Inleiding

De komende jaren worden de mobiliteitsambities zoals opgenomen in de Mobiliteitsnota en de Parkeervisie gerealiseerd. We kiezen nadrukkelijk voor vormen van schoon vervoer die tegelijkertijd ook weinig ruimte innemen.

In de groeiende stad is een overgang naar duurzame vervoersvormen nodig om Leiden als historische Hollandse stad leefbaar en bereikbaar en de luchtkwaliteit op het gewenste niveau te houden. Het is daarbij zoeken naar een goed evenwicht tussen bereikbaarheid, leefbaarheid, duurzaamheid, economische ontwikkeling en verstedelijking. Bij de inrichtingskeuzes die we maken staat het verbeteren van de verkeersveiligheid altijd voorop.

We hebben te maken met een aparte mobiliteitssituatie veroorzaakt door de effecten van COVID-19. Hoewel we langzaam terugkeren naar "normaal" is bij het schrijven van deze tekst nog niet in te schatten welke effecten nog zichtbaar zullen zijn in 2022. Onzeker is of en hoe snel de verkeerstromen terug zullen gaan naar de oude situatie of dat de stromen blijvend zullen wijzigen. Wij blijven de situatie monitoren en passen hier gedurende het jaar het programma op aan, indien de situatie dat vraagt.

Fietsers en voetgangers
De voetganger en fietser zijn hét centrale uitgangspunt bij het vormgeven van de woon- en leefomgeving. Voor voetgangers komen goede en logische looproutes vanaf de stations en parkeergarages naar het centrum. Langs de singels worden nieuwe wandelpromenades aangelegd. Het groen wordt beter bereikbaar door de aanleg van bruggen en/ of andere fiets- en wandelverbindingen. Er komen meer plekken om fietsen te stallen en we verbeteren de fietsinfrastructuur in de stad en regio nog verder.

Openbaar vervoer
Leiden heeft een uitstekende aansluiting op het landelijke openbaar vervoersnetwerk. Ons centraal station is het zesde station van Nederland. Het gebied rond Leiden Centraal is volop in ontwikkeling. Om de mobiliteitsknoop goed te laten functioneren zijn aanpassingen nodig op de verbindingen die een samenhangend geheel vormen met het ruimtelijke programma en verblijfklimaat. Deze opgave overstijgt het Leids belang en raakt direct het belang van andere stakeholders in het gebied, zowel op rijks-, provinciaal als gemeentelijk niveau en ook van andere (private) partijen. Met de ontwikkeling van Knooppunt Leiden transformeert het zesde station van Nederland naar een hoogwaardige mobiliteits-hub die reizigers veel reis-, overstap- en verblijfskwaliteit biedt. We verkennen met alle relevante partners de verbeteringen op de OV-knooppunten en het spoor, zowel richting Den Haag / Rotterdam als richting Utrecht. Bussen moeten elektrisch en comfortabel zijn en frequent rijden. De gemeente maakt de komende jaren de bushaltes voor iedereen toegankelijk, zodat we werk maken van een inclusieve stad die voor iedereen bereikbaar is. Er zijn forse investeringen nodig om de groei en schaalsprong van het openbaar vervoer te kunnen realiseren. Dit pakken we op in regionaal (Holland Rijnland) verband, met de provincie en met het Rijk.

Het autogebruik in de stad verandert
Leiden werkt aan grote infrastructurele projecten die ervoor zorgen dat de stad, ook in de toekomst, bereikbaar blijft en die bijdragen aan een verbetering van de verkeersveiligheid. Met het project Leidse Ring Noord werken Leiden en Leiderdorp aan een betere doorstroming van het verkeer op de Plesmanlaan, Schipholweg, Willem de Zwijgerlaan, Engelendaal en de Oude Spoorbaan. Deze wegen vormen samen met de A4, A44, N446 en de in aanleg zijnde RijnlandRoute de Leidse Ring. De ringstructuur leidt doorgaand verkeer om het stadscentrum van Leiden en de dorpskern van Leiderdorp. Met de Centrumroute, die een belangrijke busroute vormt, maken we de stad geschikt voor Hoogwaardig Openbaar Vervoer. Door een verbetering van de doorstroming verbetert ook de luchtkwaliteit.
De essentie van autogebruik in Leiden is ‘autorijden is prima, maar niet altijd en overal’. Geparkeerde auto’s nemen veel ruimte in, en in Leiden is die ruimte schaars. Daarom werken we aan oplossingen die ‘de juiste parkeerder op de juiste plek’ brengen. Bezoekers parkeren zoveel mogelijk in de parkeergarages of op het eigen terrein van de organisatie waar ze te gast zijn, bewoners op loopafstand van hun woning. Waar mogelijk brengen we het aantal parkeerplaatsen op straat terug, zo ontstaat meer ruimte voor bijvoorbeeld groen en fietsparkeren. We stimuleren de overgang van "bezit" naar "deelgebruik", denk daarbij aan deelauto’s en auto’s op afroep. Steeds meer auto’s rijden elektrisch en we versterken de laadinfrastructuur.

Autoluwe Binnenstad
We verbeteren de leefbaarheid en toegankelijkheid in de binnenstad. Grachten uit de Gouden Eeuw zijn niet ontworpen voor doorgaand autoverkeer, middeleeuwse straten rondom de Pieterskerk of de Hooglandse kerk zien we het liefst autovrij. Rijrichtingen en doorgaande routes moeten voor automobilisten logisch zijn. De binnenstad moet te bevoorraden zijn, maar het is de vraag of dat met grote vrachtwagens moet. We hebben een convenant gesloten om te werken aan nul-emissie Stadslogistiek waarin we samen met onze ondernemers en leveranciers / vervoerders zoeken naar duurzame oplossingen, zoals gebruik van elektrische wagens, bakfietsen of boten. Zo zorgen we voor schonere lucht en minder geluid. Zo blijft het in de binnenstad prettig vertoeven en neemt het aantal bezoekers en bestedingen toe.

Programma Leiden Duurzaam Bereikbaar
Leiden staat voor een grote opgave om een forse uitbreiding van functies te realiseren in een dichtbevolkte stad, waar de ruimte schaars is. Daarnaast is de ambitie om de leefbaarheid te verbeteren door te investeren in groen en duurzaamheid. Bereikbaarheid en mobiliteit vormen daarin de ruggengraat van de stad. Om de groeiende verkeersstromen in goede banen te leiden, is beleid geformuleerd en verwoord in de mobiliteitsnota. De uitwerking en uitvoering ervan is opgenomen in het programma Leiden Duurzaam Bereikbaar 2020-2030.

De basis voor het programma ligt, via de mobiliteitsnota, in het beleidsakkoord "samen maken we de stad". Passend daarbij is het programma dat is onderverdeeld in vijf thema’s: Fietsstad, Autoluwe Binnenstad, De Leidse Ring, Duurzame Mobiliteit en Bereikbaarheid.

De daadwerkelijke uitvoering van de thema’s dan wel programmaonderdelen gebeurt in projecten. In het programma zijn o.a. bereikbaarheidsprojecten als de Leidse Ring Noord, de Centrumroute en de Rijnlandroute opgenomen. Daarnaast zijn diverse fiets(parkeer)projecten vastgesteld ter stimulering van het fietsverkeer. Om tot een autoluwe binnenstad te komen zijn diverse projecten mede in het kader van duurzame mobiliteit, zoals milieuzonering, stadsdistributie en elektrificeren van vervoer, in het programma opgenomen.
Het programma staat uiteraard niet op zichzelf, maar moet in verband gezien worden met andere vraagstukken die in Leiden spelen. Met name de verstedelijkingsopgave, klimaatadaptatie en energietransitie zijn onderwerpen die evenals mobiliteit en bereikbaarheid een fors beslag leggen op niet alleen de schaarse ruimte in Leiden, maar ook op de schaarse financiële middelen en moeten alleen daarom al noodzakelijkerwijs in samenhang worden bekeken en opgepakt.

Omgevingswet

Voor alle beleid en projecten in dit begrotingsprogramma die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving, zoals duurzame mobiliteit is werken met en in de geest van de Omgevingswet in 2022 relevant. Besluitvorming moet rekening houden met vastgestelde kaders en - indien van - toepassing landen in integrale producten die onderdeel zijn van de beleidscyclus van de Omgevingswet: het Omgevingsplan, de Omgevingsvisie en Ontwikkelperspectieven.

Aanbestedingsstrategie

De meeste projecten worden op een traditionele manier geïnitieerd, ontworpen en gerealiseerd. Het traditionele ontwerpproces ziet er als volgt uit: na de initiatieffase en startopdracht volgen de ontwerpfasen: SchetsOntwerp (SO), Voorontwerp (VO); Definitief Ontwerp (DO); Technisch Ontwerp( (TO) en het Uitvoeringsgereed Ontwerp (UO). We hebben binnen het fysieke domein (SO, Beheer en PB) de ambitie om gezamenlijk het ontwerpproces te optimaliseren door een meer vloeiende overgang in ontwerpfasen met meer aandacht voor risicogestuurd ontwerpen en samenwerking met de markt. Dit biedt meer ruimte om invulling te geven aan de ambities op het gebied van duurzaamheid, innovatie en toekomstbestendigheid o.a. door anders om te gaan met de keuze voor contractvormen (traditioneel versus geïntegreerd).
Het is daarom nodig en wenselijk om vroegtijdig af te wegen welke vorm van aanbesteding de voorkeur heeft. Op productniveau gaat het vooral om de samenhang tussen materialen, de levensduur, standaardisatie, verbindingen en deconstructie. Of dat een object modulair uit te breiden is om in zijn functie te kunnen blijven voldoen en/of dat de leverancier eigenaar blijft van het geleverde object. Kortom, het vraagt om een goede afweging in het (ontwerp)proces i.s.w. met assetmanagers (levensduur, afschrijftermijn e.a.) hoe hiermee om wordt gegaan.
Wanneer een aanbestedingsstrategie vroegtijdig opgesteld wordt is de verwachting dat dit financiële voordelen kan opleveren. Zodra eisen, risico’s en gevolgen voor de omgeving vroegtijdig in beeld worden gebracht en afgewogen kan de marktbenaderingsstrategie bepaald worden en kunnen afspraken gemaakt worden met marktpartijen. Het ontwerpproces kan hierdoor op de meest efficiënte manier ingericht worden. Het vroegtijdig opstellen van de strategie kan ook helpen om innovatieve oplossingen op het gebied van duurzaamheid vanuit de markt te stimuleren.

Taakstelling

Bij de kaderbrief 2019 – 2022 zijn tijdelijk extra middelen beschikbaar gesteld voor de uitbreiding van de capaciteit, noodzakelijk voor de grote opgaven met betrekking tot mobiliteit en ruimtelijke initiatieven die de verstedelijkingsopgaven met zich meebracht. In het besluit over de Kaderbrief 2019 is voor de jaren vanaf 2021 tegenover deze budgetaanvraag een in te vullen taakstelling opgenomen. Voor een groot deel is deze taakstelling ingevuld. Op deze wijze wordt gezorgd dat we intensief kunnen blijven werken aan de modal shift in mobiliteit en de verstedelijkingsopgave en ons vanuit mobiliteitsbeleid ook kunnen blijven inzetten op de grote beheeropgaven. Vanaf 2022 en verder resteert een klein deel van de oorspronkelijke taakstelling. Om die reden worden een aantal taken geschrapt of anders uitgevoerd. De uitvoering van verkeersonderzoek wordt in de toekomst anders georganiseerd. De personele inzet ten behoeve van het landelijke samenwerkingsplatform GNMI wordt verminderd. Ook beperken we de inzet op een aantal (kleine) beleidsdossiers.

Beleidsterrein 4A Fietsers en voetgangers

Fietsen en lopen zijn de meest duurzame vorm van mobiliteit. Leiden leent zich, als dichtbebouwde stad, heel goed voor fiets- en voetgangersverkeer. Het is daarom van groot belang dat fietsen en lopen gestimuleerd wordt. Dit kan door de aanleg van goede voorzieningen zoals voet- en fietspaden, maar ook het aanbieden van stallingsplekken voor fietsen.

4A1.1 Opstellen en uitvoeren fietsbeleid

Op 15 december 2020 is het Beleidsprogramma Fiets 2020-2030 vastgesteld door de gemeenteraad. Met nieuwe beleidsdoelen gericht op fietsparkeren, fietsroutes en fietsgedrag, spelen we in op de actuele vraagstukken. We willen dat mensen meer kiezen voor de fiets en het openbaar vervoer dan voor de auto. Ook de eventuele inzet van deelfietsen kan hieraan bijdragen. We verwachten in 2030 40% meer fietsers door de toename van het aantal inwoners, werknemers, studenten, bezoekers en reizigers van het openbaar vervoer. Daarbij zorgt ook de verdere ontwikkeling van de elektrische fiets, als alternatief voor de auto, de leasefiets en een gezondere levensstijl van inwoners voor meer fietsgebruik. De veiligheid van onze fietsers staat altijd bovenaan, maar ook comfortabele, directe en aantrekkelijke fietsroutes dragen bij aan meer fietsgebruik. We willen dat onze kinderen zelfstandig kunnen deelnemen aan het verkeer. Daarom verbeteren we de fietsroutes en zorgen we voor meer fietsenstallingen. In Leiden zetten we de Fiets op 1! Hierbij werken we samen met de regiogemeenten, provincie Zuid-Holland en op landelijk niveau met de andere fietsgemeenten die gaan voor een 10 (F10 gemeenten) en Tour de Force.

4A1.2 Verbeteren Fietsroutes

Naast voorzieningen zoals extra fietsenstallingen is het van groot belang het fietsnetwerk te verbeteren en uit te breiden om de huidige fietsers beter te faciliteren. We bereiden ons daarbij ook voor op de toekomstige groei van het aantal fietsers.

Uw raad heeft bij de vaststelling van het Fietsbeleid besloten dat het fietsnetwerk in Leiden veilig, direct, samenhangend, comfortabel en aantrekkelijk moet zijn. Zo moet bijvoorbeeld de breedte van fietspaden afgestemd zijn op het aantal fietsers in de spits. Fietsroutes worden bij voorkeur uitgevoerd in rood asfalt zodat ze herkenbaar en comfortabel zijn en liggen bij voorkeur in een aantrekkelijke omgeving. De fietser, het fietsen en de fiets zijn uitgangspunt bij de inrichting van nieuwe infrastructuur.

De verbeteringen aan het fietsnetwerk zijn zeer divers: van aanpassingen ter verbetering van het comfort en veiligheid op een route, tot aanleg van ontbrekende schakels en als onderdeel van reconstructies en wijkvervangingen.

In 2022 worden de volgende maatregelen verkend, voorbereid of uitgevoerd:

• Fietsroute Hoge Rijndijk (onderdeel van project Herinrichting Hoge Rijndijk);
• Fietsstraten Lammenschansweg (onderdeel van project Herinrichting Lammenschansweg);
• Fietsroute Churchilllaan (onderdeel van project Churchilllaan);
• Fietsroutes westzijde Leiden Centraal (onderdeel van project Noord-Zuid Verbindingsas);
• Fietsroutes Leidse Ring Noord (onderdeel van project Leidse Ring Noord);
• Hartlijn Leiden Bio Science Park en Fietsstraat Niels Bohrweg (onderdeel van project LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur);
• Fietsstraat / fietsroute Nachtegaallaan (onderdeel van project Wijkvervanging Vogelwijk);
• Fietsstraat / fietsroute Agaatlaan (onderdeel van project Wijkvervanging Hoge Mors);
• Fietsverbeteringen Houtkwartier (onderdeel van Masterplan Verkeer Houtkwartier);
• Fietsverbeteringen Stevenshof;
• Herinrichten kruispunt Haagweg - Leidseweg (De Groote Vink);
• Fietsroute Potgieterlaan;
• Fietsstraat Haagweg (zuidelijk deel);
• Fietsstraat Tasmanstraat en fietsroute Zeeheldenbuurt (noord-zuid);
• Fietsstraat Haarlemmerweg (onderdeel project Trekvaartplein);
• Fietsroute Zoeterwoudseweg (vanaf Tomatenstraat)/ Vrijheidslaan;
• Verwijderen / vervangen fietspalen;
• Optimaliseren van de wachttijden voor fietsers bij geregelde kruispunten;
• Gedragsbeïnvloeding en educatie.

4A1.3 Noord Zuid Verbindingsas Leiden Bio Science Park

In het gebied aan de westzijde van Leiden Centraal Station / in de oostzijde van het Bio Science Park (Rijnsburgerweg – Posthofrotonde – Wassenaarseweg – Sandifortdreef – Darwinweg) zijn er met name in de spitsperiode een aantal knelpunten m.b.t. de verkeersveiligheid voor fietsers en voetgangers en de doorstroming voor het autoverkeer. De bereikbaarheid van (onder andere) het LUMC, de omliggende wijken en de doorstroming van het openbaar vervoer behoeft ruimte voor verbetering. De situatie wordt veroorzaakt door de hoeveelheid fiets- en autoverkeer in combinatie met de gewenste voorrangssituatie voor fietsers en voetgangers rondom rotondes. Hierdoor ontstaan tevens onveilige verkeerssituaties voor het langzaam verkeer. Er is in 2020 een integraal verkeersonderzoek uitgevoerd, waarin meerdere projecten betrokken zijn. Dit onderzoek betrof hoofdzakelijk het gebied rond de Noord Zuid Verbindingsas, de Rijnsburgerweg, het Stationsgebied en de Leidse Ring Noord. De studie geeft veel inzicht in de wijze waarop het verkeer in 2030 afwikkelt. Daarbij zijn meerdere varianten onderzocht, die het doorgaand autoverkeer op de Rijnsburgerweg verminderen. Omdat dit effect heeft op het omliggend wegennet wordt een vervolgonderzoek opgestart. We verwachten hiervan medio 2022 het resultaat te hebben. Op basis van de resultaten van dit vervolgonderzoek worden de varianten verder uitgewerkt en na participatie met belanghebbenden, via een Kaderbesluit de voorkeursvariant(en) voorgelegd aan de raad in 2022. Het betreft hier naar verwachting zowel oplossingsvarianten voor de rotonde Darwinweg / Sandifortdreef als de overige knelpunten in het gebied: Posthofrotonde, Wassenaarseweg, Rijnsburgerweg en rotonde Albinusdreef.

4A2.1 Opstellen en uitvoeren voetgangersbeleid
Iedereen is op een bepaald moment in zijn verplaatsing voetganger. Het beleidsprogramma voetganger, dat in 2021 is vastgesteld, geeft richting aan onze ambities en draagt bij aan het versterken van de positie van de voetgangers in het mobiliteitssysteem. In de mobiliteitsnota is opgenomen dat we streven naar een modal shift van auto naar duurzame vervoerswijzen als fiets, openbaar vervoer en voetganger. In het beleidsprogramma voetganger zijn de uitgangspunten uit de Mobiliteitsnota verder uitgewerkt. Deze uitgangspunten zijn:

• een fijnmazig netwerk en continuïteit in routes;
• passende maatvoering daar waar grote stromen voetgangers zijn;
• inclusiviteit en lopen;
• beleving en kwaliteit van routes;
• voetganger in de ketenverplaatsing.

Met duurzame beleidsdoelen uit het beleidsprogramma voetganger 2020-2030 spelen we in op de actuele
vraagstukken. Door deze uitgangspunten als kaders mee te nemen in ruimtelijke projecten willen we bereiken dat mensen meer kiezen voor de fiets, voet en het openbaar vervoer dan de auto.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4B Openbaar vervoer

Het streven is om de kwaliteit van het openbaar vervoer in de Leidse regio op een hoogwaardig niveau te brengen, waarbij zowel de drukke woon-werk routes hoogfrequent en snel bediend worden, als ook het onderliggende netwerk op voldoende niveau gehouden wordt.

In voorbereiding op de volgende concessie voor het busvervoer, die vanaf 2024 ingaat, heeft Leiden een actieve rol in de nadere verbetering en innovatie van het openbaar vervoer. De inzet daarbij is vooral gericht op een volledig emissieloze busvloot en meer vraaggestuurd vervoer, zodat de bediening op zowel stadslijnniveau als ook op streeklijnniveau aansluit bij de vervoersvraag van de reizigers.

4B1.1 Opstellen openbaar vervoer beleid
In 2021 heeft de Gedeputeerde Staten voor het gebied Zuid-Holland-Noord een noodconcessie verleend aan Arriva voor twee jaar tot december 2024. Deze noodconcessie is verleend vanwege de verminderde vervoervraag als gevolg van de COVID-19 pandemie en loopt tot december 2024. In het voorjaar van 2022 wordt de aanbesteding van een nieuwe concessie 2024 - 2034 weer opgestart. Leiden levert, samen met de regiogemeenten en de gemeenten uit de regio Midden-Holland, input voor de nieuwe concessie. Het verlenen van de OV-concessie is de verantwoordelijkheid van de Provincie Zuid-Holland. De provincie besluit welke wensen en eisen er worden opgenomen in het programma van eisen. Tevens worden lopende OV-projecten en infrastructurele projecten in Leiden getoetst op onze openbaar vervoerambitie.
Om de Leidse ambitie op het spoor te kunnen realiseren wordt er gewerkt aan de positionering van Leiden in langlopende beleidsinitiatieven in het spoornetwerk van de Randstad. Hiervoor is aansluiting gevonden bij onder andere het Programma Hoogfrequent Spoor, programma’s die in het kader van het Programma Mobiliteit & Verstedelijking (MoVe) van de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH) worden opgesteld, de lange termijn spooragenda (Toekomstbeeld OV 2040) en de spoorconcessie. Leiden is sinds vorig jaar bestuurlijk vertegenwoordigd in de Programmaraad MoVe op het onderwerp spoor. Er is samen met de andere MoVe-partners een organisatie geformeerd om te werken aan de OV-knoop. Daarnaast verkennen we samen met onder meer de Provincie Zuid-Holland wat de lange termijn oplossingen zijn voor de succesvolle lijn 400 Leiden – Zoetermeer, waarbij het mogelijk verrailen één van de varianten is. Samen met de provincie Zuid-Holland, provincie Utrecht en de gemeente Utrecht werken wij aan de verbetering van het spoor Leiden-Utrecht. In de dienstregeling 2022 (december 2021) wordt in de brede spits 4x per uur in beide richtingen tussen Leiden en Utrecht gereden.

4B1.2 Realisatie afspraken HOV-overeenkomst Z-Holland Noord
Voor het verbeteren van het openbaar vervoer hebben de provincie Zuid-Holland en de gemeente Leiden in 2013 een bestuursovereenkomst gesloten. De bestuursovereenkomst ziet toe op het realiseren van vijf Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) corridors:

1. Leiden Centraal – Utrecht Centraal (trein) De spoorverbinding Leiden Utrecht is besproken op het Bestuurlijk Overleg MIRT. De lijn wordt verder opgepakt bij de uitwerking van het OV toekomstbeeld. Dit is een proces dat de komende jaren verder wordt ingevuld;
2. Leiden Lammenschans – Zoetermeer (bus);
3. Leiden Centraal – Katwijk – Noordwijk (bus);
4. Leiden Centraal – Leiderdorp (bus);
5. Leiden Centraal – Leiden Lammenschans (bus).

Naast de aanleg van de vijf corridors wil Leiden minder bussen door de Breestraat laten rijden vanaf het moment dat de HOV lijn over het traject Hooigracht - Langegracht (Centrumroute) kan rijden.

4B1.3 Verbeteren OV infrastructuur
De gemeente werkt doorlopend aan het toegankelijk maken van bushaltes. Ook in 2022 worden tientallen haltes toegankelijk gemaakt voor iedereen. Dit gebeurt door geleidenlijnen op en naar de haltes aan te brengen en de instap te vergemakkelijken. Leiden streeft ernaar dat eind 2022 bijna alle bushaltes toegankelijk zijn. De laatste haltes worden in een aantal projecten aangepast.
In het kader van de realisatie van de HOV verbinding naar Zoetermeer passen wij op de centrumroute de bruggen zodanig aan dat deze geschikt worden voor HOV.

4B1.4 Knooppunt Leiden Centraal

Het gebied rond Leiden Centraal is volop in ontwikkeling. Afspraken over stedelijke en regionale verstedelijking in de invloedssfeer van de OV-knoop zorgen voor verdere groei van de reizigersstromen van OV, fiets en voetganger. De gebiedsontwikkeling Spoorzone (Stationsgebied, Schipholweg, Vondelkwartier) is bovendien in volle gang. Hiervoor zijn logische verbindingen via of langs de rand van het mobiliteitsknooppunt nodig die een samenhangend geheel vormen met het ruimtelijke programma en verblijfklimaat. Dat vraagt structurele aanpassingen, het vergt het anders organiseren van routes en verbindingen, het opnieuw inrichten van de beperkte fysieke ruimte zowel boven- als ondergronds, het realiseren van een vastgoedprogramma in het projectgebied voor wonen, werken, voorzieningen en een integrale aanpak van bus- en treinstation.

In 2020 is deze opgave verder uitgewerkt samen met NS, ProRail, PZH, Ministerie van I&W, MRDH, Holland Rijnland en LUMC. Dit heeft geresulteerd in het document Leiden Verbindt en een besluit tijdens het bestuurlijk overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO-MIRT) in november 2020 dat de gezamenlijke partijen naar een MIRT-verkenning voor de Oude Lijn en Knooppunten toe kunnen werken.

Met de ontwikkeling van Knooppunt Leiden transformeert het zesde station van Nederland naar een hoogwaardige mobiliteits-hub die reizigers veel reis-, overstap- en verblijfskwaliteit biedt. De ontwikkeling van Knooppunt Leiden draagt ook bij aan het ontstaan van een levendige stadsbuurt met een aangenaam verblijfsklimaat, gemengde voorzieningen, hoogwaardige openbare ruimte en nieuwe woon- en werkprogramma’s en vormt een verbindende schakel tussen het Leiden Bio Science Park en de historische binnenstad. Met de ontwikkeling wordt zo ook invulling gegeven aan verstedelijkingsafspraken en het versterken van de economische concurrentiepositie. In het document ‘Knooppunt Leiden Verbindt’ (2020) is deze opgave nader beschreven. De totale opgave is een samenstelling van een viertal belangrijke hoofdopgaven die spelen rondom Knooppunt Leiden: versterken van de (inter)nationale economie, invulling geven aan een grote (regionale) woningbouwopgave, organiseren van hoogwaardige en toekomstvaste mobiliteitsvoorzieningen en het maximaal stimuleren van een duurzame en leefbare ontwikkeling van het knooppunt.

*) Op dit moment is niet in te schatten in hoeverre wat de lange termijn effecten zijn van Covid 19 op de omvang van het aantal reizigers.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4C Autoverkeer

Een goede bereikbaarheid is van belang voor de economie van een stad. Voor de leefbaarheid in een stad is het belangrijk dat het autoverkeer gebundeld wordt op goed ingerichte hoofdroutes, zodat de verblijfsgebieden ontlast worden. In de Mobiliteitsnota is de structuur van het toekomstige hoofdwegennet opgenomen en een pakket aan maatregelen om te komen tot deze hoofdstructuur.

4C1.1 Opstellen beleid autoverkeer

Na de vaststelling van de Mobiliteitsnota 2020-2030 in 2020 richt de aandacht zich nu volledig op de uitvoering van maatregelen vanuit de nota. De hoofdambitie is het verschuiven van autogebruik naar gebruik van duurzame vervoersvormen. Maar om ruimte te bieden voor de duurzame vervoersmiddelen zijn ook maatregelen voor de auto noodzakelijk. De maatregelen zijn gericht op het bundelen van het verkeer op hoofdroutes en het verbeteren van de doorstroming, zorgdragen voor hoogwaardige openbaar vervoerroutes, het verbeteren van de verkeersveiligheid en het creëren van meer ruimte voor verblijfsgebieden. We monitoren of nieuwe ontwikkelingen vanuit Autoluwe Binnenstad of keuzes die vanuit de Omgevingsvisie worden gemaakt van invloed zijn op het Mobiliteitsbeleid.

4C1.2 Autoluwe binnenstad
In onze historische binnenstad genieten we van ons rijke verleden en bouwen we verder aan onze toekomst. Om ervoor te zorgen dat onze binnenstad nu, straks en later een nog fijnere plek wordt, heeft de gemeente samen met de stad de ‘Agenda Autoluwe Binnenstad’ opgesteld die begin 2021 door uw Raad is vastgesteld. De binnenstad is niet gebouwd voor veel verkeer of veel geparkeerde auto’s. Omdat Leiden naar verwachting blijft groeien qua inwoners, bezoekers, studenten en werknemers, willen we de ruimte zo goed mogelijk besteden. De ruimte die er is delen we daarom anders in. Het versterken van de kwaliteiten van een vitale en leefbare Leidse binnenstad met een kwalitatief hoogstaande (historische) openbare ruimte is één van de belangrijkste ambities van ons gemeentebestuur. We versterken deze kwaliteit verder door de binnenstad Autoluw te maken waarmee ruimte ontstaat voor extra groen en de luchtkwaliteit verbetert, zodat de leefbaarheid verbetert. Voor iedereen.
In 2022 zetten we in op de maatregelen NU van de Agenda. Onder meer: de keuze voor route van het openbaar vervoer, vervolgstappen Rijnzichtbrug, start project Turfmarkt / Prinsessekade, uitvoeringsbesluit Noordeinde, uitvoeringsbesluit Jan van Houtkade, uitvoering Koepoortsbrug en Veerplein, uitvoering omzetten betaald parkeren op straat naar kort parkeren en bewonersparkeren, stimuleren gebruik particuliere garages. Ook worden voorbereidende maatregelen getroffen voor maatregelen uit de fase STRAKS (2023-2026) van de agenda.

4C1.3 RijnlandRoute

In 2022 werkt de Provincie verder aan de realisatie van de RijnlandRoute. Twee van de drie projecten van de RijnlandRoute zijn inmiddels in uitvoering. Het project N206 Tjalmaweg wordt in de gemeente Katwijk uitgevoerd. Het project N434/A44/A4, waarvan de geboorde tunnel onderdeel uitmaakt wordt grotendeels op Leids grondgebied uitgevoerd. De gemeente Leiden verzorgt de vergunningverlening en is bevoegd gezag voor het verlenen van de openstellingsvergunning van de tunnel. Vanuit die rol ziet de gemeente toe op het borgen van de tunnelveiligheid in alle fasen van het proces van de N434/A44/A4. Hierbij werkt de gemeente nauw samen met de Veiligheidsregio. Leiden houdt zicht op de werkzaamheden en de in de uitvoeringsovereenkomst gemaakte afspraken. Het derde project van de RijnlandRoute is de N206 Europaweg. Voor dit 3e projectdeel is gekozen voor het ontwerp zoals vastgelegd in het Provinciaal Inpassingsplan. In 2021 is gewerkt aan het Esthetisch programma van eisen en aan een uitvoeringsovereenkomst tussen Leiden en de provincie Zuid-Holland. Dit zijn onderdelen voor het contract voor de aanbesteding die in 2022 door de provincie wordt uitgevoerd. Het college hecht grote waarde aan de bereikbaarheid van de stad tijdens de werkzaamheden en vraagt hier op gezette momenten vanzelfsprekend blijvende aandacht voor. Afspraken over de bereikbaarheid maken deel uit van de uitvoeringsovereenkomst.In het voorjaar van 2022 start de aanbesteding en zijn voorbereidende werkzaamheden afgerond met betrekking tot het verleggen van kabels en leidingen.

4C.1.4 Leidse Ring Noord

Eind 2019 heeft de gemeenteraad een besluit genomen over het geactualiseerde kaderbesluit Leidse Ring Noord. De Leiderdorpse gemeenteraad heeft dit besluit in april 2020 genomen. De aanleg van de Leidse Ring Noord, als ruggengraat voor vele andere stedelijke ontwikkelingen, is randvoorwaardelijk om de ambitie van een leefbare, toegankelijke en autoluwe binnenstad waar te kunnen maken. Het creëert daarnaast ruimte voor de groei van de stad. Daarnaast is de Leidse Ring Noord van wezenlijk belang voor de bereikbaarheid van de Leidse regio als geheel en daarmee voor de economie, werkgelegenheid en de borging van een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Om de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Leidse agglomeratie te verbeteren dient het doorgaand verkeer buiten het stadscentrum van Leiden en de dorpskern van Leiderdorp te rijden. Hiervoor wordt de ringweg rond de agglomeratie ontwikkeld. Er ontstaat meer ruimte voor het openbaar vervoer, de fiets en de voetganger en ook daarom gaan we door met de uitvoering van de Leidse Ring Noord. De wegen die de noordzijde van de Leidse Ring vormen zijn Oude Spoorbaan, Engelendaal, Willem de Zwijgerlaan, Schipholweg, Plesmanlaan. De Leidse Ring Noord ligt goed op planning en binnen budget; in juni dit jaar heeft uw Raad het uitvoeringsbesluit van de Plesmanlaan genomen. De aanbesteding van dit project loopt en de uitvoering zal volgend jaar starten. De uitvoeringsbesluiten van het Engelendaal, de Oude Spoorbaan en de Schipholweg volgen later dit jaar. Conform de planning in het geactualiseerde kaderbesluit zal het uitvoeringsbesluit van de Willem de Zwijgerlaan eind volgend jaar (dus in 2022) aan uw Raad worden aangeboden.

4C1.5 Verbeteren knelpunten wegennet

De gemeente werkt op basis van de Mobiliteitsnota aan verschillende infrastructurele projecten om de verkeersveiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid van Leiden te verbeteren. Naast deze projecten werken we met de inzet van verkeersmanagement dagelijks aan efficiënt en veilig gebruik van het Leidse mobiliteitsnetwerk.

Naast de eerder genoemde grotere projecten worden de komende periode onder andere onderstaande projecten integraal met beheerwerkzaamheden en de verstedelijkingsopgave voorbereid:

• herinrichting Churchilllaan w.o. werkzaamheden weg, optimalisatie kruispunten en aanpassingen verkeersregelinstallaties, verbeteringen langzaam verkeer;
• herinrichting Lammenschansweg, integraal met verbeteren fietsroute en toegankelijke haltes en beheer;
• herinrichting Hoge Rijndijk gedeelte tussen Wilhelminabrug tot kruising Persant Snoepweg;
• herinrichting Hoge Rijndijk gedeelte tussen Utrechtse Brug en Wilhelminabrug;
• afwaardering wegen van 50 naar 30 km per uur zoals in de wethoudersbrief van september 2021 aangegeven.

4C1.6 Herinrichten centrale infrastructuur Leiden Bio Science Park

De realisatie van de Rijnlandroute, het R-net stelsel en de Leidse Ring Noord verbeteren de externe bereikbaarheid van het Leiden Bio Science Park (LBSP) sterk. De interne verkeerssituatie kent echter nog ruimte voor verbetering. De steeds grotere stroom voetgangers en fietsers zorgt voor een afname van de verkeersveiligheid op kruispunten en wegvakken met gemengd verkeer en beperking van de doorstroming voor het gemotoriseerd verkeer. De stedenbouwkundige component van de herinrichting van de infrastructuur in het Bio Science Park is zeker even belangrijk, want de openbare ruimte heeft een matige kwaliteit. Het wordt ervaren als een bedrijfsterrein en niet als een internationaal kenniscluster. Het nieuwe stedenbouwkundige karakter streeft naar een ‘Hollandse campus’ uitstraling met een groene opzet waarbij de verblijfskwaliteit en prettige routes voor het langzaam verkeer worden gestimuleerd. Daarnaast wordt het gebied klimaatadaptief ingericht en bepaalt het onderwerp biodiversiteit mede de inrichting van het gebied. Duurzaamheid betreft dus zowel de interne bereikbaarheid als de reconstructie zelf. In 2017 stelde de gemeenteraad het Masterplan LBSP Gorlaeus vast. Het Masterplan is kaderstellend voor nieuwe ontwikkelingen binnen de grenzen van het plangebied. Het huidige project (Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur) behelst het openbare gebied van het Leidse deel van LBSP dat loopt vanaf de A44 tot de rotonde van de Darwinweg. Met de verdere invulling is er onder andere onderzocht op welke wijze de fietser en voetgangers centraal kunnen staan, zijn plekken gecreëerd waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en hebben ook de onderwerpen klimaatadaptatie, duurzaamheid en biodiversiteit een belangrijke rol gespeeld bij de verdere invulling van de openbare ruimte. Het kader- en uitvoeringsbesluit zijn vastgesteld op respectievelijk 23 mei 2019 en 23 april 2020. In het bouwteam is het verdere ontwerp uitgewerkt. Dit ontwerp is aangepast op basis door de vondst van een Europees beschermde slak. De voorbereidingen van de uitvoering zijn in april 2021 gestart en de verdere uitvoering wordt in juli 2021 opgestart. Doel is om in 2022 verder vervolg te geven aan de uitvoering.

Beleidsterrein 4D Parkeren

Om Leiden aantrekkelijk te houden om in te wonen, werken en verblijven en als vestigingsplaats voor bedrijven is het noodzakelijk om integraal parkeerbeleid te hebben. Onze ambitie is de juiste parkeerder op de juiste plek te laten parkeren. Dit doen wij door de inzet van gereguleerd parkeren, vergunningen en door ons parkeerareaal kwantitatief en kwalitatief aan te laten sluiten bij de ambitie.

4D1.1 Opstellen parkeerbeleid

De ambities op het gebied van parkeren zijn verwoord in de Parkeervisie Auto- en Fietsparkeren Leiden 2020-2030. Dit parkeerbeleid draagt bij aan het stimuleren van het gebruik van duurzame vervoersmiddelen en het verbeteren van de leefbaarheid en kwaliteit van de openbare ruimte. Wij willen de juiste parkeerder op de juiste plek laten parkeren. Uitgangspunt hierbij is dat (langparkerende) bezoekers – die met de auto moeten / willen komen – in de garages parkeren, zodat de openbare parkeerplaatsen op straat gebruikt kunnen worden door bewoners en kortparkerende bezoekers.
Tevens levert het parkeerbeleid een bijdrage aan het op een verantwoorde wijze inbedden van de verstedelijkingsopgave. De bouw van de vele woningen en studentenkamers vergt een aanpassing van het mobiliteits- en parkeerbeleid om te voorkomen dat de stilstaande en rijdende auto’s te veel beslag leggen op de openbare ruimte.
Daarnaast wordt met het parkeerbeleid beoogt de parkeerdruk op een acceptabel niveau te houden, dan wel te krijgen. Dit om de benodigde ruimte te creëren voor groen- en verblijfsvoorzieningen.
Verder wordt, in nauwe samenhang met onderzoek naar andere ruimtevragers voor onze stad, locatieonderzoek verricht naar P&R mogelijkheden, zowel in particuliere garages als op potentiële P&R locaties daarbuiten (mobiliteitshubs).
In juli 2020 is de parkeervisie vastgesteld. Naast de parkeervisie zijn ook de Beleidsregels parkeernormen Leiden 2020 vastgesteld en is de parkeerverordening aangepast. In het najaar van 2020 en in 2021 is reeds aangevangen met de uitvoering van de maatregelen uit de parkeervisie. Dit wordt in 2022 voortgezet. De maatregelen hebben een directe relatie met de ambities uit de Agenda Autoluw.

4D1.2 Parkeermanagement
Het parkeermanagement heeft de taak om het parkeerbeleid voor de auto en fiets effectief en efficiënt in de praktijk te brengen en zodoende de parkeerruimte optimaal te benutten en de opbrengst van het parkeren binnen de beleidskaders te optimaliseren. Parkeermanagement voert regie uit over het fietsparkeren en autoparkeren. Dit gebeurt door middel van het afsluiten en onderhouden van dienstverleningsovereenkomsten over de resultaten van de uitvoering. Hieronder vallen o.a. beheer en onderhoud van straatparkeren en parkeren in garages, uitgifte van parkeervergunningen, innen van naheffingen en afhandeling van bezwaar en beroep, inzet van handhaving in de parkeerrestrictiegebieden en beheer van de fietsenstallingen. Daarnaast voert parkeermanagement het contractmanagement uit voor contracten met externe partijen. Aanvullend is parkeermanagement verantwoordelijk voor het verder digitaliseren van de parkeerketen. Medio 2021 is de volledige parkeerketen digitaal (alle aanvragen en vergunningen voor parkeerproducten zijn dan digitaal). In 2022 worden de mogelijkheden om goedkoper te parkeren in een van de parkeergarages verruimd door het verder uitrollen van de reserveermogelijkheid van een parkeerplaats in een van de centrumparkeergarages.

4D1.3 Uitvoeren maatregelen autoparkeren

Vanaf 2022 wordt het effectueren van de maatregelen uit de parkeervisie en Agenda Autoluw voortgezet. Zo worden de bezoekersparkeerplaatsen in de binnenstad grotendeels omgezet naar vergunninghoudersparkeerplaatsen (behoudens op strategische locaties waar kort parkeerplaatsen worden ingericht), worden kleinere zones toegepast in het reguleringsgebied met een plafond voor de vergunninguitgifte en wordt het dubbeltjestarief in woonbuurten afgeschaft. De meest omvangrijke maatregel die in 2022 wordt uitgevoerd, betreft de uitbreiding van het parkeerreguleringsgebied. In de wijken Hoge Mors, Boshuizen, Fortuinwijk, Oostvliet, Klein Cronestein, Meerburg en Vlietpoort zal in de twee helft van 2022 aangevangen worden met de gefaseerde uitrol van betaald parkeren, zoals door uw Raad besloten bij de vaststelling van RV 21.0057 Uitbreiding gereguleerd parkeren. Tevens wordt het vergroenen van parkeerplaatsen in 2022 voortgezet, onder andere door het meeliften met werkzaamheden in de openbare ruimte.

4D1.4 Uitvoeren maatregelen fietsparkeren

Door de groei van het fietsgebruik ontstaat er ook meer vraag naar fietsparkeervoorzieningen. De ruimtelijke beperkingen in de historische binnenstad, maar ook de kwaliteitsambities voor de openbare ruimte hebben tot gevolg dat er steeds meer inpandige voorzieningen nodig zijn. Het realiseren van voldoende fietsparkeerplaatsen vergt dan ook een lange adem, zoals al blijkt bij de realisatie van de fietsenstalling in de Mosterdsteeg.

Met name bij stations is de vraag naar parkeervoorzieningen groter dan het aanbod. De kwalitatieve en kwantitatieve uitbreiding van het aantal plaatsen sluit aan bij de ambitie "Fiets op 1" en de overgang naar duurzame mobiliteit. In 2022 wordt gestart met de bouw van De Geus en de fietsenstalling eronder.

Samen met ProRail en de Provincie Zuid-Holland werken wij verder aan de uitbreiding van de stallingscapaciteit bij station Lammenschans van 815 naar 1600 fietsparkeerplekken, waarbij ook het verhogen van de kwaliteit op de agenda staat. De uitvoering hiervan start in 2021. Ook bij station De Vink wordt gewerkt aan een uitbereiding van het aantal stallingsplekken van 400 naar 600 plekken. De uitvoering hiervan staat in 2022 gepland.

In 2022 wordt verder gegaan met het uitvoeren van de doelstellingen uit de Parkeervisie, waarin fietsparkeren een prominente rol heeft. In de binnenstad wordt gewerkt aan verbeteringen van fietsparkeermaatregelen in een Uitvoeringsplan Fietsparkeren Binnenstad. In heel Leiden worden op verzoek van bewoners extra of kwalitatief hoogwaardige fietsvoorzieningen geplaatst. Op plekken waar dit op het trottoir niet mogelijk is, wordt als proef met fietsvlonders gewerkt.

Om het fietsen te stimuleren zijn voldoende kwalitatief hoogwaardige voorzieningen randvoorwaardelijk. De kosten en baten van het fietsparkeren zijn onderdeel van de Parkeerexploitatie (Pex) waarin ook de kosten en opbrengsten van het autoparkeren opgenomen zijn.

*) Dit betreft automaatplaatsen op parkeerterreinen: Morssingel (158 pp), Langegracht (76 pp), Kaasmarkt (78 pp), Zwembad de Zijl (96 pp), Houtkwartier (60 pp), Sportpark Kikkerpolder (172 pp). Tot 2017 waren er ook 119 parkeerplaatsen op de Garenmarkt.
**) Dit betreft alle garageparkeerplaatsen die zich bevinden binnen de grenzen van gebieden waar enige vorm van parkeerregulering van kracht is: Haarlemmerstraatgarage (270 pp), Morspoortgarage (399 pp), LUMC (1500 pp), Langegrachtgarage (290 pp), Breestraatgarage (340 pp), Lammenschans ROC (450 pp), Luifelbaan P1 (400 pp), Luifelbaan P2 (150 pp), Maliebaan-noord en –zuid (180 pp) en sinds 2017 Kooiplein Ringkade (213 pp), Kooiplein Soestdijkkade (160 pp), Lammermarkt (525 pp). In 2019 opent de garage Garenmarkt (425 pp).
***) Dit betreft de parkeerplaatsen bij voorzieningen met natransport: Haagwegterrein (465 pp). Tot en met 2018 betrof dit ook Transferium A44 (210 pp). De parkeerplaatsen bij het Transferium zijn in 2019 verdwenen verdwijnen door de aanleg van de RijnlandRoute.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4E Leefomgeving

Het mobiliteitsbeleid bestaat uit de balans tussen bereikbaarheid, veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid, maar ook toegankelijkheid voor een ieder. Een belangrijk middel in het mobiliteitsbeleid is verkeersmanagement.

Een prettig leefklimaat is belangrijk voor zowel de bewoners als de ondernemers, als ook de bezoekers. Leiden zet de komende periode meer in op het verbeteren van het leefklimaat. Dit doen we door het stimuleren van langzaam verkeer en openbaar vervoer, maar ook door het aanwijzen van gebieden waar het verblijven en de voetganger voorop staat. Een goede hoofdstructuur voor het autoverkeer is daarbij van groot belang, zodat op die wegen het autoverkeer afgewikkeld kan worden. Zo ontstaat er in de verblijfsgebieden meer ruimte voor ontmoeten.

Maar ook een goede oplossing voor het stallen van fietsen en auto’s draagt bij aan het verbeteren van het verblijfsklimaat. Gesteld kan worden dat een goede leefomgeving alleen kan ontstaan als op het gebied van hoofdstructuur, parkeren, langzaam verkeer en openbaar vervoer alles goed geregeld is. Alle projecten uit de voorgaande beleidsterreinen hebben dus allemaal invloed op de leefomgeving. Zeker bij dit beleidsterrein is de samenhang nadrukkelijk aanwezig.

4E1.1 Verkeersveiligheidsbeleid

Het verkeersveiligheidsbeleid is onderdeel van de Mobiliteitsnota 2020-2030. Bij projecten in de openbare ruimte zal nadrukkelijk aandacht zijn voor verbetering van de leefomgeving en de verkeersveiligheid. In 2022 zetten wij weer volop in op verkeerseducatie ter verbetering van de verkeersveiligheid. De gemeente doet mee aan landelijke en regionale campagnemomenten aan het begin van het schooljaar en over fietsverlichting, alcoholgebruik en afleiding in het verkeer. Ook wordt er jaarlijks voor jonge bestuurders een regionale ervaringsdag georganiseerd en voor ouderen wordt er een Opfriscursus georganiseerd. De campagnes en acties worden steeds meer in regioverband afgestemd en uitgevoerd. Op onveilige locaties zullen middels camera’s conflictobservaties worden uitgevoerd om veiligheidsproblemen op te sporen. In 2022 zal de eerste tweejaarlijkse verkeersveiligheidsmonitor worden opgesteld.

4E1.2 Uitvoeren verkeersmaatregelen op wijkniveau

Rondom scholen is veel aandacht voor de verkeersveiligheid. Op basis van een eerder uitgevoerde evaluatie schoolomgeving, nemen wij aanvullende maatregelen om de verkeersveiligheid rondom basisscholen te verbeteren. Deze maatregelen hebben als doel een zo veilig mogelijke schoolomgeving voor iedere basisschoolleerling te maken.
In de contacten met de Leidse scholen kijken we, naast verbeteringen in de fysieke omgeving, ook naar gedragsbeïnvloeding door educatie en handhaving om de verkeersveiligheid te verbeteren.

Bij de wijkgerichte aanpak is nadrukkelijk aandacht voor verbetering van de verkeersveiligheid in een wijk. Hierbij sluiten we aan bij beheeractiviteiten of grotere investeringsprojecten en vindt samenwerking plaats met de wijkregisseur.

Komende periode wordt aan onderstaande verkeersveiligheidsknelpunten gewerkt:

de Posthofrotonde en de kruising Wassenaarseweg / Sandifortdreef worden onderzocht in het project Noord-Zuid verbindingsas; de kruisingen Lammenschansweg / Koninginnelaan en Lammenschansweg / Tomatenstraat zijn onderdeel van het project om de Lammenschansweg opnieuw in te richten.

4E1.3 Verkeersmanagement
Met de inzet van verkeersmanagement sturen en geleiden we het verkeer in de stad.

• Vanuit regulier onderhoud aan de verkeerssystemen wordt in 2022 bij geregelde kruispunten verkeerskundig beheer uitgevoerd om de verkeersdoorstroming te beheersen door monitoring en bijsturing. Jaarlijks worden gemiddeld vijf verkeersregelinstallaties verkeerskundig geanalyseerd en waar nodig wordt een optimalisatie uitgevoerd. Bij afsluitingen en wegomleidingen worden effecten op doorstroming ingeschat waarna verkeersregelingen worden afgesteld en gemonitord om de bereikbaarheid te garanderen.
• Om de betrouwbaarheid en verkeersveiligheid van het Leidse wegennet te waarborgen, plegen wij preventief en correctief technisch onderhoud aan de verkeerssystemen (verkeerscentrale, verkeersregelinstallaties, pollers en camera’s). De verkeerscentrale zetten wij onder andere in om de doorstroming van het HOV en OV te optimaliseren in relatie tot het overige wegverkeer.
• Verkeersregie richt zich op de veiligheid van het verkeer, verkeersdoorstroming en uitvoering van de werkzaamheden. Verkeersregie zorgt ervoor dat de stad bereikbaar blijft tijdens de bouw van grote (infrastructurele) projecten. De stad mag immers niet op slot gaan. Daarom is het maken van goede planningen en een goede afstemming met de hulpdiensten van groot belang. Naast werken die aan de weg of het water plaatsvinden houdt verkeersregie zich ook bezig met andere activiteiten die ingrijpen op de beschikbaarheid en de werking van de weg, zoals kabels en leidingen, rioolwerkzaamheden, evenementen en bouwlocaties. Ook draagt verkeersregie elk jaar bij aan het afwikkelen van het verkeer bij de terugkerende grote Leidse evenementen. Zoals bijvoorbeeld 3 Oktober en de Leiden Marathon maar ook de kerstmarkt op het water van de Nieuwe Rijn.
• In 2022 zal een geavanceerd verkeersmonitoringssysteem worden ingericht. Met dit verkeersmonitoringssysteem wordt gedetailleerd en actueel inzicht verkregen in de verkeersstromen in Leiden. Dit inzicht is een essentiële bouwsteen voor verkeersmanagement. Verkeersmanagement biedt bijvoorbeeld mogelijkheden weggebruikers te stimuleren bepaalde routekeuzes (bijvoorbeeld bij calamiteiten) te maken of verkeersregelingen beter te laten functioneren. Verkeersmonitoring is verder ook van belang voor het opstellen en bijstellen van omleidingsplannen bij werkzaamheden en evenementen en voor het ontwikkelen van mobiliteitsbeleid.

4E2.1 Uitvoeren maatregelen verduurzaming mobiliteit

Voor Leidse E-rijders is het mogelijk om een publieke laadpaal in de openbare ruimte aan te vragen. Leiden heeft een plankaart die een overzicht biedt van alle mogelijke potentiële locaties van laadpalen en laadpleinen (meer dan 2 bij elkaar staande laadpalen die onderling geschakeld zijn en 1 aansluiting op elektriciteitsnet kennen). De plankaart is gebaseerd op de verwachte vraag naar elektrische auto’s voor de periode tot en met 2025. Door de plankaart wordt de beoordeling van aanvragen vergemakkelijkt. De plankaart is voor alle gemeenten in Holland-Rijnland opgesteld en wordt afgestemd op regionaal niveau.
In 2022 zullen we steeds meer proactief laadpalen aanvragen en sturen op de aanleg van laadpleinen, mede dankzij het toelaten van een nieuwe aanbieder van laadpalen. Laadpleinen zorgen voor meer laadzekerheid aan inwoners en mindere spreiding van individuele laadpalen in de openbare ruimte. Dankzij de overgang van een vraaggericht naar aanbodgericht systeem kan de gemeente met aanbieders sturen op het voldoen aan de doelstelling van de Nationale Agenda Laadinfrastuctuur (NAL), waarbij de gemeente vanaf 2025 zo’n 700 laadpalen dient te hebben.

Als convenantpartner van Bereikbaar Haaglanden en in Holland Rijnland verband wordt met publieke en private partners samengewerkt om de duurzame bereikbaarheid van de regio te verbeteren. Dankzij de inzet van de mobiliteitsmakelaar en een logistiek makelaar worden de lijnen met het bedrijfsleven verkort en kan dankzij hun inzet snel met het bedrijfsleven worden geschakeld op thema’s als de zakelijke elektrische deelauto, stadsdistributie, invoering nul-emissie zone stadsdistributie, parkeren en mobiliteitsmanagement in het algemeen. Ook de bevoorrading van winkels en horeca in de binnenstad verdient aandacht. In het kader van het convenant stadsdistributie 071 wordt komende tijd nauw met stakeholders en lokaal bedrijfsleven toegewerkt aan het inrichten en opzetten van een duurzaam stedelijke distributiesysteem. Het einddoel is een emissievrije zone voor stedelijke distributie in de binnenstad in 2025. In 2022 werken we samen met de partners verder aan het verduurzamen van de stedelijke logistiek over de weg en het water, ons eigen wagenpark en het inkoopproces in het algemeen. Onderdeel van de nul-emissie zone is ook het handhavingsproces, waarvoor ANPR camera’s moeten worden ingekocht; in 2022 wordt toegewerkt naar een pilot opstelling. We streven naar een volledig operationeel systeem in 2024.

De gemeente faciliteert parkeerplaatsen voor de deelauto voor particuliere bewoners. Het totaal aantal deelauto’s bedraagt in gemeente Leiden ruim 500 en groeit verder door (CROW). Minimaal 1 bewonerspilot voor een deel(wijk)mobiliteitshub zal in 2022 van start zijn gegaan. Ook wordt het aantal plaatsen voor de elektrische deelauto verder uitgebreid en zal in het bijzonder de ruimte voor deelfiets verbonden aan diverse wijk –en hubinitiatieven verder worden uitgewerkt Daarbij zal goed worden bezien welke bijdrage dergelijke deelproducten leveren aan de door de gemeente gewenste mobiliteitstransitie en een autoluwe binnenstad mede aan de hand van het ruimtebeslag dat zij gaan innemen in de openbare ruimte.

*) Een laadpaal kan meerdere oplaadpunten hebben.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

• RV 21.0057 Uitbreiding gereguleerd parkeren
• RV 21.0051 Exploitatie en Beheer Fietsenstalling Breestraat-Mosterdsteeg
• RV 21.0045 Wensen en bedenkingen bij Regionale Strategie Mobiliteit Holland Rijnland
• RV 21.0038 Gebiedsvisie Stationsgebied
• RV 21.0033 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord Plesmanlaan
• RV 21.0012 Instandhoudingswerkzaamheden Fietsenstalling Taxistandplaats
• RV 21.0002 Vaststellen bestemmingsplan Parapluherziening Fietsparkeren
• RV 20.0148 Autoluwe Binnenstad
• BW 20.0379 Beleidsregels Parkeernormen Leiden 2020
• BW 20.0258 Beleidsregel Oplaadinfrastructuur elektrische voertuigen gemeente Leiden 2020
• RV 20.0137 Aanpassen Parkeerverordening, Parkeerbelastingverordening en de Nadere voorschriften (K.31.2)
• RV 20.0125 Uitvoeringsbesluit geluidvoorzieningen c.a. Willem de Zwijgerbrug
• RV 20.0111 Beleidsprogramma Fiets 2020-2030 Leiden Fietsstad
• RV 20.0078 Aanpassen komgrenzen Wegenwet en Wegenverkeerswet
• RV 20.0063 Fietsenstalling De Geus
• RV 20.0050 Uitvoeringsbesluit Brug Poelgeest
• RV 20.0038 Parkeervisie Leiden Auto- en Fietsparkeren 2020-2030
• RV 20.0031 Kaderbesluit Renovatie en ophoging Haarlemmerstraat parkeergarage
• RV 20.0030 Mobiliteitsnota Leiden duurzaam bereikbaar 2020-2030
• RV 20.0029 Uitvoeringsbesluit LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur
• RV 20.0007 Uitvoeringsbesluit herinrichting Centrumroute fase 3, tracédeel Langegracht en Oude Herengracht
• RV 19.0128 Verordening op de heffing en invordering van parkeerbelastingen 2020
• RV 19.0109 Geactualiseerd Kaderbesluit Leidse Ring Noord
• RV 19.0079 Tussentijdse aanpassing Beleidsregels parkeernormen Leiden en parkeerverordening
• RV 19.0045 Voortgangsbesluit Centrumroute
• RV 19.0034 Kaderbesluit LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur
• RV 19.0023 Wijzigingsverordening parkeerbelastingen 2019
• RV 18.0129 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Haven
• RV 18.0128 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Herenstraat
• RV 18.0105 Uitvoeringsbesluit Haarlemmerweg
• RV 18.0090 Actieplan Omgevingslawaai 2018 – 2023
• RV 18.0014 Fietsverbinding Knoop Leiden-West
• RV 18.0005 Vaststelling bestemmingsplan Tracébesluit A4 en A44
• RV 18.0004 Uittreden 'Gemeenschappelijke regeling schadevergoedingsschap HSL-Zuid, A16 en A4'
• RV 18.0003 Aanvraag rijksbijdrage voor het uitgevoerde project ‘Spoortunnel Kanaalweg-Zuid’
• RV 17.0113 Vrijgeven krediet uitvoering auto- en fietsbewegwijzering
• RV 17. 0109 Kaderbesluit Openbare Ruimte projecten Binnenstad - (gedeelte) Oude Herengracht, Havenplein, kruising Herenstraat-Zoeterwoudsesingel (Koepoorstbrug), Ir. Driessenstraat-Oosterkerkstraat en Herenstraat
• RV 17.0106 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Centrumroute fase 2, tracé deel Hooigracht
• RV 17.0093 Uitvoeringsbesluit Maresingel en Rijnsburgersingel
• RV 17.0083 Vaststelling bestemmingsplan Brug Poelgeest 2017
• RV 17.0042 Kaderbesluit Morsstraat/Hoge Woerd/Kaardesteeg
• RV 17.0032 Uitvoeringsbesluit rotondes Merenwijk
• RV 16.0124 Uitvoeringsbesluit aanleg haltevoorzieningen HOV corridor Leiden-Leiderdorp
• RV 16.0078 Openbare ruimte projecten Binnenstad Leiden
• RV 16.0060 Esthetisch programma van Eisen Rijnlandroute
• RV 16.0040 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Centrumroute, tracédeel Jan van Hout
• RV 16.0022 Uitvoeringsbesluit Herinrichting openbare ruimte Lammermarkt en Nieuwe Beestenmarkt en vernieuwen Valkbrug
• RV 15.0093 Kaderbesluit herinrichting Centrumroute
• RV 15.0075 Uitvoeringsbesluit Singelpark/ deelproject herinrichting Morspoortplein en Park de Put
• RV 15.0016 Kaderbesluit Herinrichting openbare ruimte Lammermarkt en Nieuwe Beestenmarkt en vernieuwen Valkbrug
• RV 14.0143 Bestemmingsplan OBSP (Ontsluiting Bio Science Park)  
• RV 14.0129 Vaststelling bestemmingsplan Ontsluiting Meerburgerpolder
• RV 14.0080 Uitvoeringsbesluit Onderdoorgang A44-Niels Bohrweg
• RV 14.0081 Laadpalen voor elektrisch vervoer
• RV 14.0099 Uitvoeringsbesluit project Kanaalweg-Zuid
• RV 13.0100 Uitvoeringsbesluit parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt
• RV 13.0096 Uitvoeringsbesluit ontsluiting Bio Science Park deelproject 1
• RV 13.0006 Kaderbesluit ‘Kwaliteitsverbetering Breestraat’
• RV 12.0053 Afsluiting project RGL en initiatief nieuw OV-project Zuid-Holland noord
• RV 12.0052 Tracékeuze RijnlandRoute
• RV 12.0047 Kaderbesluit parkeergarages Garenmarkt en Lammermarkt
• RV 12.0007 Herinrichting Haagwegterrein
• RV 10.0123 Kaderbesluit Ontsluiting Bio Science Park deelproject1

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen

De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2022-2025. Beleidswijzigingen met financiële consequenties op de lasten en/of baten worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Beleidsterrein Openbaar Vervoer
De stijging van de lasten met € 206.000 wordt voor het belangrijkste deel veroorzaakt door twee ontwikkelingen Ten eerste is sprake van een daling van de lasten met € 870.000 omdat in 2021 een bijdrage voor de investeringen in de OV Knoop Leiden Centraal is begroot. Daarnaast is er bij de Kaderbrief 2021 - 2025, voor het jaar 2022 een bedrag van € 1.020.000 voor de kosten van planvoorbereiding voor de OV Knoop beschikbaar gesteld.

De baten zijn in 2022 € 4,0 mln. lager omdat in 2021 een bijdrage van de provincie Zuid-Holland is ontvangen voor de investering in het hoogwaardig openbaar vervoer. Eén en ander in overeenstemming met de bestuursovereenkomst HOV-net Zuid-Holland Noord.

Beleidsterrein Autoverkeer
De daling van de lasten met € 3,5 mln. wordt veroorzaakt doordat in 2021 voor een bedrag van € 4,0 mln. aan bijdragen voor investeringen in de Leidse Ring Noord (€ 1,5 mln.), de Rijnlandroute (€ 2,0 mln.), de Haarlemmerweg (€ 112.000) en de herinrichting Hoge Rijndijk (€ 448.000) is opgenomen.

In 2022 is sprake van een stijging van de lasten doordat een bijdrage aan de investering voor de Rijnlandroute is begroot van € 300.000.

Daarnaast is sprake van gestegen kapitaallasten met een bedrag van € 536.000 door met name de investeringen in de Leidse Ring Noord en het Bio Science Park.

Beleidsterrein Parkeren
De stijging van de lasten met € 1,3 mln. heeft vrijwel volledig betrekking op de uitbreiding van het gereguleerd parkeren zoals besloten in raadsvoorstel 21.0057: Uitbreiding gereguleerd parkeren. Het betreft de structurele beheer en onderhoudslasten van de uitbreiding en de kapitaallasten van investeringen in parkeerautomaten.

De baten nemen toe met een bedrag van € 2,1 mln. Dit heeft voor een bedrag van € 658.000 betrekking op de uitbreiding van het gereguleerd parkeren. Daarnaast is in de begroting 2021 rekening gehouden met lagere opbrengsten van € 1,0 mln voor parkeren in het centrum van de stad. Tot slot wordt in 2022 rekening gehouden met een stijging van de parkeerinkomsten als gevolg van de ophoging en renovatie van de parkeergarage aan de Haarlemmerstraat (€ 362.000).

Beleidsterrein Leefomgeving
De stijging van de lasten met € 264.000 heeft betrekking op de gestegen kapitaallasten van de investering in bebording en bewegwijzering. Dit jaar is dit project afgerond waardoor vanaf 2022 de volledige kapitaallasten in de begroting staan opgenomen (terwijl in 2021 slechts rente van lopende investeringen staan begroot).

Reserves

Reserve parkeren
De hoogte van de gecombineerde reserve Parkeren (auto en fiets) is per 1 januari 2021 ongeveer € 18,0 mln. In de prognose 2020 was verwacht dat de reserve een hoogte van ongeveer € 13 mln. zou bedragen. Dit betekent een toename van € 5,0 mln. Dit wordt verklaard door de volgende zaken:

• In 2020 is bij de 2^e voortgangsrapportage een technische financiële mutatie opgenomen voor de dekking van de kapitaallasten van de fietsparkeerkelder onder de Lorentz. Dit heeft geen effect op de ontwikkeling van de reserve, maar wel op de hoogte hiervan. In 2020 is namelijk € 3,2 mln. gestort in de reserve. Dit wordt vervolgens in komende jaren onttrokken aan de reserve ter dekking van de kapitaallasten.

• In 2020 is in het kader van corona € 1,0 mln. als nadeel opgenomen voor compensatie lagere parkeerinkomsten. Dit is niet ingezet waardoor het resultaat met € 1,0 mln. is verbeterd.

• In het rekenmodel 2020 is als onttrekking een bedrag begroot van € 9,0 mln.. In werkelijkheid is € 8,2 mln. onttrokken. Een verschil van € 0,8 mln. Dit verschil zit in diverse posten. Een voorbeeld is dat in 2019 de verwachting was de Garenmarkt gestart zou zijn met afschrijven. Dat is echter doorgeschoven naar een jaar later.

Het huidige beeld laat zien dat de verwachte stand van de gecombineerde reserve Parkeren positief blijft en daarmee past binnen het kader van het raadsbesluit uit 2009. De laagste waarde van de reserve Parkeren bedraagt ongeveer € 13,0 mln. en wordt verwacht in 2040.

Reserve bereikbaarheidsprojecten
De toevoeging aan de reserve bereikbaarheidsprojecten van € 358.000 heeft betrekking op het jaarlijkse exploitatiebudet van € 200.000 voor de realisatie van het handboek kwaliteit openbare ruimte (conform het besluit openbare ruimte projecten binnenstad Leiden) en de toevoeging van de beheerkosten voor de Leidse Ring Noord van € 158.000.

De onttrekking van € 650.000 heeft betrekking op de dekking van de bijdrage aan de investering voor de Rijnlandroute (€ 300.000, zie ook de toelichting onder het beleidsterrein autoverkeer). Een onttrekking van € 350.000 heeft betrekking op de dekking van de incidentele van het het programma autoluwe binnenstad.

Investeringen

In bovenstaand overzicht staan de investeringen zoals deze zijn opgenomen in het investeringsplan 2022-2025. In paragraaf 4.2.2 Investeringen wordt de ontwikkeling van de kapitaallasten toegelicht en staat een overzicht met te voteren kredieten.

Subsidies

Niet van toepassing.