Inleiding

Cultuur, erfgoed, evenementen

Leiden is een Stad van ontdekkingen, stad van (internationale) kennis én (historische) cultuur. De culturele rijkdom draagt bij aan het aantrekkelijke vestigingsklimaat van de stad. Cultuur biedt de gelegenheid tot ontwikkelen en ontmoeten, tot genieten en ontdekken. Cultuur moet toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht leeftijd, afkomst, opleiding, herkomst, talent en/of vitaliteit. Leiden heeft naast vele makers ook diverse theater- en muziekpodia met een gevarieerd aanbod aan voorstellingen. En naast vele monumenten en musea heeft Leiden ook unieke archieven, opleidingen, onderzoeksinstellingen en bedrijven die zich bezighouden met erfgoed. Door het educatieve aanbod komt jong en oud in contact met cultuur en erfgoed. Cultuur verbindt en draagt bij aan maatschappelijke en sociale doelen, aan het welzijn van inwoners. En vele bezoekers van binnen en buiten Leiden maken jaarlijks gebruik van het diverse aanbod van evenementen die passen bij het profiel van Leiden, Stad van ontdekkingen.

Sport

Beleidskader sport, gezondheid, spelen en bewegen

We hechten eraan dat alle Leidenaars een gezonde en actieve leefstijl hebben. Voldoende bewegen is een essentieel onderdeel voor (het kunnen hebben van) een gezonde en actieve leefstijl. Daarom stimuleren we dat alle Leidenaars voldoende kunnen sporten, spelen, en bewegen. Dit is in lijn met het beleidskader Sport en Gezondheid 'Samen maken we de stad gezond en actief 2019-2023', het beleidskader Spelen en Bewegen (2019-2023) en het beleidsakkoord 'Samen leven in Leiden 2022-2026'. Dat doen we samen met de inzet van de sportverenigingen, buurtsportcoaches en andere stadspartners. In 2026 werken we het nieuwe beleidskader Gezondheid, Sport, Spelen en Bewegen verder uit op basis van de participatie die eind 2025 heeft plaatsgevonden, waarin we ook met de gemeenteraad inhoudelijk in gesprek zijn gegaan. De gemeenteraad wordt na de participatie begin 2026 verder betrokken. Met deze aanpak komen we bij een nieuw college en gemeenteraad na de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 met ambities en doelstellingen binnen de domeinen Sport, Gezondheid en Spelen om concreet vorm en inhoud te geven aan een integraal beleidskader voor de periode 2026 – 2030.

Om voor Leidse inwoners voldoende bewegen mogelijk en aantrekkelijk te maken, worden verschillende middelen ingezet. Via Schoolsport071 organiseren we sportkennismakingscursussen voor jong en oud. Buurtsportcoaches werken wijkgericht voor een toegankelijk sport- en beweegaanbod. En via het Jeugdfonds Sport en Cultuur ondersteunen we kinderen en volwassenen bij het betalen van hun sportlidmaatschappen. Ook worden in 2026 twee beweegvoorzieningen in de openbare ruimte aangelegd en in gebruik genomen.

Vitale Leidse Sportaanbieders

De breedtesportcoördinator in dienst van de gemeente Leiden ondersteunt de verenigingen met vraagstukken op het gebied van bestuurlijk kader, vrijwilligers, veilig sportklimaat en meer. Daarnaast geven we met de Leidse Sportfederatie, Stichting Topsport Leiden, Incluzio, de Adviesraad Sociaal Domein, sportverenigingen en andere stadspartners uitvoering aan het Sportakkoord II. Dit akkoord helpt ons de uitdagingen in de sport aan te pakken en de kansen in de sport te benutten voor de Leidse inwoners. Het thema ‘Vitale Leidse Sportaanbieders’ staat in 2026 binnen het Sportakkoord centraal, waarbij extra aandacht is voor kwalitatief sterk, veilig en toegankelijk aanbod.

Sportaccommodatieplan (SAP)

In 2024 hebben we het sportaccommodatieplan (SAP) afgerond. Naar aanleiding van dit plan wordt gewerkt aan een project rondom de bouw van een nieuwe sporthal in Leiden-Noord. Het haalbaarheidsonderzoek wordt begin 2026 afgerond, waarna een locatie voor de nieuwe sporthal kan worden gekozen. Ook bereiden we een uitvoeringsbesluit voor met betrekking tot de herinrichting van sportpark Cronesteinkade, waarbij er extra ruimte wordt gecreëerd voor hockey.

Sportpark de Mors

In het najaar van 2023 (12 oktober) heeft de Leidse gemeenteraad ingestemd met het Kaderbesluit van Sportpark De Mors. Eind 2025 staat het uitvoeringsbesluit voor Sportpark de Mors ter vaststelling op de agenda van de gemeenteraad. In 2026 wordt gestart met de uitvoering hiervan. Hierbij wordt onder andere de 3 Octoberhal gesloopt, een derde rugbyveld aangelegd voor DIOK en een Urban Sportpark gerealiseerd voor skaten, freerunning en calisthenics.

Beleidsterrein 8A Cultuur

Inleiding

Leiden streeft naar een sterke culturele basisinfrastructuur, kwalitatief hoogstaand, divers en inclusief. We lichten er voor 2026 twee belangrijke ontwikkelingen uit; het vernieuwde subsidiestelsel voor de cultuursector en de ontwikkelingen bij BplusC ten aanzien van de muziekschool en de bibliotheek.

Subsidiestelsel cultuur

In 2026 start de subsidiëring vanuit de drie subsidieregelingen cultuur. Er zijn drie nieuwe regelingen. Deze zijn in februari 2025 vastgesteld. Een externe adviescommissie heeft een advies uitgebracht over de aanvragen.

Een aantal culturele organisaties krijgt de komende tijd meerjarig subsidie en vormt daarmee de basis van het culturele aanbod in de stad. De subsidieperiode duurt drie jaar en sluit vanaf 2028 aan op de landelijke subsidieperiode van vier jaar. Een belangrijk onderdeel van de nieuwe regeling is een uitbreiding in fair pay: een eerlijke betaling voor mensen die als professional in de cultuursector werken.

Daarnaast starten in 2026 nog twee regelingen: een regeling voor culturele projecten èn een regeling voor kleine culturele initiatieven en publicaties. Ook start de gemeente met een inloopspreekuur voor vragen over subsidies. Het subsidiestelsel cultuur wordt hiermee transparanter, duidelijker en toegankelijker voor iedereen.

BplusC – muziekschool en bibliotheek

BplusC werkt verder aan vernieuwing van activiteiten en diensten. Samen met BplusC geven we verder invulling aan het hiermee samenhangende (her)huisvestingsvraagstuk.

In het project Herinrichting muziekeducatie en – programmering in één pand aan de Oude Vest/ Hazewindsteeg start in 2026 de ontwerpfase. In een Europese aanbesteding wordt met een prijsvraag gekozen voor een schetsontwerp die de eerste contouren van het plan inzichtelijk maakt. Vervolgens wordt een voorlopig ontwerp uitgewerkt en voorzien van een geactualiseerde kostenraming. Tot slot wordt gestart met het definitief ontwerp, waarin het plan op detailniveau wordt uitgewerkt, in voorbereiding op de bouwaanvraag die in 2027 gepland is.

We werken verder aan de ontwikkeling van een moderne, multifunctionele en duurzame bibliotheek op de huidige locatie aan de Nieuwstraat 4. Deze bibliotheek wordt een centrale ontmoetingsplek waar mensen, kennis en organisaties samenkomen rondom actuele thema’s in de samenleving. Begin 2026 wordt gestart met het opstellen van een voorlopig ontwerp, waarin het eerder gekozen schetsontwerp (met een Europese aanbesteding) verder wordt uitgewerkt en voorzien van een geactualiseerde kostenraming. Om vervolgens in hetzelfde jaar dit ontwerp definitief te maken, waarin het plan op detailniveau wordt uitgewerkt en voorbereid op de bouwaanvraag die eind 2026 gepland is.

Doelen en prestaties bij 8A Cultuur

8A1.1. Ondersteunen en mogelijk maken voorstellingen en optredens podiumaanbod

De grote meerjarig ondersteunde Leidse culturele instellingen hebben de opgave om - vanuit de ambities van de Leidse Cultuurvisie - samen te werken, o.a. ook op het gebied van programmering en publiekswerving. Het streven is een breed en divers publiek.

Met de grote(re) instellingen worden de subsidieafspraken vastgelegd in - bij de subsidiebeschikkingen behorende - uitvoeringsovereenkomsten (Uvok's). De Uvok's worden alleen nog voor 2026 gemaakt. Daarna worden deze onderdeel van de subsidiebeschikking. Een volledig overzicht van subsidierelaties is opgenomen in de begroting. Enkele voorbeelden:
De Leidse Schouwburg en Stadsgehoorzaal (LSSGZ), met professioneel theater, amateurtheater en concerten. LSSGZ streeft in 2026 naar meer eigen producties, meer inzet op de zakelijke markt en een sterke cultuureducatie. Theater Ins Blau, met een vlakke-vloer theater en creatieve broedplaats. Theater Ins Blau zet in 2026 in op nieuwe vormen van theater (ook in de wijk) d.m.v. een professioneel jaarprogramma en uitbreiding van samenwerking met Leidse makers. Poppodium Nobel, met muziek en andere vormen van (pop)cultuur). Het poppodium streeft steeds naar nieuwe vormen van muziek en diversiteit in genres. Daarnaast zijn er subsidierelaties met diverse culturele instellingen mogelijk, afhankelijk van de uitkomsten van de verdeling van de eenjarige- en meerjarige subsidies. Een externe adviescommissie meerjarige subsidies heeft geadviseerd op een aantal subsidieaanvragen, waarover het college in september 2025 een besluit heeft genomen. Dit resulteert dan in een subsidierelatie met een aantal instellingen in 2026.

Theatertechniek Stadsgehoorzaal en Leidse Schouwburg

De raad heeft bij de kaderbrief 2024 middelen beschikbaar gesteld voor de veiligheid van theatertechniek in de Leidse Schouwburg-Stadsgehoorzaal. In Q3 2025 is een start gemaakt met de vernieuwing van de theaterverlichting in de Aalmarktzaal en de grote zaal van de Stadsgehoorzaal. In 2026 zal een start worden gemaakt met het vernieuwen van de trek- en hijsinstallaties.

8A1.2 Ondersteunen en mogelijk maken museaal aanbod

De 14 Leidse musea zorgen met elkaar voor een divers museaal aanbod rondom uiteenlopende thema’s. Met een diversiteit aan tentoonstellingen en programma's maken zij een levendig museumklimaat dat toegankelijk en aantrekkelijk is voor een breed publiek en inspeelt op maatschappelijke thema's.

Museum De Lakenhal en Molenmuseum De Valk vallen onder de gemeentelijke organisatie. Daarnaast ondersteunen wij structureel het Japanmuseum SieboldHuis en Museum het Leids Wevershuis en vindt regelmatig overleg met de rijksmusea plaats.

8A1.3 Ondersteunen en mogelijk maken educatief aanbod

Een aantal culturele instellingen in Leiden verzorgt het gesubsidieerde cultuur-educatief aanbod. Dit gebeurt onder schooltijd voor leerlingen van de Leidse scholen, maar ook na schooltijd. Als gevolg van het nieuwe subsidiestelsel is het mogelijk dat het aanbod na schooltijd gaat wijzigen. Dit is afhankelijk van het advies van de externe adviescommissie.

BplusC

BplusC biedt in 2026 geen cursussen beeldend, dans en theater meer. Deze activiteiten worden ondergebracht bij andere aanbieders, waaronder de Leidse Balletschool en ARS. Het aanbod van BplusC richt zich dan volledig op muziekeducatie. Hierbinnen ligt de focus steeds meer op samenspel: groeps- en ensemblelessen voor kinderen en jongeren t/m 21 jaar.
BplusC werkt samen met het onderwijs door middel van het landelijke programma de Bibliotheek op School waarbij ze in de Leidse variant ‘STEK’ leesbevordering en cultuureducatie aanbieden. De ambitie is om de 6 locaties STEK te laten groeien in 2026.

Verwonder om de hoek

De Cultuureducatiegroep, BplusC en Naturalis werken in de Leidse Regio samen aan Verwonder om de hoek, het regioproject in het kader van Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK4 2025-2028). De essentie ligt daarbij op kwalitatief hoogwaardige cultuureducatie, samenwerking tussen basisscholen en culturele instellingen en verbinden van binnen- en buitenschoolse cultuureducatie. De focus ligt daarnaast op de aansluiting op de curriculumvernieuwing op de scholen èn gelijke kansen. Onder gelijke kansen valt: extra aandacht voor speciaal(basis) onderwijs, verbinden van binnen- en buitenschoolse cultuureducatie en ook de versterking van de culturele infrastructuur van de omgeving. (zie ook 8A3.2)

8A1.4 Ondersteunen en mogelijk maken beeldende kunst (in de openbare ruimte)

De afgelopen jaren was er onvoldoende budget voor het regulier onderhoud van de beeldende kunst in de openbare ruimte. Vanaf 2026 is hiervoor structureel extra budget beschikbaar gesteld (vanuit de Kaderbrief 2025).

Beeldende kunst in de openbare ruimte draagt bij en voegt toe aan de kwaliteit en uitstraling van een nieuw gebied. Bovendien draagt beeldende kunst in de openbare ruimte bij aan placemaking; het verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte en het leven van de mensen die er gebruik van maken. Om dit te verstevigen is in de Kaderbrief voor beeldende kunst bij gebiedsontwikkelingen van 2026 t/m 2029 jaarlijks €100.000 beschikbaar gesteld. In 2025 - 2026 wordt de planvorming hiervoor verder ontwikkeld.

Tot slot gaan wij ook in 2026 verder met het herplaatsen van kunst in de openbare ruimte uit de gemeentelijke opslag.

8A1.5 Ondersteunen amateurkunstverenigingen
Gemiddeld maken zo’n 65 amateurkunstgezelschappen gebruik van subsidie via de regeling ‘Amateurkunst Leiden' (voorheen Deelverordening Amateurkunst Leiden). Amateurverenigingen hadden in de afgelopen jaren moeite om de begrotingen rond te krijgen. De subsidieregeling werd overvraagd. In de Kaderbrief 2025-2029 zijn extra middelen toegekend, zodat vanaf 2026 het totale subsidieplafond van de regeling structureel met €25.000 kan worden verhoogd.
De ambitie om het aanvraagproces van deze subsidieregeling mogelijk te vereenvoudigen blijft in 2026 staan.

8A1.6 Ondersteunen lokale media

Mediafonds

Sterke lokale media zijn van groot belang voor de stad en de (lokale) democratie. Het Leids Mediafonds bevordert de kwaliteitsjournalistiek om inwoners, instellingen en bedrijven beter te informeren over wat er speelt in Leiden en de directe omgeving. Het budget Leids Mediafonds is geraamd t/m 2026. Gemeente Katwijk onderzoekt om in 2026 aan te sluiten bij het Leids Mediafonds waarmee de regionale functie wordt versterkt. Wanneer de Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Zuid-Hollandse Journalistiek van de provincie Zuid-Holland in 2026 wordt verlengd, kan de door de gemeente Leiden verleende subsidie aan het Leids Media Fonds voor 2026 opnieuw worden verhoogd met naar verwachting een budget van €37.500, -.

Lokale omroep

In 2026 blijven we samen met Centraal+ en de regiogemeenten werken aan verdere versterking van de streekomroepfunctie in de Leidse regio. Daarbij staan de kwaliteit van de publieke nieuwsvoorziening, regionale samenwerking en de invulling van het criterium Lokaal Toereikend Media Aanbod (LTMA) centraal.

De gemeente blijft inzetten op verdere professionalisering van de streekomroep. In dat kader financiert de gemeente een onderzoeksopdracht in samenwerking met de Universiteit Leiden, gericht op het inzichtelijk maken van de maatschappelijke impact van de omroepfunctie in de regio. De mogelijke subsidietoekenning vanuit het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek (SvdJ) is in dit proces van groot belang voor de inhoudelijke en organisatorische doorontwikkeling. In 2025 is een tijdelijk liquiditeitstekort overbrugd, maar voor de komende jaren blijft financiële stabiliteit een aandachtspunt. Het college blijft hierover in gesprek met Centraal+ en de regiogemeenten, met oog voor zowel de kwaliteit van het publieke media-aanbod als de financiële houdbaarheid.

Daarnaast ontvangt Sleutelstad in 2026 een incidentele subsidie voor activiteiten buiten de publieke omroepfunctie, zoals het trainen van vrijwilligers, samenwerking met media-opleidingen en het vergroten van het bereik van lokale initiatieven. Deze subsidie staat los van de streekomroepaanwijzing en dient uitdrukkelijk niet ter bekostiging van publieke omroeptaken. Het college bewaakt hierin de kaders van de Mediawet en het landelijke mediabeleid.

8A1.7 Ondersteunen projecten voor diversiteit, toegankelijkheid, ander publieksbereik, spreiding in de stad

Ook in 2026 ondersteunen we de ontwikkeling en uitvoering van een divers en inclusief cultuuraanbod. Dat doen we door middel van de drie nieuwe subsidieregelingen cultuur. Zowel de toegankelijkheid, de spreiding in de stad als de Code Diversiteit en inclusie zijn een integraal onderdeel van alle drie de regelingen. Om in aanmerking te komen voor subsidie zullen de culturele organisaties in hun aanvraag moeten aangeven hoe ze omgaan met deze onderwerpen en welke stappen ze hierin zetten.

8A1.8 Exploitatie Stedelijk museum De Lakenhal

Museum De Lakenhal manifesteert zich als hét stadsmuseum voor kunst en geschiedenis van Leiden. Vanuit de collectie en Leidse bronnen maakt het museum tentoonstellingen en programma’s voor een breed en divers publiek. Daarnaast werkt het museum samen met verschillende maatschappelijke en culturele organisaties in de stad. In 2026 maakt het museum verschillende tentoonstellingen, waaronder ook het 400^ste geboortejaar van Jan Steen (Leiden, 1626-1679).

Museum De Lakenhal continueert de programmalijnen College op Zondag en Lakenhal Laat voor jongvolwassenen, evenals de wekelijkse activiteiten voor gezinnen en algemeen publiek in het atelier en in de zalen. Ook het programma Memorabel voor mensen met dementie (geheel gefinancierd met externe fondsen) wordt gecontinueerd. In 2026 worden nieuwe programma’s ontwikkeld voor lagere en middelbare scholen. Bij de tentoonstellingen worden diverse (participatieve en creatieve) publieksprogramma’s gerealiseerd, gericht op het bereiken van specifieke doelgroepen.

Museum De Lakenhal zal in 2026 starten met het werken aan een nieuwe website en vernieuwde digitale omgeving. Wij verwachten dat het aantal bezoekers licht zal blijven stijgen. In 2026 richten we ons op 80.000 bezoekers, wat realistisch is t.o.v. de 77.500 bezoekers in 2024, een stijging van 16% ten opzichte van 2023.

Ondanks alle positieve aandacht en de toenemende bezoekersaantallen, heeft het museum een forse financiële opgave om te komen tot een toekomstbestendige bedrijfsvoering. Het oplossen van een structureel tekort van €92.000 vraagt om een grote inspanning. Het museum treft enerzijds maatregelen om de inkomsten te verhogen, anderzijds maatregelen die de lasten verlagen. Hierdoor blijft een structureel tekort over van €225.000. Hiervoor zijn middelen toegekend bij de kaderbrief. De begroting 2026 van Museum De Lakenhal is hierop gebaseerd.

8A2.1 Stimuleren en ondersteunen netwerkvorming en kennisontwikkeling cultuur- en zorgsector

In 2026 wordt verder gewerkt aan het succesvolle project Kunst op Recept. Een cultuurcoach Cultuur en zorg fungeert hierin als spin in het web. Er wordt een efficiëntieslag gemaakt in de samenwerking met Welzijn op recept. Om het project financieel mogelijk te maken wordt naast individuele trajecten ingezet op groepstrajecten. Ook wordt een beroep gedaan op fondsen en aanvullende subsidie vanuit welzijn.

8A2.2 Stimuleren en ondersteunen dat cultuur bij draagt bij aan integratie nieuwkomers 

Door middel van de nieuwe subsidieregelingen cultuur stimuleren we ook in 2026 activiteiten die hieraan bijdragen. De Code Diversiteit en inclusie is een integraal onderdeel van alle drie de regelingen. Om in aanmerking te komen voor subsidie zullen de culturele organisaties in hun aanvraag moeten aangeven hoe ze omgaan met deze onderwerpen en welke stappen ze hierin zetten. Leiden kent steeds meer internationale bewoners en dat geeft onze stad de kans kennis te maken met nieuwe cultuur (projecten).

8A2.3 Onderzoek en stimuleren grotere toegankelijkheid cultuur voor smalle beurs en jongeren

De inzet van de cultuurcoaches wordt ook in 2026 weer doorgezet. Cultuurcoaches werken in de wijken en op de scholen. Ze werken samen met welzijnspartners en zetten zich in op extra activiteiten, o.a. via Verwonder om de hoek, de vakantieprogrammering van Samen Ondernemend Leren (SOL).

8A3.1 Versterken unieke weefsel kennis en cultuur

De subsidieregeling Culturele projecten heeft naast culturele projecten een apart onderdeel voor projecten op het snijvlak van cultuur en kennis. Met deze subsidieregeling is het mogelijk (nieuwe) initiatieven en activiteiten die bijdragen aan het stadsprofiel van Leiden, stad van kennis en cultuur, beter te stimuleren en te ondersteunen (zie ook ambities Kennisstad, programma 3E).

8A3.2 Cultuureducatie icm natuur- en milieueducatie om de hoek

Het leerecosysteem Verwonder om de hoek (Vodh) biedt op één plek het cultuur-educatief aanbod en het aanbod voor natuur, techniek, wetenschap en duurzaamheid (NDE) voor de basisscholen aan. In Leiden wordt hiermee extra ingezet op de onderwijskansen van scholen en de scholen die een brugfunctionaris hebben aangesteld. Ook is er extra inzet op scholen in het speciaal (basis)onderwijs. De cultuurcoaches spelen hierin een centrale rol. Speciaal voor Leiden wordt via het platform ook de kennismakingscursussen kunst, cultuur, natuur en techniek buiten schooltijd aangeboden. Dit is een breed palet aan kortlopende cursussen (bijv. instrumenten, theater, beeldhouwen of een museumclub) die voor kinderen en jongeren beschikbaar komen tegen een redelijk tarief, vergelijkbaar met de sportintro-activiteiten. (zie ook 8A1.3)

Effectindicatoren bij 8A Cultuur

(*) tijdens coronasluiting
(**) betreft bezoeken aan: Leidse Schouwburg, Stadsgehoorzaal, Qbus (podiumzaal Muziekhuis BplusC), Theater Ins Blau, Gebr. De Nobel.

Beleidsterrein 8B Cultureel erfgoed

Inleiding

Het erfgoedbeleid is vastgelegd in de Leidse Erfgoednota (verlengd begin 2021). Het erfgoedbeleid draagt bij aan de toekomstvisie Leiden, Stad van Ontdekkingen (internationale kennis en historische cultuur). Leiden heeft met erfgoed een onderscheidende kracht in huis; zo heeft Leiden én de (internationale) kennis én collecties, én de aantrekkelijke historische stad én de grote mate van betrokkenheid van bewoners. Zowel de gemeente als vele stadspartners dragen bij aan de ambities uit de Erfgoednota. Erfgoed heeft ook een link met programma kennisstad, waarin erfgoed de komende jaren één van de drie thema’s is. Met de ambitie om Leiden de plek in Nederland te laten zijn die volop kansen biedt voor verbindingen tussen cultuur, erfgoed, wetenschap en samenleving (zie programma 3E Vitale binnenstad en kennisstad).

Doelen en prestaties bij 8B Cultureel erfgoed

8B1.1 Exploitatie en beheer Erfgoed Leiden en Omstreken 

Als speler in de Stad van Ontdekkingen bouwt Erfgoed Leiden en Omstreken verder aan historische kennis en collecties, samen mét en voor Leiden, de regio, internationale partners en het erfgoedveld. 

Erfgoed Leiden wil erfgoed duurzaam veiligstellen voor de toekomst. Vanuit de Archiefwet, de Erfgoedwet en de Omgevingswet worden aangesloten overheidsorganisaties in staat gesteld hun erfgoedtaken zo goed mogelijk uit te voeren. Zo wordt sinds de invoering van de Omgevingswet in 2024 een bijdrage geleverd aan de verdere implementatie van de Omgevingswet-instrumenten en het behoud van de Jonge Bouwkunst. Het e-depot wordt verder uitgerold in de regio. Er wordt een bijdrage geleverd aan het beheer van fysieke en digitale archiefbeheervoorzieningen en het toezicht daarop uitgevoerd. Vanuit advisering duurzaam erfgoed levert Erfgoed Leiden een bijdrage aan de verduurzaming van de stad. 

De erfgoedcollecties die Erfgoed Leiden beheert voor Leiden en de regio zijn via de website toegankelijk en optimaal vindbaar, bruikbaar en doorzoekbaar voor het publiek.

Erfgoed Leiden wil ook op andere manieren publiek verleiden en nieuwsgierig maken naar de rijkdom van de erfgoedcollecties, zodat ze er zelf mee aan de slag kunnen voor onderzoek of verhalen. Dat kan niet alleen in de studiezaal of bij molenmuseum De Valk, maar ook door het aanbieden van educatie of betrokkenheid bij evenementen, tentoonstellingen of exposities. 

De restauratie, renovatie en verduurzaming van het complex aan de Boisotkade wordt in 2026 opgeleverd. Met de afronding heeft Leiden straks een verduurzaamde, aantrekkelijke en gastvrije Erfgoedhotspot voor iedereen met belangstelling voor de geschiedenis van Leiden en de regio.

8B1.2 Exploitatie molenmuseum De Valk

Molenmuseum de Valk verwacht ook in 2026 een succesvol jaar te draaien met zo’n 35.000 bezoekers. Na bijna 50 jaar zullen de roeden (wieken) en de as worden vervangen.

8B1.3 Toezicht en handhaven op monumenten

Het toezicht en handhaven op monumenten heeft binnen de VTH-keten (vergunnen, toezicht en handhaving) absolute prioriteit. Deze prioriteitstelling is vastgelegd in het VTH-beleidsplan en het jaarlijkse VTH-uitvoeringsprogramma. Naast het vergunning-gebonden toezicht wordt ook ingezet op het onderzoeken van klachten en meldingen en verzoeken tot handhaving van monumenten. Er wordt zowel een preventieve als proactieve rol vervuld. Hierbij wordt nauw samengewerkt met Erfgoed Leiden en Omstreken.

8B1.4 Uitvoeren erfgoedbeleid met partners 

Deze prestatie is mede in vervolg op 8B1.1. In de uitvoering van het erfgoedbeleid speelt de gemeentelijke instelling Erfgoed Leiden en Omstreken een belangrijke rol. Voor de prestaties met verbindingen tussen kennis, cultuur en erfgoed verwijzen we ook naar 8A1.2 (Ondersteunen en mogelijk maken museaal aanbod) en 8A3.1 (Versterken unieke weefsel kennis en cultuur). Daarnaast maakt erfgoed deel uit van de samenwerking Kennisstad met de pijler Erfgoed (zie programma 3E Vitale binnenstad en Kennisstad). We continueren het gesprek en de uitwisseling met partners aan de Erfgoedtafel en de tafel religieus erfgoed.

Erfgoed en de Omgevingswet

De omgang met (en bescherming van) al het fysieke erfgoed maakt integraal deel van uit (wettelijke verplichting) van de Omgevingswet. De inbedding van erfgoed in de instrumenten van de Omgevingswet – waaronder het Omgevingsplan - is een doorlopend proces. Het thema erfgoed wordt de komende jaren steeds verder uitgewerkt. De planning vanuit het Omgevingsplan is leidend.

Naar verwachting wordt in 2026 een wijziging van het definitieve omgevingsplan in procedure gebracht voor het onderdeel monumenten en de omgeving van monumenten. De bescherming van de omgeving van een monument betreft een nieuwe wettelijke verplichting onder de Omgevingswet.

Op basis van eerder onderzoek en voortschrijdend inzicht is de archeologische waarden- en verwachtingenkaart geactualiseerd. Hieraan kunnen dan ook andere beleidsregels in het definitieve Omgevingsplan worden gekoppeld, met meer maatwerk (beschermen waar nodig maar soepel waar kan). In 2026 komt hiertoe een voorstel naar de raad, waarna het in het definitieve Omgevingsplan per gebied kan worden uitgerold.

Cultuurhistorisch onderzoek en waardering

Cultuurhistorisch onderzoek en waardering is altijd in beweging, mede door nieuwe vondsten en voortschrijdend inzicht. Zo wordt onder meer de onderzoeksagenda Archeologie en Bouwhistorie geactualiseerd. We voegen daarbij ook vraagstukken voor het onderdeel Historie (archiefonderzoek) toe. Het streven is om de actualisatie van de integrale agenda in 2026 af te ronden.
In 2025 is een nieuwe projectleider aangesteld zodat het thema bescherming wederopbouw en jonge bouwkunst verder kan worden opgepakt. Dit zal ook in 2026 nog doorlopen.

Erfgoeddeal (zie ook programma 3)

Vanuit erfgoed wordt een bijdrage geleverd aan de Leidse Erfgoeddeal (zie programma 3). In 2026 worden de resultaten van diverse (historische) onderzoeken omgezet naar concrete handvatten voor ontwerpers en inwoners. Mede geïnspireerd vanuit de historie en lessen uit het verleden: hoe kunnen we de historische binnenstad verder vergroenen?

Subsidies

We contineren de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld voor het herstellen van onder andere historische winkelpuien en kleuren. De in 2025 gestarte pilot met uitbreiding van het gebied wordt ook in 2026 gecontinueerd. Dit wordt eind 2026 / begin 2027 geëvalueerd.
Leiden heeft geen subsidieregeling voor de restauratie van gemeentelijke monumenten. Wel worden de lopende subsidies van de oude regeling (hoofdstuk 3 monumenten van de subsidieverordening stadsvernieuwing) nog tot en met 2030 afgerond.

Effectindicatoren bij 8B Cultureel erfgoed

* In 2026 zal het gebouw aan de Boisotkade nog deels gesloten zijn i.v.m. de verbouwing. De studiezaal op de tijdelijke locatie bij het Hoogheemraadschap Rijnland ontvangt ook bezoek dat hierbij wordt meegerekend. Heropening Boisotkade wordt in 2026 verwacht.

Beleidsterrein 8C Sport

Doelen en prestaties bij 8C Sport

8C1.1 Exploiteren, beheren en onderhouden van de gemeentelijke sportaccommodaties

Er is binnen de sportbranche een aantal belangrijke ontwikkelingen voor beheer en exploitatie in 2026. Ten eerste zetten we in op creatiever gebruik maken van de (sport)ruimte in Leiden. Hiervoor kijken we steeds vaker naar multifunctioneel gebruik met koppelingen naar bijvoorbeeld onderwijs, gezondheid en naschoolse kinderopvang. Daarnaast zien we dat de maatschappelijke waarde van (sport)accommodaties steeds belangrijker wordt. Bij nieuwbouw nemen we duidelijke, aanvullende condities op, met name op het gebied van kosten en opbrengsten tijdens de gebruiksfase. Dit houdt in dat we een efficiënte en effectieve bedrijfsvoering nastreven, marktconform presteren en investeren in duurzaamheidsmaatregelen.

In Leiden willen we aansluiten bij deze ontwikkelingen, met als doel om de huidige en nieuwe sportaccommodaties langdurig en rendabel door sporters te kunnen laten gebruiken. Het sportaanbod dat we realiseren moet multifunctioneel, duurzaam, inpasbaar, veilig en betaalbaar zijn. Voor onderhoud en beheer maken we steeds meer gebruik van elektrisch werkmaterieel en hergebruiken we materiaal waar dat mogelijk is.

Om onze sportaccommodaties maximaal te gebruiken, beheren en betaalbaar te houden, werken we intensief samen met onze stadpartners. Een voorbeeld hiervan is het zwembad en ijshal de Vliet, waarbij de gemeente samen met de stichting IJshal invulling geeft aan de exploitatie van een nieuw multifunctioneel sportcomplex. In 2026 worden verkennende gesprekken gevoerd met de regio om de uitdagingen en kansen wat betreft de sportaccommodatie-opgave voor de toekomst waar mogelijk gezamenlijk het hoofd te bieden.

8C1.2 Uitvoering geven aan het sportaccommodatieplan v.w.b. de jaarschijf 2025

Aan de basis van het duurzaam in stand houden van de sportaccommodaties staat het Uitvoeringsprogramma Beheer Sport 2022-2026. Dit programma biedt de kaders voor het kwaliteitsniveau waarop de accommodaties worden beheerd en onderhoudswerkzaamheden worden uitgevoerd (bijvoorbeeld verlichting, ICT, velden en kleedkamers). Veiligheid en kwaliteit van de sportaccommodaties spelen hierin een centrale rol. In 2026 ronden we het nieuwe uitvoeringsprogramma beheer Sport af (voorheen beheerplan). Dit bouwt inhoudelijk voort op het huidige uitvoeringsprogramma beheer met aandacht voor circulariteit, blauw en groen en inpassing van lokale beleidswensen. De financiële effecten zijn onderdeel van de kaderbrief 2026-2028.

Daarnaast zijn er groot onderhoudswerkzaamheden in 2026 gepland, zoals:
1. Vervanging kunstgrasveld 2 geschikt voor voetbal en honk- en softbal bij kikkerpolder II.
2. Uitgestelde vervanging twee toplagen kunstgras pupillenvelden op morskwartier I en II mogelijk met energiewinning in het veld.
3. Vervanging kunstgrasveld 3 bij morskwartier I.

8C2.1 Leidenaars bewegen voldoende

We investeren flink in een duurzame sportdeelname en daarmee een gezonde en actieve leefstijl van onze inwoners. In dit kader organiseert schoolsport071 samen met sportaanbieders laagdrempelige sportkennismakingscursussen. Voor kinderen en volwassenen die hun sportlidmaatschap niet kunnen betalen, is er het Jeugdfonds Sport en Cultuur en het Volwassenfonds. De buurtsportcoaches werken wijkgericht en zorgen voor een toegankelijk beweegaanbod in de wijk. De consulent aangepast sporten begeleidt mensen met een beperking bij hun beweegvraag en ondersteunt verenigingen bij het opzetten en verbeteren van hun aanbod voor mensen met een beperking. De breedtesportcoördinator verbindt verschillende organisaties en biedt daarnaast verenigingsondersteuning voor vitale sportverenigingen. We ondersteunen lokale sportevenementen, zoals de Singelloop, de Gouden Spike en de Leiden Marathon. Tenslotte stimuleren en ondersteunen we – via Stichting Topsport Leiden – talenten in hun weg naar de topsport. Er zijn vier Regionale Talent Centra (RTC’s) in Leiden voor waterpolo, rugby, tafeltennis en basketbal. We onderzoeken of het RTC voor shorttrack naar Leiden kan komen. Met al deze inzet proberen we meer Leidenaars (meer) te laten bewegen.

8C2.2 Leiden heeft toekomstbestendige sportverenigingen

Samen met de Leidse Sportfederatie (LSF), Stichting Topsport Leiden (STL), Incluzio en de Adviesraad Sociaal Domein hebben we in 2024 het Sportakkoord II opgesteld. Samen met sportverenigingen, andere sport- en beweegaanbieders, maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen, en andere stadspartners geven we uitvoering aan het Sportakkoord II. De thema’s van het Sportakkoord zijn ‘sociaal veilige sport’, ‘inclusie & diversiteit’, ‘vitale sportaanbieders’ en ‘de maatschappelijke waarde van topsport’. In 2026 staat het thema Vitale Leidse Sportaanbieders in de spotlights. Daarnaast streeft de gemeente naar een veilig sportklimaat en worden verengingen ondersteund om het keurmerk Veilig Sporten in Leiden te behalen. De topsportcoördinator (STL) en breedtesportcoördinator bieden daarnaast aanvullend ondersteuning aan de Leidse (top)sportclubs. Op deze wijze werken we aan sterke en toekomstbestendige sportverenigingen.

8C3 De fysieke leefomgeving bevordert sporten, spelen en bewegen

Leidenaars sporten steeds meer en vaker in de openbare ruimte. De Leidse Beweegsleutels, inrichtingsprincipes voor een beweegvriendelijke openbare ruimte, zetten we ook in 2026 in bij duurzame wijkontwikkelingsprojecten en andere gebiedsontwikkelingen in de stad. Om de ongebonden sporter nog beter te faciliteren, investeren we in extra voorzieningen. In 2026 worden er twee voorzieningen in de openbare ruimte aangelegd en in gebruik genomen. Hiermee geven we verder invulling aan de motie om ter compensatie van het verlies van sportareaal bij de Vliet vier sportvoorzieningen in de openbare ruimte te plaatsen.

In het sportaccommodatieplan (SAP) is vastgelegd wat nodig is om de sportinfrastructuur op peil te houden. Voortbordurend op het SAP is een project gestart gericht op de bouw van een nieuwe sporthal in Leiden-Noord. Begin 2026 ronden we het haalbaarheidsonderzoek af naar de locatie voor deze nieuw sporthal in Leiden-Noord. Op basis van de locatiekeuze werken we toe naar een Kaderbesluit. Daarnaast werken we toe naar een Uitvoeringsbesluit voor een herinrichting van sportpark Cronesteinkade, waarbij onder andere een nieuw volwaardig multifunctioneel sportveld wordt aangelegd waarop zowel gehockeyd als gekorfbald wordt. Om de hiervoor benodigde ruimte te creëren wordt een nieuw multifunctioneel paviljoen gebouwd voor de korfbal- en hockeyvereniging en voor de BSO, waar ook anderen, zoals omwonenden, gebruik van kunnen maken.

Effectindicatoren bij 8C Sport

* Indicator 8C3.b Percentage kinderen en volwassen Leidenaars dat voldoet aan de beweegrichtlijn kan niet langer worden gemeten en is daarom verwijderd. Wel komt de GGD elke 4 jaar met vergelijkbare cijfers over dit onderwerp.
** De realisatiewaarden bij de effectindicatoren van doel 8C3 uit 2020 en 2021 en zijn vermoedelijk lager door de invloed van de coronamaatregelen.

Beleidsterrein 8D Recreatie

Doelen en prestaties bij 8D Recreatie

8D1 Voldoende recreatieve mogelijkheden voor Leidenaars

8D1.1. Beheer en exploitatie van Jeugddorp Zuid-west

Bij de start van het project Vlietzone - Midden (bedrijventerrein) is ook de inspanning gestart om voor drie verenigingen huisvesting te blijven bieden in Leiden. Voor Stichting Jeugddorp is een locatie gevonden. Vanaf 2025 vindt Jeugddorp plaats bij de atletiekvereniging in Leidse Hout. LCKV Jeugdvakanties kan op de huidige locatie blijven in de Vlietzone-Midden. Voor de Leiden Road Runners Club wordt onderzocht of ze een plek kunnen krijgen op locatie Blauwkras nabij het projectgebied van Vlietzone-Midden. In 2024 is het kaderbesluit Vlietzone – Midden door de raad aangenomen en wordt de planvorming voortgezet richting een raadsbesluit om een uitvoeringskrediet aan te vragen. Dit besluit wordt medio 2026 naar verwachting door het college aan de raad ter besluitvorming aangeboden.

8D1.2 Beheer en exploitatie van volkstuinen

Gemeente Leiden heeft onder andere 6 volkstuincomplexen. Deze vallen onder de Leidse Volkstuin Organisaie (LVO), voorheen de Leidse Bond van Amateurtuinders. De gemeente en de LVO zijn langjarige afspraken overeengekomen.

8D1.3 Verstrekken van subsidie aan amateurtuinders

Het college versterkt sinds 2011 een jaarlijks terugkerende onderhoudssubsidie aan de Leidse Volkstuin Organisatie (LVO) voor huurders-onderhoudsverplichtingen.

8D2 Voldoende onderscheidende evenementen ter versterking van de levendigheid in de stad, het aantrekken van extra bezoekers en versterking van de lokale economie

Evenementenklimaat

In 2026 zetten we in op de verdere versterking van het Leidse evenementenklimaat. We richten ons op spreiding van evenementen over het jaar en de stad, betere ondersteuning van organisatoren, en versterking van samenwerking binnen de sector. De uitvoering van acties uit de evaluatie van het evenementenbeleid krijgt een vervolg, met nadruk op uitvoerbaarheid, kennisdeling en sectorontwikkeling.

De in 2025 gestarte ondersteuning van de sector via advisering, netwerkvorming en gedeelde voorzieningen loopt in 2026 door. Deze inzet vindt plaats in samenwerking met onder andere Centrummanagement Leiden en Leiden&Partners. Bij de tussentijdse evaluatie van deze impuls wordt bekeken of en hoe structurele inbedding mogelijk is. De sector blijft kwetsbaar door aanhoudende kostenstijgingen, druk op de openbare ruimte en personeelsschaarste. Samen met partners blijft de gemeente zoeken naar manieren om de sector weerbaarder te maken, bijvoorbeeld via gezamenlijke inkoop, betere afstemming rond vergunningen en communicatie, en het delen van kennis en faciliteiten.

Leidens Ontzet

Na het jubileumjaar in 2024 is in 2025 gewerkt aan een toekomstbestendige aanpak van Leidens Ontzet. In 2026 worden de nieuwe uitgangspunten in de praktijk gebracht. Belangrijke speerpunten zijn spreiding van bezoekers, toegankelijkheid, veiligheid en heldere taakverdeling tussen gemeente en stadspartners. Ook wordt gewerkt aan meer samenhang in de programmering gedurende de viering.

8D2.1 Evenementencoördinatie

De evenementencoördinatie zorgt voor een soepel verloop van evenementen. Voor de coördinatie is de Evenementenkalender het belangrijkste instrument. De kalender werkt goed en blijft ook in 2026 in gebruik.

8D2.2 Be/afhandelen van aanvragen evenementenvergunning

Ten behoeve van vergunningverlening is de 'EvenementAssistent' het belangrijkste instrument. Dit systeem, waarmee evenementenmakers, gemeenten en hulp- of adviesdiensten (zoals politie, brandweer, GHOR en Veiligheidsregio) gezamenlijk alle gegevens rond een integrale evenementenvergunning (of melding) verzamelen en bespreken, is verouderd en lastig in gebruik. De verwachting is om eind 2026 over te stappen naar een nieuw systeem voor de aanvragen van een evenementenvergunning.

8D2.3 Ondersteunen van de drie grootschalige en overige evenementen

De komende twee jaar wordt een financiële impuls gegeven aan de evenementensector. Vanuit deze impuls streeft de gemeente ernaar om samen met de evenementenorganisatoren te werken aan maatregelen die het evenementenklimaat in Leiden op korte en lange termijn ten goede komen.

8D2.4 Verstrekken van evenementensubsidie

Vanaf 2026 is het nieuwe subsidiestelsel voor cultuur van kracht. Dit betekent dat evenementenorganisatoren geen meerjarige evenementensubsidie meer ontvangen onder de oude regeling, maar gebruik kunnen maken van de nieuwe subsidieregelingen binnen het cultuurbeleid. Organisatoren konden in 2025 al aanvragen doen voor activiteiten in 2026. De gemeente ondersteunt partijen bij deze overgang en monitort de werking van het nieuwe stelsel in de praktijk. Daarnaast blijven via andere programma’s (zoals Vitale Binnenstad) aanvullende middelen beschikbaar voor evenementen met een economische of ruimtelijke doelstelling.

8D2.5 Meerjarige resultaatafspraken met organisatoren van identiteitsversterkende evenementen

Dit is een oude prestatie. Voor ontwikkelingen ten aanzien van bv. het Leidens Ontzet zie de inleiding bij 8D2.

Kaderstellende beleidsstukken

• 8A Cultuur
  Overzicht afgelopen 6 jaar:
• RV 19.0140 Cultuurvisie 2020, De kracht van cultuur
• RV 19.0164 Deelverordening Amateurkunstsubsidies 2020
• RV 21.0131 Wensen en bedenkingen Ontwikkeling muziekeducatie en -programmering
• RV 22.0093 Intrekken Deelverordening cultuur 2013
• RV 23.0014 Wensen en bedenkingen huisvesting moderne bibliotheek
• RV 23.0073 Advies gemeenteraad aan het Commissariaat voor de Media inzake de representativiteit van de lokale omroep voor Leiden voor de periode 2023-2028
• RV 25.0031 Kaders herontwikkeling bibliotheek en aanvraag voorbereidingskrediet
  
• 8B Erfgoed
  Overzicht afgelopen 6 jaar:
• RV 19.0012 Archiefbeheer HLT Samen bij Erfgoed Leiden en Omstreken
• RV 20.0147 Leidse Erfgoednota (2014, in 2020 gecontinueerd)
• RV 21.0143 Nota religieus erfgoed Leiden, kaders voor de toekomst
• Het fysieke en ruimtelijke erfgoed maakt ook deel uit van andere beleidskaders zoals de Omgevingsvisie, bestemmingsplannen / omgevingsplan, Verordening fysieke leefomgeving, Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) en de Welstandsnota. Voor deze kaders verwijzen we naar programma 6 Stedelijke Ontwikkeling.
  
  
• 8C Sport
• Visie Sociaal Domein (RV 19.0029)
• Beleidskader Samen maken we de stad gezond en actief 2019-2023 (RV 19.0093)
• Sportaccommodatieplan 2012-2025 (RV 12.0118)
• RV 17.0062 Contourenplan buitensportaccommodaties
• De Leidse Beweegsleutels (Z/21/3229757)
• Deelverordening Subsidiëring Jeugdsport (RV 12.0021)
• Deelverordening Subsidiëring Incidentele Subsidies Sportevenementen (RV 12.0021)
• Evaluatie beleidskader Sport & Gezondheid en Beleidskader Spelen & Bewegen (WFS-127-2024)
• Kaderbesluit sportpark de Mors (RV 23.0065)
  

• 8D Recreatie
• RV 20.0008 Evenementenbeleid Leiden 2020
• RV 21.0061 Start projecten Vlietzone-Midden, Sportpark De Mors, Gemeentewerf en Duurzaamheidsplein
• RV 24.0009 Kaderbesluit Vlietzone-midden

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen

De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2026-2029. Beleidswijzigingen met financiële consequenties worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Vanuit de Kaderbrief 2025 - 2029 is voor een bedrag van circa € 907.000 in 2026 aan extra nieuwe uitgaven besloten. Onder andere voor inzet ambtelijke capaciteit bij actuele ontwikkelingen cultuur (€ 92.000), voor verhoging subsidieplafond regeling amateurkunst (€ 25.000), voor verbouwing pand ARS (€ 700.000) en voor de exploitatiesubsidie Stichting IJshal de Vliet (€ 90.000).

Beleidsterrein Cultuur

De stijging van de lasten met € 780.000 ten opzichte van 2025 wordt vrijwel volledig veroorzaakt door het incidentele budget van € 700.000 dat in 2026 beschikbaar is gesteld voor de verbouwing van het pand van Ars Aemula Naturae. Deze hedendaagse kunstenaarsvereniging beschikt momenteel slechts beperkt over faciliteiten voor mensen met een fysieke beperking. Om de toegankelijkheid te verbeteren en deelname aan kunstcursussen voor een breed publiek mogelijk te maken, is de realisatie van een lift en invalidentoilet noodzakelijk. Daarnaast wordt het gebouw verbouwd voor een efficiënter gebruik en medegebruik, waardoor de functionaliteit toeneemt en meer organisaties van het pand gebruik kunnen maken. Voor dit doel heeft de raad in 2026 incidenteel € 700.000 beschikbaar gesteld. Verder is er ten opzichte van 2025 € 100.000 extra opgenomen voor beeldende kunst. Beeldende kunst in de openbare ruimte (BKOR) versterkt de kwaliteit en uitstraling van nieuwe gebieden en draagt bij aan ‘placemaking’: het verbeteren van de leefkwaliteit en de beleving van de openbare ruimte.

De daling van de baten met € 650.000 ten opzichte van 2025 houdt verband met het vervallen van eenmalige specifieke uitkeringen vanuit het Rijk. Het gaat hierbij om de uitkering voor het doorontwikkelen van de bibliotheekvoorziening Stevenshof (€ 220.000), de impuls voor culturele talentontwikkeling en jongerencultuur in de cultuurregio’s (€ 211.000) en de bijdrage voor het gebouw van de openbare bibliotheek Leiden (€ 220.000). Deze laatste stond oorspronkelijk in 2024 geraamd, maar is door latere uitvoering overgeheveld naar 2025.

Per saldo stijgen de lasten hiermee met € 803.000 en dalen de baten met € 650.000 ten opzichte van 2025.

Beleidsterrein Cultureel erfgoed

De stijging van de lasten met € 237.000 worden vrijwel volledig veroorzaakt door de doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2026-2029.

Beleidsterrein Sport

De oorzaak van de lagere lasten (€ 766.000) zijn zichtbaar binnen de prestaties Exploiteren gemeentelijke sportaccommodaties en Leidenaars bewegen voldoende.

Binnen de prestatie Exploiteren gemeentelijke sportaccommodaties nemen de lasten per saldo toe met € 1,6 mln ten opzichte van 2025. Dit wordt veroorzaakt door de doorrekening van de kostenverdeelstaat en hogere kapitaallasten uit het meerjareninvesteringsplan 2026–2029 (€ 1,1 mln) en een incidentele bijdrage van € 300.000 voor het clubhuis van Roadrunners in 2026. Daarnaast heeft in 2025 een actualisatie van de begroting. In 2026 stijgt het budget met 200.000 als gevolg van indexatie.

Binnen de prestatie Leidenaars bewegen voldoende nemen de lasten juist af met € 2,4 mln ten opzichte van 2025. Deze daling wordt verklaard door het beëindigen van de Subsidieregeling Sportstimulering van € 226.000, die in 2025 van start ging naar aanleiding van de motie Blijf inzetten op sportstimulering. Ook het incidentele budget van € 250.000 uit de Kaderbrief 2018 voor de uitwerking van het contourenplan buitensport is in 2025 volledig ingezet. Verder is bij de Kaderbrief 2025 een incidenteel budget van € 525.000 beschikbaar gesteld voor de plankosten van park Cronesteinkade, dat in 2026 vervalt. Mogelijk wordt het deel wat in 2025 niet is besteed meegenomen naar 2026. Hetzelfde geldt voor de incidentele impuls voor sportaccommodaties van € 751.000 en de investeringsbijdrage van € 500.000 die in 2025 nog was opgenomen. Tot slot komt de subsidie brede regeling combinatiefuncties van € 250.000 in 2026 niet meer terug.

Beleidsterrein Recreatie

De stijging van de lasten met € 533.000 wordt voor € 127.000 veroorzaakt door de doorrekening van de kostenverdeelstaat. Daarnaast is in 2022 een eenmalig budget van € 300.000 beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van een revolverend evenementenfonds. Bij de nadere uitwerking is geconcludeerd dat een revolverende werking niet het juiste instrument is. Daarom is voorgesteld om het fonds om te zetten naar een stimulerend en faciliterend evenementenfonds, aansluitend bij de aanpak van Leiden & Partners en Centrummanagement Leiden voor de inrichting van een backoffice ter ondersteuning van de cultuur- en evenementensector. Dit onderzoek wordt in 2025 afgerond, waardoor het budget van € 273.000 in 2026 niet meer is opgenomen. Ook heeft de raad in 2024 middelen beschikbaar gesteld voor een onderzoek naar een nieuw model voor beheersbare en veilige stadsfeesten. Hiervoor is in 2025 € 100.000 en in 2026 € 75.000 geraamd, wat een verschil van € 25.000 oplevert. Tot slot is in 2024 een onderzoek uitgevoerd naar de toekomst van de viering van Leidens Ontzet. Een kwartiermaker heeft hierbij samen met de gemeente, horecaondernemers en de 3 October Vereeniging verkend hoe het feest in de toekomst op een georganiseerde en betaalbare manier vorm kan krijgen. In 2024 lag de nadruk op het onderzoek en in 2025 op de uitvoering richting een nieuw besturingsmodel. Hiervoor zijn middelen van 2024 naar 2025 overgeheveld. Omdat de afronding in 2025 plaatsvindt, zijn deze middelen in 2026 niet meer beschikbaar (€ 100.000). Per saldo stijgen de lasten hiermee met € 529.000 ten opzichte van 2025.

Reserves

Reserve exploitatie De Nobel

In 2025 is conform RB 11.0101 de ontrekking van € 9.135 geraamd.

Reserve bedrijfsvoering ELO

Het exploitatietekort van ELO wordt onttrokken aan deze reserve. In 2026 staat de onttrekking Verbouwing ELO van € 12.343 geraamd.

Reserve stedelijke ontwikkeling P8

De geraamde onttrekking in 2026 van € 30.000 betreft de uitbreiding subsidie historisch stadsbeeld.

Reserve grondexploitaties P8

Er wordt jaarlijks tot en met 2029 € 100.000 onttrokken uit de reserve grondexploitatie P8 voor beeldende kunst. De toeviging in de reserve grondexploitatie P8 heeft er mee te maken dat FC Boshuizen jaarlijks tot en met 2026 een bedrag van € 26.000 ontving van de gemeente Leiden, als vergoeding voor het overnemen van het verenigingsgebouw van Boshuizen om woningbouw mogelijk te maken. Deze bijdrage is gedekt uit de reserve grondexploitatie P8, maar zal niet meer onttrokken worden.

Investeringen

In bovenstaand overzicht staan de investeringen zoals deze zijn opgenomen in het investeringsplan 2026-2029. In paragraaf 4.2.2 Investeringen wordt de ontwikkeling van de kapitaallasten toegelicht en staat een overzicht met te voteren kredieten.

Subsidies

­Het volledige subsidie-overzicht is opgenomen in paragraaf 3.2.8 subsidies.