Beleidsterrein 1A Bestuur

Toelichting op de prestaties

1A1.1 De gemeenteraad en raadscommissies vergaderen volgens de vastgestelde vergadercyclus
Een belangrijke taak van de raadsleden is het vertegenwoordigen van de inwoners van Leiden en het controleren van het college van Burgemeester en Wethouders. Daarnaast stelt de gemeenteraad de kaders voor het beleid vast.
Begin 2023 is de raad gestart met een gewijzigde vergaderstructuur¹. Belangrijke overwegingen hierbij waren de werkdruk, het verbeteren van de inspraak en de kwaliteit van het debat. Een raadswerkgroep werkt verdere aanbevelingen van de raadsdag van oktober 2022 over de vergaderstructuur, vergadercultuur en bestuurscultuur uit. De uitkomsten daarvan komen aan bod bij de volgende raadsdag (verwacht begin 2024). Ook wordt dan duidelijk of en hoe de pilot ‘derde donderdag’² structureel een plek krijgt.

1A1.2. Burgers actief informeren over rol en werkzaamheden van de gemeenteraad
De raad en de griffie betrekken de inwoners zo veel mogelijk bij de besluitvorming. Inwoners kunnen inspreken tijdens commissievergaderingen en kunnen ook zelf een plan of idee indienen (burgerinitiatief). De raadsvergaderingen en de commissievergaderingen zijn in de zaal en ook thuis te volgen. Via de website van de gemeenteraad zijn vergaderingen terug te kijken (met ondertiteling), na te luisteren of na te lezen. Ook is gemakkelijk de inbreng van een partij of een raadslid op te zoeken. Via diverse kanalen zoals de website, sociale media en de Stadskrant informeert de griffie inwoners over de werkzaamheden van de raad. Daarom is het communicatiebeleid van de raad constant in ontwikkeling. Zo wordt bijvoorbeeld het nieuwe raadsinformatiesysteem verder doorontwikkeld.

College, raad en inwoners werken samen aan een nieuwe werkwijze (‘handelingsperspectief’) voor participatie. Begin 2024 zal de raad hierover besluiten. Op het onderwerp participatie wordt nader ingegaan bij prestatie 1A2.2.

1A1.3 Ondersteuning van de gemeenteraad door de griffie, onderzoek door de rekenkamercommissie en controle door de accountant
De griffie zal, naast de reguliere werkzaamheden voor de raad, in 2024 de raad ook ondersteunen bij het traject rondom de benoeming van de nieuwe burgemeester. Na het vertrek van burgemeester Lenferink per 1 september 2023, is reeds een waarnemend burgemeester benoemd door de Commissaris van de Koning.

De Rekenkamer Leiden-Leiderdorp doet ook in 2024 weer diverse onafhankelijke onderzoeken naar het beleid van de gemeente en het werk van het Leidse gemeentebestuur en is adviseur van de Leidse gemeenteraad bij zijn controlerende taak. Eind 2023 wordt de nieuwe Verordening gemeentelijke rekenkamer Leiden & Leiderdorp 2023 vastgesteld door beide gemeenteraden. Daarin zijn onder meer de wijzigingen uit de nieuwe wet Versterking decentrale rekenkamers verwerkt.
Een externe en een interne accountant controleren in opdracht van de raad de financiële jaarstukken. In 2023 is de aanbestedingsprocedure afgerond voor het aanstellen van de externe accountant, die de controle vanaf de jaarstukken 2023 zal uitvoeren.

1A2.1 Dagelijks besturen van de gemeente door het college
De bestuursstijl die het college voorstaat is beschreven in het beleidsakkoord 2022-2026 ‘Samen leven in Leiden’. We werken aan een sociaal en duurzaam Leiden. En aan een groene, leefbare en ondernemende stad, waar mensen zich thuis voelen en zichzelf kunnen zijn. We betrekken Leidenaars bij de grote en kleine uitdagingen waar we als compacte stad mee te maken hebben. Vooraf maken we duidelijk wat Leidenaars van ons mogen verwachten. Ook zijn we duidelijk over welke verantwoordelijkheden bij het college en de Leidse gemeenteraad liggen. Dit vraagt van ons en onze organisatie een zelfbewuste houding, transparantie en duidelijke communicatie, zowel vooraf als tijdens en na afloop van een participatietraject. Bij onderstaande prestatie wordt nader ingegaan op het onderwerp participatie.

1A2.2 Informeren en betrekken van inwoners, ondernemers en instellingen over besluiten en bij uit te voeren beleid
De gemeentelijke communicatie is één van de middelen om de doelstellingen uit het collegebeleid te realiseren. Het nieuwe beleidsakkoord legt de nadruk op ‘samen leven in Leiden’. Daar waar samen geleefd wordt, zijn communicatie en participatie van groot belang. De gemeente speelt een belangrijke rol als het gaat om het gesprek in en met de stad over het reilen en zeilen van Leiden. Die rol nemen we zeer serieus. Bovendien treedt per 1 januari 2024 de Omgevingswet in werking. Ter voorbereiding hierop heeft het college beleidsregels participatie vastgesteld. Deze beleidsregels zien toe op:
1. het vroegtijdig betrekken van de omgeving bij wijziging van het omgevingsplan, omgevingsvisie of een omgevingsprogramma
2. actieve kennisgeving en terugkoppeling van participatietrajecten
3. toepassing van tenminste het niveau raadplegen op de participatieladder
De gemeente maakt zorgvuldig de afweging tussen wat goed is voor de meeste inwoners en het belang van een kleinere groep mensen. En deze afweging zal ook goed uitgelegd worden, zo ontstaat er meer begrip voor de verschillende standpunten en de uiteindelijke afweging. Op basis van wederzijds respect werken we samen aan de toekomst van Leiden. Een volgende stap is het vaststellen van het handelingsperspectief participatie. Dit is een set aan spelregels voor alle bij participatie betrokken partijen. De uitwerking vindt plaats in samenwerking met de stad en na een collegebesluit vindt behandeling door de raad plaats.
Daarnaast blijven we aandacht besteden aan Duidelijke taal, digitalisering en transparantie in de informatievoorziening. Het college hecht waarde aan laagdrempeligheid en toegankelijkheid. De bestuurders willen nadrukkelijk aanwezig zijn in de stad en benaderbaar zijn voor inwoners, instellingen en ondernemers. Dat betekent iets voor de manier waarop de gemeente de communicatie vorm geeft. Bijvoorbeeld door voor minder digitaal vaardige Leidenaars persoonlijk contact mogelijk te maken. Door informatie actief beschikbaar te stellen en te delen en door maatwerk toe te passen daar waar dat nodig is.

1A2.3 Organiseren van verkiezingen voor gemeente, provincie, waterschap, Rijk en Europa
Het organiseren van verkiezingen is een veelomvattende taak. Het gaat dan niet alleen om de organisatie van de verkiezingen - zoals het regelen van stembureaus, de bemensing ervan, logistiek en materialen, de uitslagverwerking etc. - maar ook om het inspelen op wetswijzigingen. In 2024 zijn er verkiezingen voor de leden van het Europees Parlement. De ingrijpende wijziging van de Kieswet uit 2023 is ook dan van kracht. Deze wijziging beoogt de procedure voor de vaststelling van de uitslag te verbeteren en daarnaast meer transparantie en controleerbaarheid van het verkiezingsproces. De wetswijziging heeft echter ook een aanzienlijk grotere uitvoeringslast voor gemeenten tot gevolg, ook in 2024. Op basis van de evaluatie van de vorige verkiezingen, wordt continu gewerkt aan verbeteringen in het verkiezingsproces.

1A2.4 Strategische beleidsadvisering en onderzoek
Als stedelijke overheid functioneren we in een uiterst complexe omgeving van opgaven, belangen en ontwikkelingen. Om daarbij effectiever te kunnen zijn houden we voortdurend vast aan de ingezette koers, brengen we samenhang in onze strategische thema's en versterken onze public affairs en netwerken. We investeren veel in bestuurlijke samenwerking met strategische partners in de stad en regio. Zoals samenwerking met regiogemeenten in gemeenschappelijke regelingen, en in netwerken als VNG, G40, Groeiagenda, VerstedelijkingsAlliantie, en de Economic Board Zuid-Holland.

De gemeente is steeds meer datagedreven gaan werken. De coördinatie en een deel van de uitvoering hiervan ligt bij de eenheid Onderzoek & Data. Dit team verzamelt, analyseert en ontsluit onderzoeks- en statistische informatie om zodoende bij te dragen aan de kwaliteit van uitvoering, beleid en besluitvorming. Door de samenwerking met het CBS in het Leidse Urban Data Center zijn extra databronnen en mogelijkheden binnen bereik, zodat meer inzicht ontstaat in stedelijke problematiek op het gebied van bv. inkomen, wonen en voorzieningen. Onderzoek & Data richt zich sinds enkele jaren ook intensief op het beter benutten van interne data (o.a. dashboards voor bedrijfsvoering of beleid bij verschillende teams). Daarnaast blijft de vraag naar enquête-onderzoek en statistische informatie onverminderd groot.

1A3.1 Sturing en toezicht houden op samenwerkingsverbanden
Voor de meeste gemeenschappelijke regelingen is een goed functionerend sturingsarrangement ontwikkeld. Sinds 2022 is een nieuw financieel kader voor de gemeenschappelijke regelingen van kracht. Doel van de herziening is het realiseren van een waardevaste begroting rekening houdend met de loon- en prijsontwikkeling volgens het CPB.
De bedrijfsvoering van de Leidse regio is sinds januari 2023 ondergebracht bij de gemeente Leiden, middels een centrumregeling, en fungeert als Cluster Interne Dienstverlening & Advisering voor de Leidse regio. Voor de andere gemeenschappelijke regelingen zijn geen bijzondere arrangementen voorzien.

1A3.2 Bevorderen van intergemeentelijke samenwerking
In het beleidsakkoord 2022-2026 'Samen leven in Leiden' benadrukken we het belang van goed regionale samenwerking en onze inzet hierin. Drie kernbegrippen staan centraal voor regionale samenwerking: welwillend, wederkerig en zakelijk. Leiden is, in het bijzonder als centrumstad, mede verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het internationale vestigingsklimaat en de versterking van de economische structuur in de regio. Versterking van de Leidse regio, Holland Rijnland en het stedennetwerk in de Zuidelijke Randstad om gezamenlijk de grote strategische vraagstukken aan te pakken die cruciaal zijn voor een duurzame veerkrachtige stad, is daarbij de inzet. Leiden wil de komende jaren inzetten op de volgende dossiers:
■ Leidse regio: samenwerking op operationeel gebied, zoals op het gebied van bedrijfsvoering, het sociaal domein en beheer.
■ Holland Rijnland/Hart van Holland: samenwerking op ruimtelijk structurerende verdeelvraagstukken.
■ Zuidelijke Randstad: samenwerking kenniseconomie, mobiliteit en verstedelijking.
■ Hollands Midden: samenwerking in het kader van veiligheid en crisisbeheersing (Veiligheidsregio), gezondheidszorg (GGD), milieu (Omgevingsdienst).

Verbonden Partijen

Holland Rijnland

Holland Rijnland is een samenwerkingsverband van en voor dertien gemeenten in het hart van de Randstad. Deze gemeenten werken vanuit een gezamenlijke strategische visie op de verdere ontwikkeling van de regio om de kwaliteit van wonen, werken, ondernemen en recreëren van burgers, bedrijven en instellingen in het gebied te bevorderen. (Zie voor meer informatie de paragraaf Verbonden partijen)

Effectindicatoren bij 1A Bestuur

Bij de begroting 2023 is aangegeven dat opnieuw gekeken zou worden naar de indicatoren over het effect van de inzet van de gemeenteraad en het college. Naar aanleiding van de themabijeenkomst van de raad ‘Vertrouwen in het lokaal bestuur’ (30 maart 2023) en de aandacht voor dit vraagstuk in de raad, is de effectindicator over de stelling ‘Ik voel mij vertegenwoordigd door de gemeenteraad’ opnieuw toegevoegd. Met als wijziging dat de streefwaarde nu gebaseerd is op het aantal inwoners dat via de Stads-en wijkenquête aangeeft het oneens te zijn met deze stelling.
Op dezelfde wijze zijn indicatoren over de stellingen ‘De gemeente wordt goed bestuurd’ en ‘De gemeente doet genoeg om inwoners te betrekken’ (opnieuw) toegevoegd.
Het resultaat van de indicatoren wordt meegenomen bij de jaarstukken over 2023.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op Leiden in Cijfers.

1. Vergadercyclus van vier weken, waarin vier commissies de voorstellen bespreken (in week 1 en 2) en de raad in de vierde week besluiten neemt.
2. Dit zijn beeldvormende bijeenkomsten van de raad in verschillende vormen: bijvoorbeeld themabijeenkomsten met inwoners en organisaties, een excursie of werkbezoek of bijeenkomsten die gaan over werkwijze van de raad.