Doel | Prestatie |
|---|---|
3B1 Sterker ondernemersklimaat | 3B1.1 Faciliteren bedrijvigheid, starters en ondernemerschap in Leiden |
3B1.2 Verbeteren aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en stimuleren ondernemerschap | |
3B2 Meer kennisintensieve bedrijvigheid | 3B2.1 Stimuleren en acquisitie van kennisintensieve bedrijvigheid en netwerken |
3B1.1 Faciliteren van bedrijvigheid, starters en ondernemerschap in Leiden
Regelmatig organiseert Economie071 regionale avonden voor startende ondernemers. Ook de gemeente Leiden is hierbij betrokken. Verder stimuleren we wedstrijden voor startende ondernemers, zoals bijvoorbeeld Gulliver, en ontmoetingen tussen bedrijven en studenten, zoals bijvoorbeeld ‘Science meets Business’. In 2022 is het incubatorprogramma Unlock_ voor startende biotechondernemers gestart. In 2024 zal dit, na twee succesvolle edities, onderdeel gaan uitmaken van de ondernemerschap- en startupprogramma's van PLNT. Gezien de groeiambitie naar 25.000 banen is een ondersteuningsprogramma voor innovatieve startende ondernemers in de voor Leiden Bio Science Park (LBSP) relevante richtingen noodzakelijk.
PLNT, het Leidse Centrum voor innovatie en Ondernemerschap organiseert een divers aanbod aan ondernemerschapsprogramma’s voor studenten, young professionals en innovatieve kennisintensieve startups. PLNT heeft afgelopen jaren met concrete resultaten laten zien belangrijk te zijn voor het begeleiden van startende ondernemers en ondernemende werknemers.
Voor 2024 zal PLNT het programma voor startups verder ontwikkelen waarmeedeelnemers uit verschillende fases worden ondersteund. Daarnaast zal de rol als 'innovatie podium van de stad' verder ontwikkeld worden met de extra ruimte (1800m2) die medio in 2023 met het vertrek van De Sleutels is gehuurd. Hiermee is ook extra ruimte beschikbaar voor de bedrijven om door te groeien. In verband met de gebiedsontwikkeling Energiepark is in de Gebiedsvisie opgenomen dat PLNT op termijn naar Nieuwe Energie verhuist. Hiervoor is een reservering opgenomen in de meerjarenbegroting. De verwachting is dat de verhuizing aan het einde van de collegeperiode zal plaatsvinden. Tot slot zal in 2024 op The Field in triple helix verband een programma worden uitgevoerd in het ‘Smart Building' op de thema's energietransitie, klimaatadaptatie, smart technology en circulair bouwen.
De Stichting Werk en Onderneming (SWO) houdt zich al meer dan 35 jaar bezig met het bieden van werkruimte waar (startende) micro-ondernemers onder andere nieuwe mensen kunnen ontmoeten, activiteiten kunnen ontplooien en samenwerkingen kunnen aangaan. In het Beleidsplan 2022-2030 richt SWO zich in het bijzonder op de startende micro-ondernemers die (nog) niet in staat zijn om tegen commerciële prijzen en voorwaarden een bedrijfsruimte te huren. De SWO exploiteert een aantal broedplaatsen en richt zich primair op startende micro-ondernemers die vaak een langere aanlooptijd nodig hebben, zoals ondernemers uit de creatieve industrie, kleine ambachtelijk bedrijven en diensten. Ook verhuurt SWO locaties met ateliers, werkplaatsen en kantoren.
De SWO stimuleert het hand in hand gaan van onderwijs en bedrijfsleven. De SWO is actief bezig om samenwerkingen aan te gaan met de Hogeschool Leiden en met het MBO-Rijnland om zo het ondernemerschap van jonge en startende ondernemers aan te moedigen. Zo heeft de SWO meerdere malen hybride onderwijs gefaciliteerd en zal dit ook in 2024 en verder in de toekomst ondersteunen. De programma’s voor startende ondernemers van PLNT en SWO vullen elkaar hierop aan zodat er voor diverse doelgroepen programma’s kunnen worden gevolgd.
Zowel PLNT als de SWO bieden ruimte voor bedrijvigheid. Concreet ziet SWO in de komende tien jaar, in combinatie met de verstedelijkingsopgave, ruimte voor het creëren van nieuwe werkplekken in de wijken. Het gaat om een mix van co-workspaces, ateliers en ambachtelijke werkplaatsen voor minder kapitaalkrachtige zelfstandigen, dit als een essentiële invulling van onze inclusieve stad. SWO zoekt daarbij verbinding met de wijk- en buurtorganisaties en in de locatie wordt ruimte gemaakt voor ontmoeting en verbinding.
De stad Leiden kent veel verschillende expertises en hoogwaardige kennisclusters die bijgedragen aan tal van maatschappelijke uitdagingen en innovatieve oplossingen. Deze hoogwaardige kennis en kunde is vooral geconcentreerd op het Leiden Bio Science Park (LBSP) en in de regio. Dit beperkt zich niet tot Life Sciences, maar ook op het gebied van medische-, ruimtevaart- en quantumtechnologie. Vaak gaat het ook om een combinatie tussen deze sectoren op basis van artificiële intelligentie (AI). In de binnenstad zien we kennisclusters op het gebied van rechten, zorg, talen en culturen (Humanities).
In dit begrotingsjaar doen we onderzoek naar de potentie en doorontwikkeling van DeepTech (AI, Data en Quantum) en MedTech1 (Medische Technologie) ecosystemen. Deeptech zijn sleutel-technologieën die fundamenteel en voorwaardelijk zijn voor toekomstige ontwikkelingen in, onder andere, life sciences. Medtech is een belangrijk middel in de transformatie van de gezondheidszorg. In beide heeft Leiden een kansrijke positie op basis van het bestaande ecosysteem op het LBSP.
Vanuit de gemeente werken we nauw samen met de kennisinstellingen en kennisintensieve bedrijven in de stad om innovatie aan te jagen en deze kennisclusters te laten floreren, vanuit de wetenschap dat we daar als stad ook van profiteren in economische én maatschappelijke zin. Een voorbeeld van een nieuwe ontwikkeling is het Pesthuis, dat een initiatief rond het FAIR gebruik van data gaat huisvesten. Zoals de naam suggereert, gaat het om maatschappelijk verantwoord gebruik van data voor AI in de zorg. Digital Twinning (digitale simulatie) van patiënten kan zorgen voor een betere persoonlijke bepaling van de juiste medicatie. Veilig gebruik van patiënten-data is daarbij cruciaal en FAIR draagt daaraan bij. Quantumtechnologie heeft een grote potentiële toekomstige impact op bijvoorbeeld het gebied van ontwikkeling van medicijnen. Door de sterke rekenkracht en software is het op termijn in potentie mogelijk om betere medicatie voor Alzheimer te ontwikkelen. Leiden heeft een sterke positionering als een van de 5 quantumhubs in Nederland dankzij de ontwikkelingen van quantum-algoritmes. In het verband “Medical Delta” wordt samengewerkt in de regio om de kansen te benutten.
De combinatie van Humanities, (life) science en sleuteltechnologie geeft Leiden bovendien een unieke propositie om de ethische en juridische effecten op de samenleving te onderzoeken. Dit culmineert in het Leiden Law Park. In 2024 maken we een start met dit initiatief.
De gemeente Leiden draagt met haar partners bij door ook in 2024 in te zetten op campusontwikkeling, onze netwerkkracht, (indirect) financiering te verstrekken of bij te dragen aan grotere financiële proposities richting het Rijk en de EU en het scheppen van de juiste randvoorwaarden in termen van beleid, regelgeving en benodigde fysieke infrastructuren en faciliteiten. In het bijzonder hebben de ontwikkeling van het Leiden Law Park, medtech en sleuteltechnologie onze aandacht.
Ondernemerschap en digitalisering versnellen de transitie richting de nieuwe economie (‘Next Economy’). De coronacrisis heeft de digitaliseringsgolf versneld en daarmee is de urgentie gegroeid voor ondernemers en de stad om de digitale economie verder vorm te geven binnen de kaders van de leefbare stad die we willen zijn. Daarbij zien we dat kennispartners, het brede MKB en innovatieve bedrijven in Leiden vaak dezelfde vragen en behoeftes hebben. Het gaat dan om een goede digitale infrastructuur (glasvezel, 5G), digitale veiligheid (cyber security) en aandacht voor de menselijke maat (ethiek, privacy en digitale vaardigheden voor de arbeidsmarkt van de toekomst). Maar ook, zoals benoemd in punt 2, om (experimenteer-)ruimte voor grensverleggend onderzoek en innovatie, bijvoorbeeld op het gebied van kunstmatige intelligentie en quantumtechnologie en nieuwe datatoepassingen. In 2024 werken we aan het laten aansluiten van de behoeften van onze lokale ondernemers op de digitaliseringagenda van ZuidHolland op het gebied van onderzoek, innovatie en cybersecurity. Daarin verkennen we tevens de kansen om initiatieven vanuit het Leiden Law Park hieraan te verbinden. Verder continueren we de MKB-deal Economie071 en de datatoepassingen die de bezoekerseconomie in kaart brengen.
3B1.2 Verbeteren aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt en stimuleren ondernemerschap
Met een veerkrachtige arbeidsmarkt draagt Leiden bij aan de brede welvaart van alle inwoners.
De benodigde beleidslijnen zijn geformuleerd in 3 pijlers:
Om een veerkrachtige arbeidsmarkt te zijn en het arbeidspotentieel goed te benutten zetten we in op menselijk kapitaal en zorgen we voor een goede aansluiting tussen onderwijs en de arbeidsmarkt. Binnen de huidige arbeidskrapte, die volgens voorspellingen de komende decennia zal toenemen, is het noodzakelijk in te zetten op het optimaal voorbereiden van de Leidse jongeren en studenten op de arbeidsmarkt en vervolgens het behouden van dit talent in de Leidse regio. Echter, niet alleen de jongeren, maar iedereen is nodig in de huidige arbeidsmarkt. Het gaat om talent op alle niveaus. Daarbij vragen maatschappelijke uitdagingen als digitalisering, energietransitie en de toenemende druk op de zorg om andere vaardigheden en wendbaarheid. Werk biedt perspectief op ontplooiing en bestaanszekerheid. De situatie op de arbeidsmarkt biedt kansen voor werkzoekenden. We werken daarom samen met Werk en Inkomen om, waar mogelijk, mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt te kunnen inzetten. Met partners in de stad en regio investeren we in een leven lang leren.
In de uitvoering zoeken we aansluiting bij verschillende partners en initiatieven, zoals: het Human Capital Akkoord van de Economic Board Zuid-Holland, het Human Capital Actieplan van Economie 071, de Human Capital Agenda van Leiden Bio Science park (LBSP) en het Marktbewerkingsplan van Holland Rijnland. We zien de volgende focuspunten die passen bij het karakter en de opgave van de stad.
Het aantrekken, opleiden en vasthouden van breed geschoold (internationaal) talent is belangrijk voor de regionale economie en werkgelegenheid. Dit is bijvoorbeeld onderdeel van de Human Capital Agenda LBSP, Human Capital Akkoord EBZ en het uitvoeringsprogramma internationalisering. Het Leiden International Centre (LIC) speelt hierin een belangrijke rol. Daarnaast investeren we, in samenwerking met Leiden & Partners en het onderwijs, in de positionering van Leiden als aantrekkelijke stad voor leraren. Een belangrijke partner hierin is het Leids Education Fieldlab (LEF), dat helpt in het sterker neerzetten en vergroten van de kennisdeling rondom deze initiatieven en in het bieden van een inspirerende broedplaats waar de Leidse onderwijsprofessional zich kan blijven ontwikkelen. Aantrekken en behouden van talent gaat ook over het waarderen van talent. Met het pijlerplan mbo maken we zichtbaar hoe we hierin samenwerken met het mbo.
We zetten in op duurzame samenwerkingsstructuren met onderwijs en bedrijfsleven, onder meer via Economie071 en de Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV) waar mboRijnland penvoerder van is. We verkennen de doorontwikkeling van het Stagepact om voldoende stageplekken, gelijke kansen (inclusie), goede stagebegeleiding en -vergoeding te waarborgen. Daarbij sluiten we zoveel mogelijk aan op de landelijke/regionale initiatieven, zoals het landelijke stagepact mbo en de wettelijke taken van SBB. Werkgevers dragen onder andere via de inzet van stagiaires en onbenut arbeidspotentieel bij aan goed gekwalificeerd personeel van de toekomst. Binnen het mbo wordt het vormgeven van hybride werken en leren samen met het bedrijfsleven steeds actueler. Het CIV BioSciences is in 2023 van start gegaan. Dat is een brede samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijven op het LBSP met een focus op het opleiden van goed gekwalificeerde laboranten en analisten. Ingezet wordt op de co-creatie van hybride en flexibel onderwijs, meer onderzoek in practoraat en het versterken van het imago van de laboranten en analisten. Ook binnen het HBO en de universiteit is onderzoeken, (leven lang) leren en innoveren in triple helix2 verband verband een belangrijk thema, waarop de samenwerking verder wordt gezocht.
We houden aandacht voor leven lang ontwikkelen en de doorlopende leerlijn, voornamelijk in de tekortsectoren (techniek, onderwijs en zorg). We blijven daarom de samenwerking tussen bedrijven en onderwijsinstellingen stimuleren. Daarnaast zijn er diverse initiatieven, gericht op mbo studenten, die inzetten op alternatieve en/of hybride vormen van leren die de aansluiting op de arbeidsmarkt verbeteren en schooluitval beperken dan wel voorkomen. Voorbeelden hiervan zijn de programma’s van het CIV Smart Technology en Studio Moio, in samenwerking met mboRijnland. Samenwerking met het Regionaal Mobiliteitsteam, het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), het WerkgeversServicepunt (WSP) en het leerwerkloket wordt versterkt om een betere match te kunnen maken voor het onbenut arbeidspotentieel.
In 2024 vindt weer een nieuwe subsidieronde onderwijsinnovatie plaats. Het onderwijs is vrij om zelf thema’s aan te dragen voor nieuwe initiatieven ter bevordering van de aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt. Met name in het voortgezet- en vervolgonderwijs wordt steeds meer de verbinding gezocht tussen leren en het werken vanuit maatschappelijke opgaven. Het doel is om zo maatschappelijk relevant onderwijs te maken en studenten de kans te geven op meerdere manieren en andere vaardigheden te leren. De gemeente ondersteunt deze projecten, helpt deze aan te jagen en zorgt voor het tot stand brengen van deze verbindingen. Voorbeelden van projecten zijn Leren met de Stad en MDT UniverCity voor Changemakers.
3B2.1 Stimuleren en acquisitie van kennisintensieve bedrijvigheid en netwerken
Om kennisintensieve bedrijvigheid en innovatie te stimuleren is Leiden aandeelhouder van InnovationQuarter (IQ), de Regionale OntwikkelingsMaatschappij (ROM) van Zuid-Holland. Langs de drie lijnen van Innoveren, Internationaliseren en Investeren werkt IQ aan het versterken van de economische structuur in de provincie. Belangrijke werkzaamheden zijn hierbij het stimuleren en aanjagen van innovatie en ondernemerschap door het bevorderen van samenwerking in het ecosysteem. Hetzelfde geldt voor het vinden of zelf financieren van ondernemingen die willen (door)groeien, internationale acquisitie van nieuwe bedrijven richting de provincie of het behoud van de reeds aanwezige internationale ondernemingen. IQ is een actieve investeerder in de regio en beheert meerdere fondsen. Leiden participeert in twee van deze fondsen, het hoofdfonds IQCapital en het proof-of-concept fonds UNIIQ. Een deel van deze middelen komt, aangevuld met private investeringen, uiteindelijk bij innovatieve en kennisintensieve bedrijven in Leiden en de regio terecht.
In 2024 wordt uitvoering gegeven aan de nieuwe meerjarenstrategie 2023-2026 die in 2023 is vastgesteld voor de komende vier jaar. Een van de belangrijkste uitgangspunten is dat na jaren van stevige groei, een consolidatiefase ingezet wordt waarin slechts activiteiten opgepakt worden die bij de kernwaarden en uitgangspunten horen. De LSH sector is en blijft een belangrijk onderdeel van het werkgebied van IQ.
Medical Delta is een samenwerkingsverband in Zuid-Holland dat voortbouwt op de kracht van de foundingpartners: Erasmus MC, Erasmus Universiteit Rotterdam, TU Delft, Universiteit Leiden en LUMC. Gedurende de jaren zijn vele partners aangesloten bij Medical Delta waaronder regionale en lokale overheden zoals de provincie Zuid-Holland, Rotterdam, Delft, Leiden en in 2016 de hogescholen van Rotterdam, Den Haag en Leiden. Medical Delta heeft samen met andere partijen zoals InnovationQuarter een Zorginnovatieprogramma gelanceerd. Hierdoor kunnen startende bedrijven hun producten laten testen. Een voorbeeld van een Leids livinglab is Phenomix. Bedrijven, zorginstellingen en wetenschappers werken samen aan praktische toepassingen van ‘metabolomics’-onderzoek: onderzoek naar stofwisselingsproducten. Hierdoor kunnen artsen bijvoorbeeld eerder diagnoses stellen of een persoonlijk behandelplan maken. Er lopen 15 wetenschappelijke programma's. Belangrijke programma’s voor Leiden zijn: regeneratieve geneeskunde, metabolomics (Phenomix), Healthy Society, AI for Life Sciences en e-health.
Het aantal internationals in de Leidse regio blijft groeien en de verwachting van de grote werkgevers uit de regio is dat er in de komende jaren nog veel meer internationale werknemers nodig zijn om de innovatie en economische kracht van de Leidse regio op peil te houden. De Index071 van Economie071 bevestigt dit beeld. Dit vraagt om extra inzet op het werven en behouden van (internationaal) talent. Het Leiden International Centre (LIC) werkt hierin nauw samen met de provincie, Rotterdam en Den Haag. Inhoudelijk is de basis van het LIC goed op orde, maar met de globale krapte op de arbeidsmarkt zijn er nieuwe maatschappelijke uitdagingen om (een bredere groep) internationals aan te trekken, te verwelkomen en te behouden. Vanuit de visie internationalisering zetten we in op de inbedding van alle internationals in de Leidse samenleving, dat ze mee kunnen doen en onderdeel zijn van de stad. De basisbijdrage aan het Leiden International Centre (LIC) loopt tot eind 2025. In de loop van 2023 en in 2024 wordt de toekomstige koers van het LIC onderzocht in samenwerking met partners in de regio.
De Economic Board Zuid-Holland (EBZ) bestaat uit de 30 belangrijkste spelers uit de Zuid-Hollandse economie. Zowel uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen als uit de overheid. De EBZ zet zich in voor het vernieuwen, verduurzamen en versterken van de economie en het vestigingsklimaat in Zuid-Holland.
Leiden neemt deel aan deze samenwerking waarbij netwerk, denkkracht en lobby centraal staan. Onder de paraplu van de EBZ is de Groeiagenda tot stand gekomen. Hierin staan onze ambities voor de transformatie van het Leiden Bio Science Park naar een innovatiedistrict, de verstedelijkingsopgave en Leiden Verbindt (station en omgeving). Via de regionale Human Capital Agenda werken we in 2024 samen verder aan ontwikkeling van initiatieven en projecten, met name voor Life Science en IT/Techniek.
Effectindicator | Realisatie | Streefwaarden | Bron | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |||
Doel 3B1 Sterker ondernemersklimaat | ||||||
3B1.a Aantal startende bedrijven in Leiden | 2.112 (2019) 2.205 (2020) 2.139 (2021) | 2.300 | 2.400 | 2.500 | 2.600 | Bedrijvenregister Zuid-Holland |
Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.