstructies en wijkvervangingen.

In 2023 worden de volgende maatregelen verkend, voorbereid of uitgevoerd:

• Fietsroute Hoge Rijndijk (onderdeel van project Herinrichting Hoge Rijndijk);
• Fietsstraten Lammenschansweg (onderdeel van project Herinrichting Lammenschansweg);
• Fietsroute Churchilllaan (onderdeel van project Reconstructie Churchilllaan);
• Fietsroutes westzijde Leiden Centraal (onderdeel van project Noord-Zuid Verbindingsas);
• Fietsroutes Leidse Ring Noord (onderdeel van project Leidse Ring Noord);
• Hartlijn Leiden Bio Science Park en Fietsstraat Niels Bohrweg (onderdeel van project LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur);
• Fietsstraat / fietsroute Nachtegaallaan (onderdeel van project Wijkvervanging Vogelwijk);
• Fietsroute Agaatlaan (onderdeel van project Wijkvervanging Hoge Mors);
• Fietsverbeteringen Houtkwartier (onderdeel van Verbeteren verkeersveiligheid Houtkwartier);
• Stevenshof- fietsknelpunten;
• Herinrichten kruispunt Haagweg - Leidseweg (De Groote Vink);
• Fietsroute Potgieterlaan;
• Fietsstraat Tasmanstraat en fietsroute Zeeheldenbuurt (noord-zuid);
• Fietsstraat Haarlemmerweg;
• Fietsroute Zoeterwoudseweg (vanaf Tomatenstraat) / Vrijheidslaan;
• Fietspad Ypenburgbocht
• Fietspaden Smaragdlaan / Hoge Morsweg
• Optimaliseren van de wachttijden voor fietsers bij geregelde kruispunten;
• Gedragsbeïnvloeding en educatie.

4A1.3 Noord Zuid Verbindingsas Leiden Bio Science Park

In het gebied aan de westzijde van Leiden Centraal Station / in de oostzijde van het Bio Science Park (Rijnsburgerweg – Posthofrotonde – Wassenaarseweg – Sandifortdreef – Darwinweg) zijn er met name in de spitsperiode een aantal knelpunten m.b.t. de verkeersveiligheid voor fietsers en voetgangers en de doorstroming voor het autoverkeer. De bereikbaarheid van (onder andere) het LUMC, de omliggende wijken en de doorstroming van het openbaar vervoer behoeft ruimte voor verbetering. De situatie wordt veroorzaakt door de hoeveelheid fiets- en autoverkeer in combinatie met de gewenste voorrangssituatie voor fietsers en voetgangers rondom rotondes. Hierdoor ontstaan tevens onveilige verkeerssituaties voor het langzaam verkeer. Er is in 2020 een integraal verkeersonderzoek uitgevoerd, waarin meerdere projecten betrokken zijn. Dit onderzoek betrof hoofdzakelijk het gebied rond de Noord Zuid Verbindingsas, de Rijnsburgerweg, het Stationsgebied en de Leidse Ring Noord. De studie geeft veel inzicht in de wijze waarop het verkeer in 2030 afwikkelt. Daarbij zijn meerdere varianten onderzocht, die het doorgaand autoverkeer op de Rijnsburgerweg verminderen. Omdat dit effect heeft op het omliggend wegennet wordt bekeken of er een vervolgonderzoek moet worden opgestart. De vervolgstap is het uitwerken van varianten en na participatie met belanghebbenden, via een Kaderbesluit de voorkeursvariant(en) voor te leggen aan de raad in 2023. Het betreft hier naar verwachting zowel oplossingsvarianten voor de rotonde Darwinweg / Sandifortdreef als de overige knelpunten in het gebied: Posthofrotonde, Wassenaarseweg, Rijnsburgerweg en rotonde Albinusdreef.

4A2.1 Opstellen en uitvoeren voetgangersbeleid

Iedereen is op een bepaald moment in zijn verplaatsing voetganger. Het beleidsprogramma voetganger, dat in 2021 is vastgesteld, geeft richting aan onze ambities en draagt bij aan het versterken van de positie van de voetgangers in het mobiliteitssysteem. In de mobiliteitsnota is opgenomen dat we streven naar een modal shift van auto naar duurzame vervoerswijzen als fiets, openbaar vervoer en voetganger. In het beleidsprogramma voetganger zijn de uitgangspunten uit de Mobiliteitsnota verder uitgewerkt. Deze uitgangspunten zijn:

• een fijnmazig netwerk en continuïteit in routes;
• passende maatvoering daar waar grote stromen voetgangers zijn;
• inclusiviteit en lopen;
• beleving en kwaliteit van routes;
• voetganger in de ketenverplaatsing.

Met duurzame beleidsdoelen uit het beleidsprogramma voetganger 2020-2030 spelen we in op de actuele vraagstukken. Door deze uitgangspunten als kaders mee te nemen in ruimtelijke projecten willen we bereiken dat mensen meer kiezen voor de fiets, voet en het openbaar vervoer dan de auto.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4B Openbaar vervoer

Het streven is om de kwaliteit van het openbaar vervoer in de Leidse regio op een hoogwaardig niveau te brengen, waarbij zowel de drukke woon-werk routes hoogfrequent en snel bediend worden, als ook het onderliggende netwerk op voldoende niveau gehouden wordt.

In voorbereiding op de volgende concessie voor het busvervoer, die vanaf 2024 ingaat, heeft Leiden een actieve rol in de nadere verbetering en innovatie van het openbaar vervoer. De inzet daarbij is vooral gericht op een volledig emissieloze busvloot en meer vraaggestuurd vervoer, zodat de bediening op zowel stadslijnniveau als ook op streeklijnniveau aansluit bij de vervoersvraag van de reizigers.

4B1.1 Opstellen openbaar vervoer beleid

In 2021 heeft de Gedeputeerde Staten voor het gebied Zuid-Holland-Noord een noodconcessie verleend aan Arriva voor twee jaar tot december 2024. Deze noodconcessie is verleend vanwege de verminderde vervoervraag als gevolg van de COVID-19 pandemie en loopt tot december 2024. In het voorjaar van 2022 is de aanbesteding van een nieuwe concessie 2024 - 2034 weer opgestart. Leiden levert, samen met de regiogemeenten en de gemeenten uit de regio Midden-Holland, input voor de nieuwe concessie. Het verlenen van de OV-concessie is de verantwoordelijkheid van de Provincie Zuid-Holland. De provincie besluit welke wensen en eisen er worden opgenomen in het programma van eisen. Tevens worden lopende OV-projecten en infrastructurele projecten in Leiden getoetst op onze openbaar vervoerambitie.
Om de Leidse ambitie op het spoor te kunnen realiseren wordt er gewerkt aan de positionering van Leiden in langlopende beleidsinitiatieven in het spoornetwerk van de Randstad. Hiervoor is aansluiting gevonden bij onder andere het Programma Hoogfrequent Spoor, programma’s die in het kader van het Programma Mobiliteit & Verstedelijking (MoVe) van de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH) worden opgesteld, de lange termijn spooragenda (Toekomstbeeld OV 2040) en de spoorconcessie. Leiden is bestuurlijk vertegenwoordigd in de Programmaraad MoVe op het onderwerp spoor. Er is samen met de andere MoVe-partners een organisatie geformeerd om te werken aan de OV-knoop. Daarnaast verkennen we samen met onder meer de Provincie Zuid-Holland wat de lange termijn oplossingen zijn voor de succesvolle lijn 400 Leiden – Zoetermeer, waarbij het mogelijk verrailen één van de varianten is. Samen met de provincie Zuid-Holland, provincie Utrecht en de gemeente Utrecht werken wij aan de verbetering van het spoor Leiden-Utrecht. In de dienstregeling 2022 (december 2021) wordt in de brede spits 4x per uur in beide richtingen tussen Leiden en Utrecht gereden. In 2023 werken we samen met de partners om dit ook in de dalperiode overdag tussen de brede spitsen mogelijk te maken. De openbaar vervoerbedrijven hebben net als andere sectoren te maken met personeeltekorten en ondervinden ook nog de gevolgen van de coronacrisis. Dit heeft gevolgen voor de dienstregeling die geboden kan worden en daarmee de reismogelijkheden in en naar onze stad.

4B1.2 Realisatie afspraken HOV-overeenkomst Z-Holland Noord

Voor het verbeteren van het openbaar vervoer hebben de provincie Zuid-Holland en de gemeente Leiden in 2013 een bestuursovereenkomst gesloten. De bestuursovereenkomst ziet toe op het realiseren van vijf Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) corridors:

1. Leiden Centraal – Utrecht Centraal (trein) De spoorverbinding Leiden Utrecht is besproken op het Bestuurlijk Overleg MIRT. De lijn wordt verder opgepakt bij de uitwerking van het OV toekomstbeeld. Dit is een proces dat de komende jaren verder wordt ingevuld;
2. Leiden Lammenschans – Zoetermeer (bus);
3. Leiden Centraal – Katwijk – Noordwijk (bus);
4. Leiden Centraal – Leiderdorp (bus);
5. Leiden Centraal – Leiden Lammenschans (bus).

4B1.3 Verbeteren OV infrastructuur

De gemeente werkt doorlopend aan het toegankelijk maken van bushaltes. Ook in 2023 worden tientallen haltes toegankelijk gemaakt voor iedereen. Dit gebeurt door geleidenlijnen op en naar de haltes aan te brengen en de instap te vergemakkelijken. Leiden streeft ernaar dat eind 2023 bijna alle bushaltes toegankelijk zijn. De laatste haltes worden in een aantal projecten aangepast.

4B1.4 Knooppunt Leiden Centraal

Het gebied rond Leiden Centraal is volop in ontwikkeling. Afspraken over stedelijke en regionale verstedelijking in de invloedssfeer van de OV-knoop zorgen voor verdere groei van de reizigersstromen van OV, fiets en voetganger. De gebiedsontwikkeling Spoorzone (Stationsgebied, Schipholweg, Vondelkwartier) is bovendien in volle gang. Hiervoor zijn logische verbindingen via of langs de rand van het mobiliteitsknooppunt nodig die een samenhangend geheel vormen met het ruimtelijke programma en verblijfklimaat. Dat vraagt structurele aanpassingen, het vergt het anders organiseren van routes en verbindingen, het opnieuw inrichten van de beperkte fysieke ruimte zowel boven- als ondergronds, het realiseren van een vastgoedprogramma in het projectgebied voor wonen, werken, voorzieningen en een integrale aanpak van bus- en treinstation. In 2020 is deze opgave verder uitgewerkt samen met NS, ProRail, PZH, Ministerie van I&W, MRDH, Holland Rijnland en LUMC. Dit heeft geresulteerd in het document Leiden Verbindt en een besluit tijdens het bestuurlijk overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO-MIRT) in november 2020 dat de gezamenlijke partijen naar een MIRT-verkenning voor de Oude Lijn en Knooppunten toe kunnen werken. De Startbeslissing voor de MIRT-verkenning wordt naar verwachting in november 2022 getekend. Waarna in 2023 de MIRT-verkenning van start gaat. Met de ontwikkeling van Knooppunt Leiden transformeert het zesde station van Nederland naar een hoogwaardige mobiliteits-hub die reizigers veel reis-, overstap- en verblijfskwaliteit biedt. De ontwikkeling van Knooppunt Leiden draagt ook bij aan het ontstaan van een levendige stadsbuurt met een aangenaam verblijfsklimaat, gemengde voorzieningen, hoogwaardige openbare ruimte en nieuwe woon- en werkprogramma’s en vormt een verbindende schakel tussen het Leiden Bio Science Park en de historische binnenstad. Met de ontwikkeling wordt zo ook invulling gegeven aan verstedelijkingsafspraken en het versterken van de economische concurrentiepositie. In het document ‘Knooppunt Leiden Verbindt’ (2020) is deze opgave nader beschreven. De totale opgave is een samenstelling van een viertal belangrijke hoofdopgaven die spelen rondom Knooppunt Leiden: versterken van de (inter)nationale economie, invulling geven aan een grote (regionale) woningbouwopgave, organiseren van hoogwaardige en toekomstvaste mobiliteitsvoorzieningen en het maximaal stimuleren van een duurzame en leefbare ontwikkeling van het knooppunt.

*) De Ov-markt is herstellend van de effecten van de coronacrisis. Het is op dit moment onduidelijk hoe snel de reizigersomvang weer terug is op het peil van voor de coronacrisis. De streefwaarden voor 2023 en verder kunnen daarom nog niet worden vastgesteld.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4C Autoverkeer

Een goede bereikbaarheid is van belang voor de economie van een stad. Voor de leefbaarheid in een stad is het belangrijk dat het autoverkeer gebundeld wordt op goed ingerichte hoofdroutes, zodat de verblijfsgebieden ontlast worden. In de Mobiliteitsnota is de structuur van het toekomstige hoofdwegennet opgenomen en een pakket aan maatregelen om te komen tot deze hoofdstructuur.

4C1.1 Opstellen beleid autoverkeer

Na de vaststelling van de Mobiliteitsnota 2020-2030 in 2020 richt de aandacht zich nu volledig op de uitvoering van maatregelen vanuit de nota. De hoofdambitie is het verschuiven van autogebruik naar gebruik van duurzame vervoersvormen. Maar om ruimte te bieden voor de duurzame vervoersmiddelen zijn ook maatregelen voor de auto noodzakelijk. De maatregelen zijn gericht op het bundelen van het verkeer op hoofdroutes en het verbeteren van de doorstroming, onder andere door het afwaarderen van wegen van 50 km/uur naar 30 km/uur en het instellen van schoolzones 15 km/ uur, zorgdragen voor hoogwaardige openbaar vervoerroutes, het verbeteren van de verkeersveiligheid en het creëren van meer ruimte voor verblijfsgebieden. We monitoren of nieuwe ontwikkelingen vanuit Autoluwe Binnenstad of keuzes die vanuit de Omgevingsvisie worden gemaakt van invloed zijn op het Mobiliteitsbeleid.

4C1.2 Autoluwe binnenstad

In onze historische binnenstad genieten we van ons rijke verleden en bouwen we verder aan onze toekomst. Om ervoor te zorgen dat onze binnenstad nu, straks en later een nog fijnere plek wordt, heeft de gemeente samen met de stad de ‘Agenda Autoluwe Binnenstad’ opgesteld die begin 2021 door uw Raad is vastgesteld. De binnenstad is niet gebouwd voor veel verkeer of veel geparkeerde auto’s. Omdat Leiden naar verwachting blijft groeien qua inwoners, bezoekers, studenten en werknemers, willen we de ruimte zo goed mogelijk besteden. De ruimte die er is delen we daarom anders in. Het versterken van de kwaliteiten van een vitale en leefbare Leidse binnenstad met een kwalitatief hoogstaande (historische) openbare ruimte is één van de belangrijkste ambities van ons gemeentebestuur. We versterken deze kwaliteit verder door de binnenstad autoluw te maken waarmee ruimte ontstaat voor extra groen en de luchtkwaliteit verbetert, zodat de leefbaarheid verbetert. Voor iedereen.
In 2023 gaan we verder met de voorbereiding en uitvoering van maatregelen uit de agenda. Onder meer: vervolgonderzoek naar de verkeersafsluitingen Rijnzichtbrug en Turfmarkt om zo voor de zomer van 2023 uw raad een kredietbesluit voor te leggen ten behoeve van een samenhangend pakket aan maatregelen. Hiermee wordt dan de keuze voor route van het openbaar vervoer van stadsbussen gemaakt en kunnen we voorbereidingen treffen voor een busvrije Stationsweg / Steenstraat en een veiliger verkeerssituatie voor voetgangers en fietsers in het betreffende gebied. Uw raad neemt ook besluiten om uitvoeringskredieten ter beschikking te stellen voor het Noordeinde, Jan van Houtkade en Koepoortsbrug. Inmiddels is een eerste grote stap gezet door 1.000 bezoekersparkeerplaatsen om te zetten naar plaatsen voor bewoners en is een planning uitgewerkt om het aantal parkeerplaatsen de komende jaren te verminderen waar de parkeerdruk dat toelaat. We gaan aan de slag met diverse locaties waar parkeerplaatsen ruimte maken voor vergroening, fietsen of een andere gewenste voorziening om zo de leefbaarheid en/of het ondernemersklimaat te verbeteren. De herinrichting van de Ir Driessenstraat / Oosterkerkstraat wordt weer opgepakt en in de tweede helft van 2023 zal het project herinrichting Kaasmarkt van start gaan. Overige maatregelen zoals proeven voor de kentekencamera’s, voorbereidingen voor duurzame bevoorrading, deelmobiliteitsplannen en fietsparkeren staan in deze paragraaf onder andere kopjes beschreven.

4C1.3 RijnlandRoute

In 2023 werkt de Provincie verder aan de realisatie van de RijnlandRoute. Twee van de drie projecten van de RijnlandRoute zijn inmiddels in afronding en/of uitvoering. Het project N206 Tjalmaweg wordt in de gemeente Katwijk uitgevoerd. Het project N434/A44/A4, waarvan de geboorde tunnel onderdeel uitmaakt wordt grotendeels op Leids grondgebied uitgevoerd. Volgens planning van de provincie is de ingebruiknemingsdatum van de N434 voor het gemotoriseerd verkeer voorzien in het tweede kwartaal van 2024. De gemeente Leiden verzorgt de vergunningverlening en is bevoegd gezag voor het verlenen van de openstellingsvergunning van de tunnel. Vanuit die rol ziet de gemeente toe op het borgen van de tunnelveiligheid in alle fasen van het proces van de N434/A44/A4. Hierbij werkt de gemeente nauw samen met de Veiligheidsregio. Leiden houdt zicht op de werkzaamheden en de in de uitvoeringsovereenkomst gemaakte afspraken. Het derde project van de RijnlandRoute is de N206 Europaweg. Voor dit 3e projectdeel is gekozen voor het ontwerp zoals vastgelegd in het Provinciaal Inpassingsplan (PIP). Door Leiden is inmiddels het Esthetisch programma van eisen vastgesteld en is aan een uitvoeringsovereenkomst met de provincie Zuid-Holland gewerkt. Dit zijn onderdelen voor het contract voor de aanbesteding die in 2023 door de provincie wordt uitgevoerd. Op dat moment heeft de provincie ook de noodzakelijke herziening van het PIP afgerond. Naar verwachting zullen eind 2023 de eerste werkzaamheden verricht worden door de gekozen aannemer. Het college hecht grote waarde aan de bereikbaarheid van de stad tijdens de werkzaamheden en vraagt hier op gezette momenten vanzelfsprekend blijvende aandacht voor. Afspraken over de bereikbaarheid maken deel uit van de uitvoeringsovereenkomst.

4C.1.4 Leidse Ring Noord

Eind 2019 heeft de gemeenteraad een besluit genomen over het geactualiseerde kaderbesluit Leidse Ring Noord. De Leiderdorpse gemeenteraad heeft dit besluit in april 2020 genomen. De aanleg van de Leidse Ring Noord, als ruggengraat voor vele andere stedelijke ontwikkelingen, is randvoorwaardelijk om de ambitie van een leefbare, toegankelijke en autoluwe binnenstad waar te kunnen maken. Het creëert daarnaast ruimte voor de groei van de stad. Daarnaast is de Leidse Ring Noord van wezenlijk belang voor de bereikbaarheid van de Leidse regio als geheel en daarmee voor de economie, werkgelegenheid en de borging van een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Om de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Leidse agglomeratie te verbeteren dient het doorgaand verkeer buiten het stadscentrum van Leiden en de dorpskern van Leiderdorp te rijden. Hiervoor wordt de ringweg rond de agglomeratie ontwikkeld. Er ontstaat meer ruimte voor het openbaar vervoer, de fiets en de voetganger en ook daarom gaan we door met de uitvoering van de Leidse Ring Noord. De wegen die de noordzijde van de Leidse Ring vormen zijn Oude Spoorbaan, Engelendaal, Willem de Zwijgerlaan, Schipholweg, Plesmanlaan. De Leidse Ring Noord ligt goed op planning en binnen budget. De geluidsmaatregelen en aanpassingen rondom de Willem de Zwijgerbrug verlopen voorspoedig en dit deelproject is in september van dit jaar afgerond. Het deelproject Plesmanlaan is inmiddels gegund aan de aannemer en de aanbesteding van de Leiderdorpse delen is in de zomer van 2022 gestart. De uitvoering in Leiderdorp start in 2023. De uitvoering van de Schipholweg west start in oktober 2022, dit in afstemming met de oplevering van de nieuwe brandweerkazerne. Het uitvoeringsbesluit van de Willem de Zwijgerlaan zal in de tweede helft van 2023 aan uw Raad worden aangeboden.

4C1.5 Verbeteren knelpunten wegennet

De gemeente werkt op basis van de Mobiliteitsnota aan verschillende infrastructurele projecten om de verkeersveiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid van Leiden te verbeteren. Naast deze projecten werken we met de inzet van verkeersmanagement dagelijks aan efficiënt en veilig gebruik van het Leidse mobiliteitsnetwerk.

Naast de eerder genoemde grotere projecten worden de komende periode onder andere onderstaande projecten integraal met beheerwerkzaamheden en de verstedelijkingsopgave voorbereid:

• herinrichting Churchilllaan w.o. werkzaamheden weg, optimalisatie kruispunten en aanpassingen verkeersregelinstallaties, verbeteringen langzaam verkeer;
• herinrichting Lammenschansweg, integraal met verbeteren fietsroute en toegankelijke haltes en beheer;
• herinrichting Hoge Rijndijk gedeelte tussen Wilhelminabrug tot kruising Persant Snoepweg;
• herinrichting Hoge Rijndijk gedeelte tussen Utrechtse Brug en Wilhelminabrug;
• afwaardering wegen van 50 naar 30 km per uur;
• herinrichting kruispunt Barnsteenstraat/ Dr Lelylaan (aansluiting Hoge Mors op de Dr Lelylaan).

4C1.6 Herinrichten centrale infrastructuur Leiden Bio Science Park

De realisatie van de Rijnlandroute, het R-net stelsel en de Leidse Ring Noord verbeteren de externe bereikbaarheid van het Leiden Bio Science Park (LBSP) sterk. De interne verkeerssituatie kent echter nog ruimte voor verbetering. De steeds grotere stroom voetgangers en fietsers zorgt voor een afname van de verkeersveiligheid op kruispunten en wegvakken met gemengd verkeer en beperking van de doorstroming voor het gemotoriseerd verkeer. Het nieuwe stedenbouwkundige karakter streeft naar een ‘Hollandse campus’ uitstraling met een groene opzet waarbij de verblijfskwaliteit en prettige routes voor het langzaam verkeer worden gestimuleerd. Daarnaast wordt het gebied klimaatadaptief ingericht en bepaalt het onderwerp biodiversiteit mede de inrichting van het gebied. Het huidige project (Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur) behelst het openbare gebied van het Leidse deel van LBSP dat loopt vanaf de A44 tot de rotonde van de Darwinweg. Met de verdere invulling is er onder andere onderzocht op welke wijze de fietser en voetgangers centraal kunnen staan, zijn plekken gecreëerd waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en hebben ook de onderwerpen klimaatadaptatie, duurzaamheid en biodiversiteit een belangrijke rol gespeeld. In het ontwerp is de hartlijn opgenomen, dit is een voet- en fietspad van respectievelijk circa drie en vier meter. Naast de hartlijn ligt de rijbaan waar mede de interne ontsluiting voor de bus in LBSP op wordt gefaciliteerd. Fase 1 is in juli 2022 afgerond. Doel is om in 2023 verder vervolg te geven aan de uitvoering. Het vervolg zal samen met de universiteit onderzocht worden en de prijsstijgingen zullen hierin een aandachtspunt zijn.

Beleidsterrein 4D Parkeren

Om Leiden aantrekkelijk te houden om in te wonen, werken en verblijven en als vestigingsplaats voor bedrijven is het noodzakelijk om integraal parkeerbeleid te hebben. Onze ambitie is de juiste parkeerder op de juiste plek te laten parkeren. Dit doen wij door de inzet van gereguleerd parkeren, vergunningen en door ons parkeerareaal kwantitatief en kwalitatief aan te laten sluiten bij de ambitie.

4D1.1 Opstellen parkeerbeleid

De ambities op het gebied van parkeren zijn verwoord in de Parkeervisie Auto- en Fietsparkeren Leiden 2020-2030. Dit parkeerbeleid draagt bij aan het stimuleren van het gebruik van duurzame vervoersmiddelen en het verbeteren van de leefbaarheid en kwaliteit van de openbare ruimte. Wij willen de juiste parkeerder op de juiste plek laten parkeren. Uitgangspunt hierbij is dat (langparkerende) bezoekers – die met de auto moeten / willen komen – in de garages parkeren, zodat de openbare parkeerplaatsen op straat gebruikt kunnen worden door bewoners en kortparkerende bezoekers.
Tevens levert het parkeerbeleid een bijdrage aan het op een verantwoorde wijze inbedden van de verstedelijkingsopgave.
Daarnaast wordt met het parkeerbeleid beoogt de parkeerdruk op een acceptabel niveau te houden, dan wel te krijgen. Dit om de benodigde ruimte te creëren voor groen- en verblijfsvoorzieningen.
Verder wordt, in nauwe samenhang met onderzoek naar andere ruimtevragers voor onze stad, locatieonderzoek verricht naar P&R mogelijkheden, zowel in particuliere garages als op potentiële P&R locaties daarbuiten (mobiliteitshubs).
Sinds 2022 worden stapsgewijs de maatregelen uit de parkeervisie voorbereid en uitgevoerd. Dit wordt in 2023 voortgezet. De maatregelen hebben een directe relatie met de ambities uit de Agenda Autoluw.

4D1.2 Parkeermanagement

Het parkeermanagement heeft de taak om het parkeerbeleid voor de auto en fiets effectief en efficiënt in de praktijk te brengen en zodoende de parkeerruimte optimaal te benutten en de opbrengst van het parkeren binnen de beleidskaders te optimaliseren. Parkeermanagement voert regie uit over het fietsparkeren en autoparkeren. Dit gebeurt door middel van het afsluiten en onderhouden van dienstverleningsovereenkomsten over de resultaten van de uitvoering. Hieronder vallen o.a. beheer en onderhoud van straatparkeren en parkeren in garages, uitgifte van parkeervergunningen, innen van naheffingen en afhandeling van bezwaar en beroep, inzet van handhaving in de parkeerrestrictiegebieden en beheer van de fietsenstallingen. Daarnaast voert parkeermanagement het contractmanagement uit voor contracten met externe partijen. Aanvullend is parkeermanagement verantwoordelijk voor het verder digitaliseren van de parkeerketen. Sinds 2021 is de volledige parkeerketen digitaal (alle aanvragen en vergunningen voor parkeerproducten zijn nu digitaal). In 2022 zijn de mogelijkheden om goedkoper te parkeren in een van de parkeergarages verruimd door het verder uitrollen van de reserveermogelijkheid van een parkeerplaats in een van de centrumparkeergarages.

4D1.3 Uitvoeren maatregelen autoparkeren

In 2023 wordt het effectueren van de maatregelen uit de parkeervisie en Agenda Autoluw voortgezet. De meest omvangrijke maatregel die in 2023 wordt uitgevoerd, betreft de uitbreiding van het parkeerreguleringsgebied. In de wijken Hoge Mors, Boshuizen, Fortuinwijk, Oostvliet, Klein Cronestein, Meerburg en Vlietpoort zal in het eerste kwartaal van 2023 aangevangen worden met de gefaseerde uitrol van betaald parkeren, zoals besloten bij de vaststelling van RV 21.0057 Uitbreiding gereguleerd parkeren. Voorstellen om parkeerplaatsen op te heffen in de binnenstad worden in samenhang bekeken en geprioriteerd binnen dit gremium.
In de schilwijken worden momenteel al parkeerplaatsen vergroend. In de meeste gevallen wordt hierbij meegelift met werkzaamheden in de openbare ruimte. Het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte op deze wijze zal in 2023 worden voortgezet.
Daarnaast zullen de huidige parkeerzones B1 en B2 opgedeeld worden in kleinere zones en zal het starttarief van €0,10 per uur voor de eerste 2 uur parkeren worden beperkt tot winkelcentra, bedrijfslocaties en zwembadlocaties.
In 2023 starten we met vergunningsplafonds en worden in de binnenstad en stationsomgeving de effecten van het nieuwe parkeerbeleid inzichtelijk gemaakt.
In 2023 is voorzien om een aannemer de opdracht te geven voor de ophoging en renovatie van de Parkeergarage Haarlemmerstraat. De start van de werkzaamheden is gepland per maart 2023. De verwachte afronding van de werkzaamheden is eind 2023. Daarnaast zal er een onderzoek gedaan worden naar de haalbaarheid van een ondergrondse parkeergarage op de plek waar nu de Morspoortgarage staat als onderdeel van de nieuwbouwplannen die daar ontwikkeld worden.

4D1.4 Uitvoeren maatregelen fietsparkeren

Door de groei van het fietsgebruik ontstaat er ook meer vraag naar fietsparkeervoorzieningen. De ruimtelijke beperkingen in de historische binnenstad, maar ook de kwaliteitsambities voor de openbare ruimte hebben tot gevolg dat er steeds meer inpandige voorzieningen nodig zijn. Het realiseren van voldoende fietsparkeerplaatsen vergt dan ook een lange adem, zoals al blijkt bij de realisatie van de fietsenstalling in de Mosterdsteeg.

Met name bij stations is de vraag naar parkeervoorzieningen groter dan het aanbod. De kwalitatieve en kwantitatieve uitbreiding van het aantal plaatsen sluit aan bij de ambitie "Fiets op 1" en de overgang naar duurzame mobiliteit. In 2023 wordt verder gebouwd aan De Geus en de fietsenstalling eronder. In het centrum nabij de Lange Mare ontwikkelen we een inpandige fietsenstalling met circa 350 plekken op maaiveld wat ten goede komt aan het kernwinkelgebied en de leefbaarheid op straat. Samen met ProRail en de Provincie Zuid-Holland wordt de uitbreiding van de stallingscapaciteit bij station Lammenschans (van 815 naar 1600 fietsparkeerplekken) en bij station De Vink (400 naar 600 plekken) afgerond.

In 2023 wordt verder gegaan met het uitvoeren van de doelstellingen uit de Parkeervisie, waarin fietsparkeren een prominente rol heeft. In de binnenstad worden fietsvoorzieningen verbeterd, zoals beschreven in het (op te stellen) Uitvoeringsplan Fietsparkeren Binnenstad. In heel Leiden worden op verzoek van bewoners extra- en kwalitatief hoogwaardige fietsvoorzieningen geplaatst. Op plekken waar dit op het trottoir niet mogelijk is, wordt als proef met fietsvlonders gewerkt.

Om het fietsen te stimuleren zijn voldoende kwalitatief hoogwaardige voorzieningen randvoorwaardelijk. De kosten en baten van het fietsparkeren zijn onderdeel van de Parkeerexploitatie (Pex) waarin ook de kosten en opbrengsten van het autoparkeren opgenomen zijn.

*) Dit betreft automaatplaatsen op parkeerterreinen: Morssingel (158 pp), Langegracht (76 pp), Kaasmarkt (78 pp), Zwembad de Zijl (96 pp), Houtkwartier (60 pp), Sportpark Kikkerpolder (172 pp). Tot 2017 waren er ook 119 parkeerplaatsen op de Garenmarkt.
**) Dit betreft alle garageparkeerplaatsen die zich bevinden binnen de grenzen van gebieden waar enige vorm van parkeerregulering van kracht is: Haarlemmerstraatgarage (270 pp), Morspoortgarage (399 pp), LUMC (1500 pp), Langegrachtgarage (290 pp), Breestraatgarage (340 pp), Lammenschans ROC (450 pp), Luifelbaan P1 (400 pp), Luifelbaan P2 (150 pp), Maliebaan-noord en –zuid (180 pp) en sinds 2017 Kooiplein Ringkade (213 pp), Kooiplein Soestdijkkade (160 pp), Lammermarkt (525 pp). In 2019 opent de garage Garenmarkt (425 pp).
***) Dit betreft de parkeerplaatsen bij voorzieningen met natransport: Haagwegterrein (465 pp).

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4E Leefomgeving

Het mobiliteitsbeleid bestaat uit de balans tussen bereikbaarheid, veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid, maar ook toegankelijkheid voor een ieder. Een belangrijk middel in het mobiliteitsbeleid is verkeersmanagement.

Een prettig leefklimaat is belangrijk voor zowel de bewoners als de ondernemers, als ook de bezoekers. Leiden zet de komende periode meer in op het verbeteren van het leefklimaat. Dit doen we door het stimuleren van langzaam verkeer en openbaar vervoer, maar ook door het aanwijzen van gebieden waar het verblijven en de voetganger voorop staat. Een goede hoofdstructuur voor het autoverkeer is daarbij van groot belang, zodat op die wegen het autoverkeer afgewikkeld kan worden. Zo ontstaat er in de verblijfsgebieden meer ruimte voor ontmoeten.

Maar ook een goede oplossing voor het stallen van fietsen en auto’s draagt bij aan het verbeteren van het verblijfsklimaat. Gesteld kan worden dat een goede leefomgeving alleen kan ontstaan als op het gebied van hoofdstructuur, parkeren, langzaam verkeer en openbaar vervoer alles goed geregeld is. Alle projecten uit de voorgaande beleidsterreinen hebben dus allemaal invloed op de leefomgeving. Zeker bij dit beleidsterrein is de samenhang nadrukkelijk aanwezig.

4E1.1 Verkeersveiligheidsbeleid

Het verkeersveiligheidsbeleid is onderdeel van de Mobiliteitsnota 2020-2030. Bij projecten in de openbare ruimte zal nadrukkelijk aandacht zijn voor verbetering van de leefomgeving en de verkeersveiligheid. In 2023 zetten wij weer volop in op verkeerseducatie ter verbetering van de verkeersveiligheid. De gemeente doet mee aan landelijke en regionale campagnemomenten aan het begin van het schooljaar en over fietsverlichting, alcoholgebruik en afleiding in het verkeer. Ook wordt er voor ouderen een Opfriscursus en fietsloketgeorganiseerd. De gemeente is aangesloten bij het landelijke programma ‘Doortrappen’ voor senioren. De campagnes en acties worden steeds meer in regioverband afgestemd en uitgevoerd. Op onveilige locaties zullen middels camera’s conflictobservaties worden uitgevoerd om veiligheidsproblemen op te sporen.

4E1.2 Uitvoeren verkeersmaatregelen op wijkniveau

Rondom scholen is veel aandacht voor de verkeersveiligheid. Op basis van een eerder uitgevoerde evaluatie schoolomgeving, nemen wij aanvullende maatregelen om de verkeersveiligheid rondom basisscholen te verbeteren. Deze maatregelen hebben als doel een zo veilig mogelijke schoolomgeving voor iedere basisschoolleerling te maken.
In de contacten met de Leidse scholen kijken we, naast verbeteringen in de fysieke omgeving, ook naar gedragsbeïnvloeding door educatie en handhaving om de verkeersveiligheid te verbeteren.
Bij de wijkgerichte aanpak is nadrukkelijk aandacht voor verbetering van de verkeersveiligheid in een wijk. Hierbij sluiten we aan bij beheeractiviteiten of grotere investeringsprojecten en vindt samenwerking plaats met de wijkregisseur.

Komende periode wordt aan onderstaande verkeersveiligheidsknelpunten gewerkt:

• de Posthofrotonde en de kruising Wassenaarseweg / Sandifortdreef worden onderzocht in het project Noord-Zuid verbindingsas;
• de kruisingen Lammenschansweg / Koninginnelaan en Lammenschansweg / Tomatenstraat zijn onderdeel van het project om de Lammenschansweg opnieuw in te richten;
• fietsoversteek rotonde Ommedijksweg / Haagse Schouwweg staat op de planning om in 2023 uitgevoerd te worden;
• de uitvoering van de kruising Haagweg / Leidseweg (onderdeel van Groote Vink / Ontsluiting Voorschoten) staat ook voor 2023 gepland.

4E1.3 Verkeersmanagement

Met de inzet van verkeersmanagement sturen en geleiden we het verkeer in de stad.

• Vanuit regulier onderhoud aan de verkeerssystemen wordt in 2023 bij geregelde kruispunten verkeerskundig beheer uitgevoerd om de verkeersdoorstroming te beheersen door monitoring en bijsturing. Jaarlijks worden meerdere verkeersregelinstallaties verkeerskundig geanalyseerd en waar nodig wordt een optimalisatie uitgevoerd. Hierbij gaat veel aandacht uit naar fietsers om de gemiddelde wachttijd zo kort mogelijk te houden. Bij afsluitingen en wegomleidingen worden effecten op doorstroming ingeschat waarna verkeersregelingen worden afgesteld en gemonitord om de bereikbaarheid te garanderen.
• Om de betrouwbaarheid en verkeersveiligheid van het Leidse wegennet te waarborgen, plegen wij preventief en correctief technisch onderhoud aan de verkeerssystemen (verkeerscentrale, verkeersregelinstallaties, pollers en camera’s). Bij defecte detectielussen of andere technische mankementen doen we verkeerskundige aanpassingen in de verkeersregeling om de verkeershinder te beperken en de verkeersveiligheid te garanderen. De verkeerscentrale zetten wij onder andere in om de doorstroming van het HOV en OV te optimaliseren in relatie tot het overige wegverkeer.
• Verkeersregie richt zich op de veiligheid van het verkeer, verkeersdoorstroming en uitvoering van de werkzaamheden. Verkeersregie zorgt ervoor dat de stad bereikbaar blijft tijdens de bouw van grote (infrastructurele) projecten. De stad mag immers niet op slot gaan. Daarom is het maken van goede planningen en een goede afstemming met de hulpdiensten van groot belang. Naast werken die aan de weg of het water plaatsvinden houdt verkeersregie zich ook bezig met andere activiteiten die ingrijpen op de beschikbaarheid en de werking van de weg, zoals kabels en leidingen, rioolwerkzaamheden, evenementen en bouwlocaties. Ook draagt verkeersregie elk jaar bij aan het afwikkelen van het verkeer bij de terugkerende grote Leidse evenementen. Zoals bijvoorbeeld 3 Oktober en de Leiden Marathon maar ook de kerstmarkt op het water van de Nieuwe Rijn.

4E2.1 Uitvoeren maatregelen verduurzaming mobiliteit

Voor Leidse E-rijders is het mogelijk om een publieke laadpaal in de openbare ruimte aan te vragen. Leiden heeft een plankaart die een overzicht biedt van alle mogelijke potentiële locaties van laadpalen en laadpleinen (meer dan 2 bij elkaar staande laadpalen die onderling geschakeld zijn en 1 aansluiting op elektriciteitsnet kennen). De plankaart is gebaseerd op de verwachte vraag naar elektrische auto’s voor de periode tot en met 2025. De plankaart is voor alle gemeenten in Holland-Rijnland opgesteld en wordt afgestemd op regionaal niveau.
In 2023 zullen we steeds meer proactief laadpalen aanvragen en sturen op de aanleg van laadpleinen, mede dankzij het toelaten van nieuwe aanbieders van laadpalen. Laadpleinen zorgen voor meer laadzekerheid aan inwoners en mindere spreiding van individuele laadpalen in de openbare ruimte. Dankzij de overgang van een vraaggericht naar aanbodgericht systeem kan de gemeente met aanbieders sturen op het voldoen aan de doelstelling van de Nationale Agenda Laadinfrastuctuur (NAL), waarbij de gemeente vanaf 2025 zo’n 700 laadpalen dient te hebben. Daarnaast richt de gemeente zich ook op het plaatsen van laadinfrastructuur in semi-publieke ruimten (garages) en het geschikt maken van evenementenstroom voor laadstroom in de binnenstad. Tevens worden zoveel als mogelijk aanbieders en gebruikers van elektrische deelauto’s gefaciliteerd.
Ook de bevoorrading van winkels en horeca in de binnenstad verdient aandacht. In het kader van het convenant stadsdistributie 071 wordt nauw met stakeholders en lokaal bedrijfsleven toegewerkt aan het inrichten en opzetten van een duurzaam stedelijke distributiesysteem op basis van een gezamenlijk stappenplan. Het einddoel is een emissievrije zone voor stedelijke distributie in de binnenstad en het stationspleingebied in 2025. In 2023 werken we samen met de partners verder aan het verduurzamen van de stedelijke logistiek (vracht- en bestelverkeer) over de weg en het water, ons eigen wagenpark en het inkoopproces in het algemeen. Daarbij wordt ook specifiek aandacht besteedt aan zero-emissie bouwlogistiek en circulaire afvalstromen.
Ook zal met de inzet van de mobiliteitsmakelaar van Zuid-Holland Bereikbaar de lijnen met het bedrijfsleven worden verkort en kan met het bedrijfsleven worden geschakeld op thema’s als de zakelijke elektrische deelauto, stadsdistributie, parkeren en mobiliteitsmanagement in het algemeen. Overigens zal in 2023 ook de gemeente zelf als grote werkgever bezien in hoeverre haar eigen mobiliteitsbeleid verder verduurzaamd kan worden.
Onderdeel van de nul-emissie zone is ook het handhavingsproces, waarvoor ANPR camera’s moeten worden ingekocht. Hetzelfde systeem wordt benut in kader van het toegangsregime autoluw. In 2023 worden 3 pilots uitgevoerd met ANPR/kentekenregistratie (Breestraat, Langebrug en Leidse Schans). We streven naar een volledig operationeel systeem in 2024.
De gemeente faciliteert parkeerplaatsen voor de deelauto voor particuliere bewoners. Het totaal aantal deelauto’s bedraagt in de gemeente Leiden ruim 500 en groeit verder door (CROW). In 2023 wordt daarbij specifiek aandacht besteedt aan deel(wijk)mobiliteitshubs. Daarbij wordt het aantal plaatsen voor de elektrische deelauto verder uitgebreid en wordt gestreefd om de deelfiets te verbinden aan diverse wijk –en hubinitiatieven, mede op basis van de randvoorwaarden zoals geformuleerd in het beleidskader deeltweewielers (najaar 2022). In 2023 wordt een mogelijke inruilregeling voor vervuilende brommers verkend.

*) Een laadpaal kan meerdere oplaadpunten hebben.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

Onderstaand overzicht omvat de afgelopen 5 jaar.

• RV 22.0027 Kaderbesluit Herinrichting kruispunt bij de Groote Vink (Haagweg-Leidseweg)
• RV 21.0140 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord – Deelproject Schipholweg Oost
• RV 21.0137 Verordening parkeerbelastingen gemeente Leiden 2022
• RV 21.0130 Uitvoeringsbesluit Ophogen parkeergarage Haarlemmerstraat
• RV 21.0107 Esthetisch programma van Eisen Rijnlandroute Europaweg en Lammenschansplein
• RV 21.0102 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord - deelproject Oude Spoorbaan
• RV 21.0086 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Veerplein e.o. deelproject Singelpark
• RV 21.0081 Verordening tot wijziging van de Wegsleepverordening Leiden 2004
• RV 21.0077 Uitvoeringsbesluit Openbare Ruimte projecten Binnenstad: Havenplein
• RV 21.0075 Parapluherziening beleidsregels parkeren Binnenstad en Stationsomgeving
• RV 21.0071 Uitvoeringsbesluit herinrichting Centrumroute fase 4, tracédeel Schuttersveld
• RV 21.0059 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord – Deelproject Engelendaal
• RV 21.0057 Uitbreiding gereguleerd parkeren
• RV 21.0051 Exploitatie en Beheer Fietsenstalling Breestraat-Mosterdsteeg
• RV 21.0045 Wensen en bedenkingen bij Regionale Strategie Mobiliteit Holland Rijnland
• RV 21.0038 Gebiedsvisie Stationsgebied
• RV 21.0034 Kaderbesluit Herinrichting Jan van Houtkade (Singelpark fase 2)
• RV 21.0033 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord Plesmanlaan
• RV 21.0028 Beleidsprogramma Voetganger 2020-2030
• RV 21.0012 Instandhoudingswerkzaamheden Fietsenstalling Taxistandplaats
• RV 21.0002 Vaststellen bestemmingsplan Parapluherziening Fietsparkeren
• RV 20.0148 Autoluwe Binnenstad
• BW 20.0379 Beleidsregels Parkeernormen Leiden 2020
• BW 20.0258 Beleidsregel Oplaadinfrastructuur elektrische voertuigen gemeente Leiden 2020
• RV 20.0137 Aanpassen Parkeerverordening, Parkeerbelastingverordening en de Nadere voorschriften (K.31.2)
• RV 20.0125 Uitvoeringsbesluit geluidvoorzieningen c.a. Willem de Zwijgerbrug
• RV 20.0111 Beleidsprogramma Fiets 2020-2030 Leiden Fietsstad
• RV 20.0078 Aanpassen komgrenzen Wegenwet en Wegenverkeerswet
• RV 20.0063 Fietsenstalling De Geus
• RV 20.0050 Uitvoeringsbesluit Brug Poelgeest
• RV 20.0038 Parkeervisie Leiden Auto- en Fietsparkeren 2020-2030
• RV 20.0031 Kaderbesluit Renovatie en ophoging Haarlemmerstraat parkeergarage
• RV 20.0030 Mobiliteitsnota Leiden duurzaam bereikbaar 2020-2030
• RV 20.0029 Uitvoeringsbesluit LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur
• RV 20.0007 Uitvoeringsbesluit herinrichting Centrumroute fase 3, tracédeel Langegracht en Oude Herengracht
• RV 19.0128 Verordening op de heffing en invordering van parkeerbelastingen 2020
• RV 19.0109 Geactualiseerd Kaderbesluit Leidse Ring Noord
• RV 19.0079 Tussentijdse aanpassing Beleidsregels parkeernormen Leiden en parkeerverordening
• RV 19.0045 Voortgangsbesluit Centrumroute
• RV 19.0034 Kaderbesluit LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur
• RV 19.0023 Wijzigingsverordening parkeerbelastingen 2019
• RV 18.0129 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Haven
• RV 18.0128 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Herenstraat
• RV 18.0105 Uitvoeringsbesluit Haarlemmerweg
• RV 18.0090 Actieplan Omgevingslawaai 2018 – 2023
• RV 18.0014 Fietsverbinding Knoop Leiden-West
• RV 18.0005 Vaststelling bestemmingsplan Tracébesluit A4 en A44
• RV 18.0004 Uittreden 'Gemeenschappelijke regeling schadevergoedingsschap HSL-Zuid, A16 en A4'
• RV 18.0003 Aanvraag rijksbijdrage voor het uitgevoerde project ‘Spoortunnel Kanaalweg-Zuid’
• RV 17.0113 Vrijgeven krediet uitvoering auto- en fietsbewegwijzering
• RV 17. 0109 Kaderbesluit Openbare Ruimte projecten Binnenstad - (gedeelte) Oude Herengracht, Havenplein, kruising Herenstraat-Zoeterwoudsesingel (Koepoorstbrug), Ir. Driessenstraat-Oosterkerkstraat en Herenstraat
• RV 17.0106 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Centrumroute fase 2, tracé deel Hooigracht
• RV 17.0093 Uitvoeringsbesluit Maresingel en Rijnsburgersingel
• RV 17.0083 Vaststelling bestemmingsplan Brug Poelgeest 2017
• RV 17.0042 Kaderbesluit Morsstraat/Hoge Woerd/Kaardesteeg
• RV 17.0032 Uitvoeringsbesluit rotondes Merenwijk

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen

De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2023-2026. Beleidswijzigingen met financiële consequenties op de lasten en/of baten worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Beleidsterrein Openbaar Vervoer:

De stijging van de lasten met € 424.000 wordt veroorzaakt door een aantal ontwikkelingen. Ten eerste is sprake van een daling van de lasten met € 101.000 omdat in 2022 een incidenteel budget voor onderzoekskosten spoor Leiden-Utrecht is begroot. Daartegenover staat een stijging van de lasten met een bedrag van € 522.000. Dit wordt veroorzaakt door een toename van € 281.000 op het budget voor planvoorbereiding Knooppunt Leiden Centraal. Ook is sprake van een toename van de kapitaallasten met een bedrag van € 241.000 als gevolg van de voortgang van de werkzaamheden aan de vijf Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) corridors.

Beleidsterrein Autoverkeer:

De daling van de lasten met € 3,2 mln. wordt voornamelijk veroorzaakt doordat in 2022 voor een bedrag van € 3,0 mln. aan bijdragen voor investeringen in de Leidse Ring Noord (€ 691.000), de Rijnlandroute (€ 2,0 mln.), de Haarlemmerweg (€ 112.000) en de herinrichting Hoge Rijndijk (€ 150.000) is opgenomen.

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden:

De lasten zijn vanaf 2023 structureel € 200.000 hoger voor het kunnen voorbereiden en uitvoeren van de mobiliteitsinvesteringen. Voor een aantal bereikbaarheidsprojecten zijn investeringen voor vergroening en klimaatadaptieve maatregelen in het meerjareninvesteringsplan 2023 opgenomen (Churchillaan: € 1,6 mln. in 2023, diverse kruispunten: € 95.000 in 2023, Noord Zuid verbindingsas: € 783.000 in 2025 en Dr. Lelylaan € 210.000 in 2025). Hierdoor is sprake van stijgende kapitaallasten op dit beleidsterrein vanaf 2024. In de jaarschijf 2025 van het meerjareninvesteringsplan is een investering van € 20 mln. opgenomen. Deze wordt ingevuld voor investeringen autoluwe binnenstad en verkeersveilige gebiedsontsluitingen. Dekking van deze investering is een onttrekking aan de parkeerreserve voor € 17,0 mln. en concernreserve voor € 3,0 mln. Ook is er een investering van € 4,5 mln. opgenomen voor diverse mobiliteitsinvesteringen. Deze wordt voor € 1,9 mln. gedekt uit de concernreserve en het restant wordt geactiveerd en afgeschreven.

Beleidsterrein Parkeren:

De daling van de lasten met € 441.000 heeft betrekking op het feit dat in 2022 hogere incidentele lasten zijn begroot (onder andere van de projectorganisatie) voor de uitbreiding van het gereguleerd parkeren in de stad (RV. 21.0057).

De stijging van de baten met € 1,9 mln. heeft eveneens te maken met de uitbreiding van het gereguleerd parkeren in de stad. Daarnaast is sprake van een toename van de parkeeropbrengsten in de parkeergarages en een daling van de parkeeropbrengsten van straatparkeren als gevolg van de afname van parkeerplaatsen op straat, met name in het centrum van Leiden..

Beleidsterrein Leefomgeving:

De daling van de lasten met € 5,3 mln. wordt vrijwel volledig verklaard door het feit dat in 2022 een bijdrage van € 5,2 mln. aan het krediet plankosten definitiefase van infrastructurele projecten staat begroot. Dit vanwege het feit dat financiële wet- en regelgeving voorschrijft dat kosten van planvoorbereiding niet mogen worden geactiveerd. Dit budget heeft een meerjarig karakter en wordt bij niet volledig besteden in 2022 overgeheveld naar 2023.

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden:

De lasten zijn vanaf 2023 structureel gestegen doordat € 150.000 beschikbaar is gekomen voor de exploitatielasten (waaronder beheer en onderhoud) van de investering in duurzame stadsdistributie. De hierboven genoemde bijdrage aan het krediet plankosten definitiefase van infrastructurele werken wordt in 2026 incidenteel opgehoogd met € 2,5 mln. voor de investeringsvoornemens uit het beleidsakkoord.

Reserves

Reserve parkeren
De stand van de gecombineerde reserve Parkeren bedraagt per 1 januari 2022 totaal circa € 18,6 mln. In de prognose 2021 was verwacht dat de stand van deze reserve op 1 januari 2022 een hoogte van circa € 17,7 mln. zou bedragen. Dit betekent een toename van afgerond € 0,9 mln. Dit wordt verklaard door de volgende ontwikkelingen:

• Het positieve exploitatieresultaat 2021 is afgerond € 745.000. Aan de lastenkant is € 482.000 minder besteed ten opzicht van de begroting. Aan opbrengsten is € 263.000 meer gerealiseerd dan begroot.

• Er is een meevaller bij Handhaving Openbare Ruimte en Veiligheid met betrekking tot de salarissen ter hoogte van € 173.000. (alleen daadwerkelijke besteedde uren aan parkeren worden doorbelast).

Het geschatte verloop van de reserve Parkeren zal de komende jaren sterker stijgen dan eerder verwacht. Dit komt o.a. door het positieve resultaat over 2021. In de reserve is rekening gehouden met de uitbreiding van het betaald parkeren gebied vanaf 2022. Vanaf 2026 zijn alle fietsenstallingen die nu gepland zijn open en dragen we alle kapitaallasten. Hiermee wordt de stand van de reserve gedrukt. Hierna vinden er vooralsnog geen nieuwe grote wijzigingen in de exploitatie plaats en daarmee is er sprake van een stijgende lijn mede door tariefstijgingen van de parkeerproducten. Er is rekening gehouden met een mogelijke tegenvaller van € 250.000 in 2022 voor mogelijke coronamaatregelen. Daarnaast was er vanaf 2021 een post voor risico's opgenomen van ongeveer € 1 mln. structureel. In de huidige prognose is deze post nader gedefinieerd en uitgewerkt (onder andere door de onzekere situatie in de wereld met mogelijk een afname aan auto parkerende bezoekers door een eventuele recessie en stijgende bouw- en energiekosten) en is deze verhoogd tot ongeveer € 2 mln. structureel. De parkeerexploitatie 2022 is voorafgaand aan het opstellen van deze programmabegroting 2023 nog niet bijgewerkt. Hierdoor zijn de bovenstaande ontwikkelingen nog niet in het verloop van de reserve parkeren meegenomen. Hierdoor lijkt het in het verloop van de reserve (zie ook het hoofdstuk 4.2.3. reserves) alsof de reserve eind 2026 € 4,5 miljoen negatief wordt. Inclusief de herijkte parkeerexploitatie 2022 is dit echter niet het geval. 

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden:
In het beleidsakkoord Samen Leven in Leiden is besloten een onttrekking aan de parkeerreserve te doen van € 17,0 mln. ter dekking van investeringen autoluwe binnenstad en verkeersveilige gebiedsontsluitingen in 2026.

Reserve bereikbaarheidsprojecten
De toevoeging aan de reserve bereikbaarheidsprojecten van € 308.000 heeft betrekking op een budget van € 166.000 voor de realisatie van het handboek kwaliteit openbare ruimte (conform besluit openbare ruimte programma binnenstad Leiden) en de toevoeging van € 142.000 voor de beheerkosten van de Leidse Ring Noord.

De onttrekking van in totaal € 1,9 mln. aan de reserve bereikbaarheidsprojecten heeft voor een bedrag van € 1,6 mln. betrekking op de dekking voor de kosten van het tracé deel Schipholweg (zoals opgenomen in het geactualiseerde kaderbesluit Leidse Ring Noord (RV 19.0109)). De resterende onttrekking van € 300.000 heeft betrekking op de dekking van de managementkosten van het programma autoluwe binnenstad.

Investeringen

In bovenstaand overzicht staan de investeringen zoals deze zijn opgenomen in het investeringsplan 2023-2026. In paragraaf 4.2.2 Investeringen wordt de ontwikkeling van de kapitaallasten toegelicht en staat een overzicht met te voteren kredieten.

Subsidies

Niet van toepassing.