De gemeente heeft als primaire taak de zorg voor een goed functionerende openbare ruimte die aansluit bij de beleving van haar inwoners. We hanteren hierbij beeldkwaliteit Niveau B CROW. Voor de kwaliteit van de openbare ruimte zijn niet alleen het beheer en onderhoud belangrijk, maar ook functionele, esthetische, ruimtelijke en sociale aspecten. Hierbij regelt en borgt de gemeente dat ingrepen op het juiste moment, tegen de laagste mogelijk maatschappelijke kosten en zonder kapitaalvernietiging worden uitgevoerd. Binnen de beschikbare middelen wordt daarbij veel aandacht besteed aan verduurzaming en circulair werken.
Doel | Prestatie |
---|---|
5A1 Schoon, heel en veilig | 5A1.1 Ontwikkelen beleid openbare ruimte |
5A1.2 Beheren openbare ruimte | |
5A1.3 Inzamelen huishoudelijk afval | |
5A1.4 Beheren contracten buitenreclame | |
5A1.5 Handhaven gebruik openbare ruimte | |
5A1.6 Werken voor derden cluster beheer |
5A1.1 Ontwikkelen beleid openbare ruimte
Bodem en ondergrond
De bodem kan veel bieden aan de ontwikkeling van de stad: de bodem is het fundament waar veel functies bij elkaar komen, zoals waterberging, kabels en leidingen, boomwortels, fundering. Daarnaast kent de bodem uitdagingen uit het heden en verleden zoals bodemverontreiniging, ontplofbare oorlogsresten en bodemdaling. Daarom moeten we afwegen welke functies we allemaal nodig hebben van de bodem en hoe we de stad duurzaam ontwikkelen (klimaatadaptief, biodivers, duurzame energie, woningbouw etc.). Zoals in het beleidsakkoord staat, is de uitdaging om zowel klimaatadaptieve en vergroeningsmaatregelen als ondergrondse infrastructuur voor energietransitie een plek te geven. De inpassing van extra en nieuwe energiesystemen voor elektra en warmte vragen om regie en afwegingen zowel boven- als ondergronds. In meer dan de helft van de Leidse straten zal een ruimtelijk conflict optreden tussen de beleidsambities. Het belang van het bodem- en watersysteem is erkend in de brief aan de Tweede Kamer (Water en Bodem Sturend), waarin Leiden invulling wil geven middels een integrale afweging bij conflicterende ruimtelijke belangen. Daarnaast werkt Leiden aan een innovatie om praktische de ruimtelijke conflicten te voorkomen door kabels en leidingen ondergronds verticaal te ordenen i.p.v. horizontaal zoals voorheen gebruikelijk was. Hierdoor ontstaat er meer ruimte voor andere opgaven, zoals klimaatadaptatie en biodiversiteit. In het verlengde hiervan wordt de Leidingenverordening voorzien van een update, zodat de toekomstige ruimtelijke inpassingen van randvoorwaardelijke systemen, zoals drinkwater, warmte en elektra, op een geordende manier kunne worden aangelegd. Tenslotte verlengen we het convenant met Dunea en Liander zodat we kunnen doorgroeien naar een integrale programmering met interne èn externe partijen.
In het Leids Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond (LUBO) 2023-2030 is het Leidse beleid ten aanzien van bodem en ondergrond vastgelegd en hoe de gemeente de reserve LUBO en de door het rijk beschikbaar gestelde budgetten voor bodem en ondergrond wil inzetten.
Openbare verlichting Leiden participeert in een meerjarig onderzoek van diverse universiteiten waaronder die van Leiden en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) in combinatie met diverse instituten in onder andere de gezondheidszorg en lichtwereld naar de invloed van (straat)verlichting op biodiversiteit. Vanuit de gemeente Leiden (openbare verlichting) haken we hierbij aan om uiteindelijk openbare verlichting te kunnen plaatsen waar wetenschappelijk onderbouwd, (meer) recht wordt gedaan aan mens, flora en fauna (zoveel mogelijk) binnen de normen van landelijke richtlijnen (verkeersveiligheid, sociale veiligheid). Als de onderzoeksmethodiek is uitgewerkt, kan het onderzoek beginnen, dit is naar verwachting in 2024. Verder wordt in het kader van openbare verlichting geëxperimenteerd met anders verlichten om meer rekening te houden met flora en fauna (en de mens) op de Van Vollenhovenkade en Mariënpoelstraat en wordt nader uitvoering gegeven aan de besluiten van het college op het advies van de stadsecoloog op de Driemanschapskade.
5A1.2 Beheren openbare ruimte
De voortgang van de duurzame wijkvernieuwingen verloopt voorspoedig. Zo is het Houtkwartier bijvoorbeeld afgerond. Een flink aantal wijken is in uitvoering of gaat binnenkort in uitvoering. Hieronder staat een overzicht per project:
Project | Start | Gereed |
Houtkwartier | afgerond | |
Gasthuiswijk-Haagweg Zuid fase 1 | In uitvoering | Q4 2023 |
Gasthuiswijk-Haagweg Zuid fase 2 | In uitvoering | Eind 2025 |
Gasthuiswijk-Haagweg Zuid fase 3 + 4 | Eind 2024 | Medio 2026 |
Professorenwijk fase 1 | In uitvoering | Q4 2023 |
Professorenwijk fase 2 | Q1 2024 | Q4 2025 |
Vogelwijk | In uitvoering | Q4 2024 |
Raadsherenbuurt | Q1 2024 | Q4 2025 |
Hoge Mors fase 1 | In uitvoering | Q2 2024 |
Hoge Mors fase 2 + 3 | Q1 2024 | Q4 2026 |
Hart van Meerburg | Q4 2024 | Q4 2026 |
Voor Professorenwijk-Oost (fase 2) is het uitvoeringsbesluit Q4 2023 ter besluitvorming aan de raad aangeboden. Voor de Gasthuiswijk en Haagweg-Zuid (fase 3 en 4) en Hart van Meerburg worden de uitvoeringsbesluiten in Q1 en Q2 2024 ter besluitvorming aan de raad aangeboden. Voor de wijken Boshuizen, Fortuinwijk Noord en Zuid zal een overkoepelend kaderbesluit worden opgesteld dat in Q4 2023 ter besluitvorming aan de raad is aangeboden.
Samen aan de Slag richt zich in 2024 op uitbreiding van de Leidse Kweektuin en gaat verder met de aanpak van versteende straten waar vergroening minder makkelijk op gang komt. Tevens bouwen we de samenwerking met de stad verder uit door nog sterker de koppeling te maken tussen groene initiatiefnemers, organisaties en instellingen en bewoners die wel willen, maar nog niet aan vergroening toekomen.
Voor het beheer van de kapitaalgoederen werken we met beheerplannen die we elke vijf jaar actualiseren, zie voor een nadere toelichting de paragraaf onderhoud Kapitaalgoederen. De huidige beheerplannen kapitaalgoederen hebben de planperiode 2022-2026. Voor riolering geldt een andere planperiode: het Integraal Waterketenplan is in 2023 vastgesteld als beheerplan voor de planperiode 2024-2028.
Het beheer heeft als doel om te blijven voldoen aan het realiseren van een veilige, duurzame en sfeervolle omgeving voor alle gebruikers van de openbare ruimte. Bij de vervanging passen we LED-techniek toe in combinatie met het dimmen van de verlichting. Inmiddels is ca. 55% van de openbare verlichting voorzien van led-lichtbronnen.
In 2024 gaan wij verder met het wijkgericht vervangen van armaturen en masten die aan het einde van hun levensduur zijn. Met focus op Roodenburgerdistrict, Bos- en Gasthuisdistrict, en in de binnenstad het vervangen van Leidse lantarens.
We beheren en onderhouden de bruggen, tunnels en viaducten zodat de stad toegankelijk en bereikbaar is voor alle verkeersdeelnemers en voor de doorvaarbaarheid van het scheepvaartverkeer. Ook de bediening van de beweegbare bruggen hoort hier bij. De volgende activiteiten voeren we in 2024 uit:
We onderhouden verharding op het wettelijke aansprakelijkheidsniveau (R–). Dat betekent dat we alleen ingrijpen (onderhoudsmaatregel uitvoeren) wanneer het aansprakelijkheidsniveau dreigt te worden overschreden. In de wijken Binnenstad Noord en Roodenburgerdistrict wordt groot onderhoud uitgevoerd. Daarnaast wordt de verharding van de Dr Lelylaan en Kanaalweg vervangen. T.a.v. de vervanging van de Zoeterwoudsesingel wordt momenteel gekeken of het haalbaar is er een Singelparkproject van te maken. Er wordt bekeken welke middelen nodig zijn om de ruimtelijke kwaliteit te vergroten en de openbare ruimte in te richten conform het beeldkwaliteitsplan voor het Singelpark. Deze verkenning loopt van medio 2023 tot medio 2024. In die periode wordt levensduur verlengend onderhoud uitgevoerd. Tegelijk met de onderhoudswerkzaamheden wordt ook groeiplaatsverbetering voor bomen die wortelopdruk veroorzaken toegepast. Tijdens de onderhoudswerkzaamheden worden waar mogelijk (kleine) verkeerskundige verbeteringen uitgevoerd.
Straatreiniging draagt bij aan een schone en veilige openbare ruimte door het vegen van zwerfafval en blad, het legen en schoonhouden van prullenbakken, onkruidbestrijding en het verwijderen van graffiti en illegaal plakwerk. De ledigingsfrequentie van de prullenbakken is in de binnenstad verhoogd en waar mogelijk worden grotere prullenbakken geplaatst. Verder worden er ook dit jaar clean sweeps uitgevoerd waarbij elke maand een wijk met de inzet van een team zwerfafvalvrij wordt opgeleverd. Als proef is er in 2023 gestart met doneerringen. Een ring rond prullenbakken waar mensen hun statiegeldflesjes in kunnen zetten, zodat de flesjes door andere mensen ingeleverd kunnen worden en het statiegeld kunnen innen. Na evaluatie in 2024 kan worden besloten over verdere uitrol van de doneerring. De (on)kruidbestrijding vindt plaats zonder inzet van chemische middelen maar is daarmee arbeidsintensief wat zich vertaalt in stijgende kosten. Indien de resultaten van de proef met intensief vegen positief zijn, zal dit in dit jaar verder worden opgeschaald. De resultaten van de proef om stoepplantjes langs de gevels niet meer te behandelen (op basis van motie nr M.22.0056.15 Meer ruimte voor stoepplantjes), worden met de raad gedeeld, vergezeld van een voorstel voor het al dan niet uitbreiden.
De volgende werkzaamheden voeren we in 2024 uit:
Voor het cyclische beheer van het straatmeubilair wordt met extra maatregelen gekeken hoe de beeldkwaliteit weer op CROW B niveau te krijgen is. Dit doen we door tijdelijk de middelen anders te verdelen en inzet van meer personeel. We leggen hierbij de focus op de 4 wijken die het minste scoren. Op basis van het evaluatiemoment van eind 2023 bepalen we of en hoe we dit door willen zetten in 2024.
De speeltuinen en speelplekken worden conform het beheerplan Spelen onderhouden en beheerd. Er is extra aandacht voor participatie, inclusie en vergroening, zodat de vervanging van speeltoestellen aansluit bij de wens van bewoners (vooral kinderen). Van oude speeltoestellen wordt eerst bekeken of renovatie en/of herplaatsing mogelijk is, of ze worden tijdelijk in depot opgeslagen tot een geschikte herbestemming wordt gevonden. Hiermee beperken we het gebruik van grondstoffen en bevorderen we circulariteit. De aanwezige speeltoestellen worden jaarlijks op veiligheid getoetst aan het Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen.
Hoewel de beoordeling van de openbare ruimte in de stadsenquête ruim voldoende is zien we een toename van ervaren overlast van zwerfafval en bijplaatsingen. Middels diverse maatregelen wordt dit ondervangen. Denk aan plaatsen van grotere prullenbakken en waar nodig vaker legen en het uitvoeren van cleansweeps in de wijken. Daarnaast is er zes wekelijks overleg met Handhaving om de lijst met hotspots te actualiseren. De hotspots worden wekelijks gezamenlijk bezocht om waar mogelijk verbaliserend op te treden en tegelijkertijd de locatie op te ruimen. In 2023 is er een project gestart met extra inzet op hotspots. Het zwerfafval in het groen wordt zo veel als mogelijk voorafgaand aan de groenwerkzaamheden gedaan om te voorkomen dat het zwerfafval bij het groenafval komt. De frequentie waarmee dit gebeurt hangt sterk samen met de gebruikersdruk en het weer. De werkzaamheden worden zo ingericht dat de gewenste beeldkwaliteit wordt gehaald. Daarnaast worden elke dag de meldingen van overlast, zwerfafval en dumping opgepakt. Deze meldingen worden meestal binnen 1 werkdag opgelost. Bewoners worden bij opschoonacties ondersteund met materialen en containeradoptie wordt aangemoedigd.
Wekelijks wordt bij de ruim 55.000 huishoudens in Leiden afval opgehaald. Met minicontainers aan-huis voor restafval, GFT en papier en verzamelcontainers voor papier, glas en textiel. Het kunststofafval, drankenkartons en blik wordt nagescheiden. Vrijwel alle verzamelcontainers zijn inmiddels ondergronds gebracht. Dit geeft een opgeruimder straatbeeld en leidt tot minder bijplaatsing. De hotspot-aanpak bij containers die in beeld zijn vanwege frequente bijplaatsingen wordt in samenwerking tussen Inzameling en Handhaving verder geïntensiveerd. Verder is er een proef uitgevoerd met de inzameling van groente- fruit- en etensresten (GFE) in de hoogbouw. In het verleden is hiermee gestopt vanwege de hoge vervuilingsgraad. Nu wordt gewerkt met afsluitbare containers en de resultaten zijn positief. Een voorstel over verdere uitrol wordt opgenomen in het geactualiseerde afvalbeleid en voorgelegd aan de Raad. Verder worden de plannen voor de realisatie van een tweede milieustraat / duurzaamheidsplein op de Kenauweg verder uitgewerkt waarbij ook ruimte wordt gecreëerd voor aanvullende circulaire initiatieven om scheiding en hergebruik verder te stimuleren, grondstofcirkels te sluiten en daarmee de hoeveelheid te verbranden afval verder te reduceren.
Alle reclamecontracten zijn volledig operationeel. Om de opbrengsten buitenreclame zoveel mogelijk op peil te houden, passen we actief contractbeheer en contractmanagement toe. Het in beperkte mate digitaliseren van een aantal reclameobjecten in de abri’s is door vaststelling van het nieuwe reclamebeleid toegestaan. Het huurcontract van de digitale mast langs de A4 is eind december 2023 afgelopen. Na de aanbesteding wordt de mast (en deels constructie) verwijderd en in eerste helft van 2024 nieuw geplaatst. Dit betekent dat er gedurende ca zes maanden geen reclameopbrengsten uit de A4 mast gerealiseerd wordt. Omdat de resultaten van de aanbesteding nog niet bekend zijn, is de hiermee samenhangende impact niet te schatten. Zekerheidshalve worden de opbrengsten uit de A4 mast voor 2024 aangehouden op nihil.
Het toezicht op en de handhaving in de openbare ruimte betreft de naleving van de (lokale) wet- en regelgeving zoals bijvoorbeeld vastgelegd in de APV. De gemeente wil voorkomen dat een leefbaarheidsvraagstuk een veiligheidsvraagstuk wordt. De prioriteiten waar de toezichthouders en Buitengewoon Opsporingsambtenaren (Boa’s) van de gemeente aan werken, worden jaarlijks in het Uitvoeringsprogramma Handhaving (UPH) bepaald en uitgewerkt. In lijn met de uitgangspunten in de Visie Handhaving Openbare Ruimte 2020-2023 staat het bewaren van de leefbaarheid van de stad centraal, en zorgt Handhaving ervoor dat leefbaarheidsproblemen geen veiligheidsproblemen worden. Handhaving draagt hiermee bij aan een schone, bereikbare, veilige en aantrekkelijke stad.
De gemeente Leiden zamelt voor de omliggende gemeenten Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude verschillende huishoudelijke afvalfracties in. Hiervoor wordt een vergoeding ontvangen. In 2024 werken we aan het versterken van de samenwerking en het actualiseren van de contracten met de omliggende gemeenten.
Effectindicator | Realisatie | Streefwaarden | Bron | |||
---|---|---|---|---|---|---|
2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |||
Doel 5A1 Schoon, heel en veilig | ||||||
5A1.a Rapportcijfer onderhoud openbare ruimte | 7,1 (2019) 7,0 (2021) 7,1 (2023) | 7,1 | 7,1 | 7,1 | 7,1 | Stads- en wijkenquête |
5A1.b Percentage inwoners dat 'behoorlijk wat' tot 'zeer ernstig' zwerfvuil ervaart | 38% (2019) 44% (2021) 36% (2023) | 39% | 39% | 39% | 39% | Stads- en wijkenquête |
5A1.c Gemeten kwaliteitsniveau 'zwerfvuil' | B (2020) B (2021) B (2022) | B | B | B | B | Beleidsmeting openbare ruimte |
5A1.d Percentage inwoners dat 'behoorlijk wat' tot 'zeer ernstig' hondenpoep ervaart | 21% (2019) 23% (2021) 18% (2023) | 25% | 25% | 25% | 25% | Stads- en wijkenquête |
5A1.e Gemeten kwaliteitsniveau 'hondenpoep' | B (2020) A (2021) B (2022) | B | B | B | B | Beleidsmeting openbare ruimte |
5A1.f Percentage inwoners dat 'behoorlijk wat' tot 'zeer ernstig' onkruid ervaart | 22% (2019) 17% (2021) 18% (2023) | 25% | 25% | 25% | 25% | Stads- en wijkenquête |
5A1.g Gemeten kwaliteitsniveau 'onkruid' | B (2020) D (2021) B (2022) | B | B | B | B | Beleidsmeting openbare ruimte |
5A1.h Percentage inwoners dat 'behoorlijk wat' tot 'zeer ernstig' drijfvuil ervaart | 22% (2019) 22% (2021) 19% (2023) | 25% | 25% | 25% | 25% | Stads- en wijkenquête |
5A1.i Gemeten kwaliteitsniveau 'drijfvuil' | B (2020) A (2021) A (2022) | B | B | B | B | Beleidsmeting openbare ruimte |
5A1.j Percentage inwoners dat het onderhoud van straten en wegen als 'uitstekend' of 'goed' beoordeelt ** | 68% (2019) 69% (2021) 69% (2023) | 68% | 68% | 68% | 68% | Stads- en wijkenquête |
5A1.k Gemeten kwaliteitsniveau verharding | B (2020) B (2021) B (2022) | B | B | B | B | Beleidsmeting openbare ruimte |
5A1.l Percentage inwoners dat het onderhoud van straatmeubilair als 'uitstekend' of 'goed' beoordeelt | 65% (2019) 61% (2021) 67% (2023) | 70% | 70% | 70% | 70% | Stads- en wijkenquête |
5A1.m Gemeten kwaliteitsniveau 'straatmeubilair' | B (2020) C (2021) C (2022) | B | B | B | B | Beleidsmeting openbare ruimte |
Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.