Inleiding

De komende jaren worden de mobiliteitsambities zoals opgenomen in de Mobiliteitsnota en de Parkeervisie gerealiseerd. We kiezen nadrukkelijk voor vormen van schoon vervoer, die tegelijkertijd ook weinig ruimte innemen. In de groeiende stad is een overgang naar duurzame vervoersvormen nodig om Leiden als historische Hollandse stad leefbaar en bereikbaar en de luchtkwaliteit op het gewenste niveau te houden. Het is daarbij zoeken naar een goed evenwicht tussen bereikbaarheid, leefbaarheid, duurzaamheid, economische ontwikkeling en verstedelijking. Uitgangspunt bij de inrichting van de openbare ruimte is altijd het verbeteren van de verkeersveiligheid.

Een prettig leefklimaat is belangrijk voor zowel de bewoners als de ondernemers, als ook voor de bezoekers. Leiden zet de komende periode meer in op het verbeteren van het leefklimaat. Dit doen we door het stimuleren van langzaam verkeer en openbaar vervoer, maar ook door het aanwijzen van gebieden waar het verblijven en de voetganger voorop staat. Een goede hoofdstructuur voor het autoverkeer is daarbij van groot belang, zodat op die wegen het autoverkeer afgewikkeld kan worden. Dit komt ten goede aan de verkeersveiligheid en zo ontstaat er in de verblijfsgebieden meer ruimte voor ontmoeten. Maar ook een goede oplossing voor het stallen van fietsen en auto’s draagt bij aan het verbeteren van het verblijfsklimaat. Gesteld kan worden dat een goede leefomgeving alleen kan ontstaan als op het gebied van hoofdstructuur, parkeren, langzaam verkeer en openbaar vervoer alles goed geregeld is.

De mobiliteit in de stad verandert

Leiden werkt aan grote infrastructurele projecten die ervoor zorgen dat de stad, ook in de toekomst, bereikbaar en veilig blijft. Met het project Leidse Ring Noord werken Leiden en Leiderdorp aan een betere doorstroming van het verkeer op de Plesmanlaan, Schipholweg, Willem de Zwijgerlaan, Engelendaal en de Oude Spoorbaan. Deze wegen vormen samen met de A4, A44, N446 en de in aanleg zijnde RijnlandRoute de Leidse Ring. De ringstructuur leidt doorgaand verkeer om het stadscentrum van Leiden en de dorpskern van Leiderdorp. Met de Centrumroute, die een belangrijke busroute vormt, maken we de stad geschikt voor Hoogwaardig Openbaar Vervoer. Door een verbetering van de doorstroming verbetert ook de luchtkwaliteit. Ook voor de fiets- en voetganger werken we aan een verbeterde infrastructuur voor zowel de bewegende als stilstaande vervoersmiddelen.
Geparkeerde auto’s nemen veel ruimte in, en in Leiden is de ruimte schaars. Die ruimte willen we vooral gebruiken om de leefbaarheid te verbeteren. Daarom werken we aan oplossingen die ‘de juiste parkeerder op de juiste plek’ brengen. Bezoekers parkeren zoveel mogelijk in de parkeergarages of op het eigen terrein van de organisatie waar ze te gast zijn, bewoners op loopafstand van hun woning. Waar mogelijk brengen we het aantal parkeerplaatsen op straat terug, zo ontstaat meer ruimte voor bijvoorbeeld de voetganger, groen en fietsparkeren. We stimuleren de overgang van "bezit" naar "deelgebruik", denk daarbij aan deelauto’s en deelbakfietsen. Steeds meer auto’s rijden elektrisch en we versterken de laadinfrastructuur.

Autoluwe Binnenstad

We verbeteren met de Agenda autoluwe binnenstad de leefbaarheid, het ondernemersklimaat en de toegankelijkheid in de binnenstad. De grachten uit de Gouden Eeuw zijn niet ontworpen voor doorgaand autoverkeer en de middeleeuwse straten rondom de Pieterskerk of de Hooglandse kerk zien we het liefst autovrij. Vanaf het station creëren we een groene loper naar het kernverblijfsgebied.
We versterken de kwaliteit van de openbare ruimte doordat er langzaam minder ruimte nodig is voor de geparkeerde auto’s op straat. Het doorgaande verkeer rijdt niet meer door de binnenstad. De binnenstad blijft uiteraard wel goed bereikbaar voor de bezoekers aan de stad en voor de bevoorrading. Dat straks ook nog nul-emissie wordt uitgevoerd. Zo zorgen we voor schonere lucht en minder geluid. En daarmee blijft het in de binnenstad prettig en veilig vertoeven en wordt het leefklimaat voor bewoners gewaarborgd.

Programma Leiden Duurzaam Bereikbaar

Leiden staat voor een grote opgave om een forse uitbreiding van functies te realiseren in een dichtbevolkte stad, waar de ruimte schaars is. Daarnaast is de ambitie om de leefbaarheid te verbeteren door te investeren in groen en duurzaamheid. Bereikbaarheid en mobiliteit vormen daarin de ruggengraat van de stad. Om de groeiende verkeersstromen in goede banen te leiden, is beleid geformuleerd in de vorm van een mobiliteitsnota. De uitwerking en uitvoering ervan is opgenomen in het programma Leiden Duurzaam Bereikbaar 2020-2030. Passend daarbij is het programma waarbinnen aan meerdere thema’s wordt gewerkt: Fietsstad, , De Ring, Duurzame Mobiliteit en Bereikbaarheid.
De daadwerkelijke uitvoering van de thema’s dan wel programmaonderdelen gebeurt in projecten. In het programma zijn o.a. bereikbaarheidsprojecten als de Leidse Ring Noord, de Centrumroute en de Rijnlandroute opgenomen. Daarnaast zijn diverse fiets(parkeer) projecten vastgesteld ter stimulering van het fietsverkeer.
Het programma staat uiteraard niet op zichzelf, maar moet in verband gezien worden met andere vraagstukken die in Leiden spelen. Met name de verstedelijkingsopgave, klimaatadaptatie en energietransitie, zijn onderwerpen die evenals mobiliteit en bereikbaarheid een fors beslag leggen op niet alleen de schaarse ruimte in Leiden, maar ook op de schaarse financiële middelen en moeten alleen daarom al noodzakelijkerwijs in samenhang worden bekeken en opgepakt.

Beleidsterrein 4A Duurzame Mobiliteit

Wil Leiden nu en in de toekomst bereikbaar blijven, ook met een groei in aantal inwoners en arbeidsplaatsen, is het noodzakelijk dat er een verschuiving plaats vindt in vervoerswijze van auto naar fiets, lopen en openbaar vervoer. Voor de leefbaarheid in de stad is het belangrijk dat de noodzakelijke gemotoriseerde vervoersbewegingen plaatsvinden met minder milieu belastende vervoersmiddelen, de zogenaamde zero emissie voertuigen.

4A1.1 Beïnvloeden modal shift ten gunste van fiets, voetganger en openbaar vervoer

Leidenaren en bezoekers aan de gemeente gebruiken vervoermiddelen voor hun verplaatsing. De verhouding tussen het gebruik van deze vervoermiddelen (modaliteiten) wordt de modal split genoemd. Bijvoorbeeld: 45% van de mobilisten gebruikt de fiets. Een verschuiving tussen de modaliteiten wordt de modal shift genoemd. We streven naar het vergroten van het aandeel duurzame en gezonde vervoerswijzen lopen, fietsen en openbaar vervoer. In veel van onze maatregelen zit impliciet ook deze doelstelling. Sommige maatregelen gaan echter expliciet over het beïnvloeden van de modal split.
Zo vergroten wij het keuzeaanbod in de vervoersketen door ook in 2024 samen met de aanbieders in te zetten op een goed aanbod aan deelauto's verspreid over stad. Tevens zetten we in op de deelbakfiets en faciliteren we de forens met parkeerfaciliteiten aan de randen van de stad (P+R) in combinatie met onder andere de deelfiets. Dankzij de inzet van de mobiliteitsmakelaar en een logistiek makelaar worden de lijnen met het bedrijfsleven verkort en kan met hun inzet snel met het bedrijfsleven worden geschakeld op thema’s als de zakelijke elektrische deelauto, stadsdistributie, invoering nul-emissiezone stadsdistributie en parkeren. Ook zetten we samen met een mobiliteitsmakelaar in op een alliantie met werkgevers om duurzaam mobiliteitsgedrag te bevorderen, zoals in het Bio Science Park in het kader van de autoluwe binnenstad. In 2024 zetten we zowel de mobiliteitsmakelaar, als de logistiek makelaar in op verdere uitbouw van deze allianties.

Autoluwe binnenstad

In onze historische binnenstad genieten we van ons rijke verleden en bouwen we verder aan onze toekomst. Om ervoor te zorgen dat onze binnenstad nu, straks en later een nog fijnere plek wordt, heeft de gemeente samen met de stad de ‘Agenda Autoluwe Binnenstad’ opgesteld. De binnenstad is niet gebouwd voor veel verkeer of veel geparkeerde auto’s. Omdat Leiden naar verwachting blijft groeien qua inwoners, bezoekers, studenten en werknemers, willen we de ruimte zo goed mogelijk besteden. De ruimte die er is, delen we daarom anders in. Het versterken van de kwaliteiten van een economische vitale en leefbare Leidse binnenstad met een kwalitatief hoogstaande (historische) openbare ruimte is één van de belangrijkste ambities van ons gemeentebestuur. We versterken deze kwaliteit verder door de binnenstad Autoluw te maken waarmee ruimte ontstaat voor extra groen en de luchtkwaliteit verbetert, zodat de leefbaarheid verbetert. Voor iedereen.
Daarnaast zetten we in op het stimuleren van fietsen, lopen en gebruik van openbaar vervoer en deelmobiliteit. Tegelijkertijd zorgen we voor voldoende parkeerruimte, zodat de stad toegankelijk, bereikbaar en bewoonbaar blijft.

Door inzet op overgang naar fiets, voetganger en openbaar vervoer ontstaat ruimte voor vergroenen. Ook dat is onderdeel van de agenda autoluwe binnenstad. Deze projecten dragen bij aan de doelen geformuleerd in programma 5.

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar 

4A1.2 Stimuleren verduurzaming personen- en goederenvervoer

Duurzame mobiliteit draagt bij aan een leefbare binnenstad. De meest gebruikte manier van verplaatsen met de veelal fossiel aangedreven auto, is niet duurzaam en een belangrijke veroorzaker van de uitstoot van verontreinigende stoffen als CO₂, fijnstof en NOx. Ook neemt de auto veel ruimte in beslag; ruimte die we ook nodig hebben voor groen, klimaatadaptatie, fietser, voetganger en OV gebruik. De inzet op efficiënt en duurzaam vervoer is noodzakelijk om de leefbaarheid en de economische activiteit in de binnenstad te kunnen garanderen. Naast inzet op de transitie van autogebruik naar fietsgebruik, openbaar vervoer gebruik en lopen (korte afstand) gaat het daarbij ook om de transitie van noodzakelijk gemotoriseerd autoverkeer naar emissieloos (deel)verkeer. Daarbij geldt de transitie in brede zin voor het personenvervoer en het goederenvervoer. Voor het goederenvervoer wordt daarbij ingezet op duurzaam (emissieloos), anders (kleinschalig op de last mile, vervoer over water) en minder bewegingen (meer gebundeld).
Als convenantpartner van Zuid-Holland Bereikbaar en in Holland Rijnland verband wordt met publieke en private partners samengewerkt om de duurzame bereikbaarheid van de regio te verbeteren.

Laadinfrastructuur

We stimuleren elektrisch rijden door het faciliteren van publieke laadpalen en laadpleinen in de openbare ruimte. De laadpalen zijn niet alleen bedoeld voor de realisatie van de nul-emissiezone, maar ook om de transitie te bevorderen naar duurzaam en schoon rijden onder bewoners en medewerkers in de gemeente Leiden. Daarbij werken we samen in Zuid-Holland met de provincie en regio zodat een dekkend netwerk van (snel-) laadinfra ontstaat. Ook wordt dankzij twee rijkssubsidies vanaf het tweede kwartaal 2023 ingezet op de realisatie van bouwstroompunten in 2024 en het mede beschikbaar stellen van evenementenstroom voor laadstroom. Tenslotte worden ook (elektrische) deelauto initiatieven ondersteund en gefaciliteerd.

Deelmobiliteit

We zetten ons beleid op het gebied van de deelauto voort in 2024, dat wil zeggen dat autodate parkeerplaatsen (op aanvraag) ruimhartig worden gefaciliteerd. In 2024 willen we inzetten op de realisatie van wijk/minihubs, zoals de combinatie van een deelauto met deel(bak)fiets. Vanaf de tweede helft van 2023 en in 2024 streven we naar de uitrol van de deelbakfiets. Ook onderzoeken we of en hoe we deelmobiliteit in gebiedsontwikkeling kunnen stimuleren.

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar

4A1.3 Invoering zero-emissie stadslogistiek

In het kader van het convenant stadsdistributie 071 wordt nauw met stakeholders en lokaal bedrijfsleven toegewerkt aan het inrichten en opzetten van een duurzaam stedelijk distributiesysteem. Het einddoel is een emissievrije zone voor stedelijke distributie in de binnenstad (inclusief Stationsplein voorzijde) in 2025. In de periode 2022 -2024 werken we samen met de partners verder aan het verduurzamen van de stedelijke logistiek over de weg en het water, ons eigen wagenpark en het inkoopproces in het algemeen. Daartoe is met de partners een communicatieplan zero emissie opgesteld met inzet op nieuwsbrieven, social media, websites, podcasts, ambassadeurs en bijeenkomsten. Specifiek wordt in 2024 samen met Bereikbaar Zuid-Holland volop ingezet op communicatie en bewustwordingscampagnes zoals via bijeenkomsten, de website doehetzero.nl en bevoorraden zonder CO2 uitstoot. Ook worden aan ondernemers gratis adviezen en probeertegoeden aangeboden.
Momenteel lopen veel projecten en pilots op nul-emissie gebied zoals nul-emissie bouwlogistiek (bouwafval) over water (Universiteit en Zijlpoort), het beschikbaar stellen van evenementenstroom als laadstroom (zoals op Bakkerplein), gebundeld leveren aan lokale horeca (binnenstad), nul-emissie afval inzamelen etc. Ook komen steeds meer nul emissiediensten in Leiden beschikbaar. Onderdeel van de nul-emissiezone is ook het handhavingsproces, waarvoor ANPR (kentekenregistratie) camera’s worden ingezet. Deze camera’s dienen een dubbel doel, met de camera's wordt ook gehandhaafd in het kader van de autoluwe binnenstad. Op drie plekken in de stad (Breestraat, Langebrug en Campus Yours) worden deze camera’s en het achterliggende systeem beproefd in de periode april 2023 - april 2024.
2024 Staat in het teken van uitbreiding/uitrol van het kentekenregistratie systeem voor de handhaving van de nul-emissie zone, de vaststelling van het ontheffingenbeleid en het verkeersbesluit zero-emissie zone (uiterlijk tweede kwartaal 2024). Voor goede bestuurlijke besluiten dient het Rijk ook helderheid en duidelijkheid te scheppen in het landelijke ontheffingenbeleid, de verwerking via het centrale loket ontheffingen en voldoende en veelvuldige landelijk communicatie over zero-emissie. De gemeente heeft een brandbrief naar het Rijk gestuurd waarbij zij het Rijk dringend verzoekt om aan deze punten te voldoen, met specifieke aandacht voor de zorgen die bij ondernemers leven.

*) Er waren te weinig respondenten met een elektrische auto voor de nulmeting.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4B Bereikbaarheid

Een goede bereikbaarheid is van belang voor de economie van een stad. Voor de leefbaarheid in een stad is het belangrijk dat het autoverkeer gebundeld wordt op goed ingerichte hoofdroutes, zodat de verblijfsgebieden ontlast worden. Ook een goede hoofdstructuur voor het fietsverkeer is van belang. In de Mobiliteitsnota is de structuur van het toekomstige hoofdwegennet voor het autoverkeer en het wegennet voor het fietsverkeer opgenomen.

4B1.1 Verbeteren bereikbaarheid voor voetgangers

Iedereen is op een bepaald moment in zijn verplaatsing voetganger. Het beleidsprogramma voetganger, dat in 2021 is vastgesteld, geeft richting aan onze ambities en draagt bij aan het versterken van de positie van de voetgangers in het mobiliteitssysteem. In de mobiliteitsnota is opgenomen dat we streven naar een modal shift van auto naar duurzame vervoerswijzen als fiets, openbaar vervoer en voetganger. In het beleidsprogramma voetganger zijn de uitgangspunten uit de Mobiliteitsnota verder uitgewerkt. Deze uitgangspunten zijn:

• Een fijnmazig netwerk en continuïteit in routes;
• Passende maatvoering daar waar grote stromen voetgangers zijn;
• Inclusiviteit en lopen;
• Beleving en kwaliteit van routes;
• Voetganger in de ketenverplaatsing.

Met duurzame beleidsdoelen uit het beleidsprogramma voetganger 2020-2030 spelen we in op de actuele vraagstukken. We willen hiermee dat mensen meer kiezen voor de fiets, voet en het openbaar vervoer dan de auto.
Langs drukke wegen zijn veilige trottoirs, kruispunten en oversteekplaatsen vereist. Vanuit het ontwerpproces is een eenduidig kader nodig voor de toepassing van oversteekplaatsen: een oversteekwijzer. Dit zijn beleidsregels over de afweging tussen oversteekplaatsen en zebrapaden. De oversteekwijzer zal in 2024 worden vastgesteld.

Ruimte op straat

Een van de middelen om de binnenstad gezonder, prettiger en leefbaarder te maken is het weghalen van parkeerplaatsen op locaties waar de leefbaarheid onder druk staat. Het betreft bijvoorbeeld smalle historische straten waar het parkeren ten koste gaat van een plek voor de voetganger, of geparkeerde auto’s pal voor een raam van een woonhuis. Door het weghalen van parkeerplaatsen ontstaat er ruimte voor verblijven, groen of fietsparkeren. Het uitgangspunt bij het omvormen van de parkeerplaatsen is altijd dat er meer ruimte voor de voetganger ontstaat. Dit kan ook betekenen dat we maatregelen treffen die indirect meer ruimte voor de voetganger oplevert, door bv op een parkeerplaats fietsvoorzieningen te realiseren waardoor er geen / minder fietsen op de stoep geparkeerd worden. Parkeerplaatsen worden enkel weggehaald als de parkeerdruk dit toestaat. Het project “ruimte op straat” zal de komende jaren zorgen voor het omvormen van deze parkeerplaatsen. Voor 2024 staan de omvorming van autoparkeerplaatsen in de straten in de omgeving van het Noordeinde en de parkeerplaatsen van de Tweede Binnenvestgracht op de planning om zo ruimte te maken op de trottoirs voor voetgangers.

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar

4B1.2 Verbeteren bereikbaarheid fiets

Op 15 december 2020 is het Beleidsprogramma Fiets 2020-2030 vastgesteld door de gemeenteraad. Met nieuwe beleidsdoelen gericht op fietsparkeren, fietsroutes en fietsgedrag, spelen we in op de actuele vraagstukken. We willen dat mensen meer kiezen voor de fiets en het openbaar vervoer dan voor de auto. Ook de eventuele inzet van deelfietsen kan hieraan bijdragen. We verwachten in 2030 40% meer fietsers door de toename van het aantal inwoners, werknemers, studenten, bezoekers en reizigers van het openbaar vervoer. Daarbij zorgt ook de verdere ontwikkeling van de elektrische fiets, als alternatief voor de auto, de leasefiets en een gezondere levensstijl van inwoners voor meer fietsgebruik. De veiligheid van onze fietsers staat altijd bovenaan, maar ook comfortabele, directe en aantrekkelijke fietsroutes dragen bij aan meer fietsgebruik. We willen dat de kinderen in Leiden zelfstandig kunnen deelnemen aan het verkeer. Daarom verbeteren we de fietsroutes en zorgen we voor meer fietsparkeervoorzieningen, waaronder fietsenstallingen. In Leiden zetten we de Fiets op 1! Hierbij werken we samen met de regiogemeenten, provincie Zuid-Holland en op landelijk niveau met de andere fietsgemeenten, die gaan voor een 10 (F10 gemeenten) en Tour de Force.
Naast voorzieningen zoals extra fietsenstallingen is het van groot belang het fietsnetwerk te verbeteren en uit te breiden om de huidige fietsers beter te faciliteren. We bereiden ons daarbij ook voor op de toekomstige groei van het aantal fietsers.
Het fietsnetwerk in Leiden moet veilig, direct, samenhangend, comfortabel en aantrekkelijk zijn. Zo moet bijvoorbeeld de breedte van fietspaden afgestemd zijn op het aantal fietsers in de spits. Fietsroutes worden bij voorkeur uitgevoerd in rood asfalt zodat ze herkenbaar en comfortabel zijn en liggen bij voorkeur in een aantrekkelijke omgeving. De fietser, het fietsen en de fiets zijn uitgangspunt bij de inrichting van nieuwe infrastructuur.
De verbeteringen aan het fietsnetwerk zijn zeer divers, van kleine aanpassingen ter verbetering van het comfort en veiligheid op een route (quick wins), tot aanleg van ontbrekende schakels en als onderdeel van reconstructies en wijkvervangingen.

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar

4B1.3 Verbeteren openbaar vervoer

Leiden heeft een uitstekende aansluiting op het landelijke openbaar vervoersnetwerk. Ons centraal station is het zesde station van Nederland. Ook de stations De Vink en Lammenschans worden goed gebruikt. Lijn 400 tussen Leiden en Zoetermeer is de drukste R-net lijn in Zuid-Holland.

Voor Leiden is een aantal verbeterpunten wenselijk en belangrijk. Voor het oplossen van deze punten werken we samen met collega overheden en andere partners (zoals de MIRT-verkenning Leiden Centraal). We investeren in de fietsbereikbaarheid van de Leidse stations. We verkennen met alle relevante partners de verbeteringen op de OV-knooppunten en het spoor, zowel richting Den Haag / Rotterdam, Amsterdam/Haarlem als richting Utrecht.

Bussen moeten elektrisch en comfortabel zijn en frequent rijden. De gemeente maakt de komende jaren de bushaltes voor iedereen toegankelijk, zodat we werk maken van een inclusieve stad, die voor iedereen bereikbaar is. Er zijn forse investeringen nodig om de groei en schaalsprong van het openbaar vervoer te kunnen realiseren. Dit pakken we op in Holland Rijnland verband, met de provincie en met het Rijk.

Het streven is om de kwaliteit van het openbaar vervoer in de Leidse regio op een hoogwaardig niveau te brengen, waarbij zowel de drukke woon-werk routes hoogfrequent en snel bediend worden, als ook het onderliggende netwerk op voldoende niveau gehouden wordt.

In het voorjaar van 2024 worden de resultaten van het onderzoek naar de HOV-corridor Leiden – Noordwijk en het onderzoek naar de mogelijk doorstromingsmaatregelen op de corridor Leiden – Zoetermeer verwacht. In dit laatste onderzoek worden ook de kansen voor een BRT-systeem (bus rapid transit) onderzocht.

We onderzoeken de mogelijkheid om het gebruik van het OV door mensen met een beperking te stimuleren. Hiermee blijven de mensen zelfstandig mobiel en hoeven ze minder gebruik te maken van de regiotaxi.

Nieuwe concessie

In het voorjaar van 2022 is de aanbesteding van een nieuwe concessie 2024 - 2034 weer opgestart. Leiden heeft, samen met de regiogemeenten en de gemeenten uit de regio Midden-Holland, input geleverd voor de nieuwe concessie. Het verlenen van de OV-concessie is de verantwoordelijkheid van de provincie Zuid-Holland. De provincie besluit welke wensen en eisen er worden opgenomen in het programma van eisen. Tevens worden lopende OV-projecten en infrastructurele projecten in Leiden getoetst op onze openbaar vervoerambitie. Eind juni 2023 is de concessie verleend aan de nieuwe vervoerder. In 2024 zullen provincie, als opdrachtgever van het openbaar vervoer, en de gemeente, in haar rol als wegbeheerder, voorbereidingen treffen voor de start van de nieuwe concessie in 2024.

Spoor

Om de Leidse ambitie op het spoor te kunnen realiseren wordt er gewerkt aan de positionering van Leiden in langlopende beleidsinitiatieven in het spoornetwerk van de Randstad. Hiervoor is aansluiting gevonden bij onder andere het Programma Hoogfrequent Spoor, programma’s die in het kader van het Programma Mobiliteit & Verstedelijking (MoVe) van de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag (MRDH) worden opgesteld, de lange termijn spooragenda (Toekomstbeeld OV 2040) en de spoorconcessie. Leiden is sinds 2021 bestuurlijk vertegenwoordigd in de Programmaraad MoVe op het onderwerp spoor. Er is samen met de andere MoVe-partners een organisatie geformeerd, die nu werkt aan de OV-knoop. Daarnaast verkennen we samen met onder meer de provincie Zuid-Holland wat de lange termijn oplossingen zijn voor de succesvolle lijn 400 Leiden – Zoetermeer. Samen met de provincie Zuid-Holland, provincie Utrecht en de gemeente Utrecht werken wij aan de verbetering van het spoor Leiden-Utrecht. In de dienstregeling 2022 (december 2021) is in de brede spits 4x per uur in beide richtingen tussen Leiden en Utrecht ingesteld. Momenteel werken we aan het invoeren van 4x per uur gedurende de gehele dag. Naar verwachting wordt in 2024 duidelijk onder welke condities dit kan.

Toegankelijkheid

De gemeente werkt doorlopend aan het toegankelijk maken van bushaltes. Ook in 2024 worden tientallen haltes toegankelijk gemaakt voor iedereen, zodat we werk maken van een inclusieve stad die voor iedereen bereikbaar is. Dit gebeurt door geleidenlijnen op en naar de haltes aan te brengen en de instap te vergemakkelijken. De laatste haltes worden in een aantal projecten aangepast.

Stationsgebied

Het stationsgebied van Leiden is de toegangspoort van onze stad en hét OV-knooppunt dat de regio verbindt met de rest van het land. Station Leiden Centraal is het zesde station van Nederland en bedient een regio, die doorgroeit naar 400.000 inwoners. Dit zorgt in de toekomst voor een sterke groei van de reizigersstromen van openbaar vervoer, fiets en voetganger. Om deze groei te kunnen blijven faciliteren is een sprong nodig in kwaliteit en capaciteit van het ov-knooppunt. Dat doen we als onderdeel van de totale ontwikkeling van het stationsgebied met een flink programma van woningbouw en kantoren.

De ontwikkeling van knooppunt Leiden Centraal is onderdeel van de MIRT*-Verkenning Oude Lijn, waarin de capaciteit van spoorlijn en nieuwe en bestaande stations tussen Leiden en Dordrecht wordt vergroot ten behoeve van woningbouwontwikkeling in heel de provincie. In Leiden werken we hiervoor samen met Rijk, provincie, NS, ProRail en LUMC. Uiteraard worden ook omgevingspartijen en belanghebbenden bij de MIRT-verkenning betrokken. De MIRT-verkenning is in 2023 opgestart en zal naar verwachting in 2025 worden afgerond met een gezamenlijke voorkeursbeslissing van de projectpartners over de toekomstige inrichting van het stationsgebied binnen het scopegebied van de MIRT-verkenning. Daarna volgt de planuitwerking waarin de verschillende deelprojecten in het stationsgebied verder worden uitgewerkt.

Binnen de scope van de MIRT-verkenning wordt gekeken naar verschillende onderdelen, zoals het fietsparkeren, inrichting en locatie van het busstation, capaciteit van het reizigersdomein in het treinstation, het verbinden van stads- en zeezijde van het spoor, de ontwikkeling van woningbouw, kantoren en voorzieningen en belangrijke randvoorwaarden als duurzaamheid, verkeersveiligheid en toegankelijkheid.

*) MIRT = Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar

4B1.4 Waarborgen doorstroming

Zich goed kunnen verplaatsen is belangrijk voor de stad, vanuit sociaal en economisch perspectief. De gemeente spant zich daarom in te voorzien in infrastructuur die het verkeer naar behoren kan verwerken. Met andere woorden, om de bereikbaarheid in de stad te waarborgen.
In de huidige situatie is er in Leiden sprake van een fors belast wegennet. Dit zorgt gedurende delen van de dag voor aanzienlijke vertragingen. De toenemende verstedelijking zal bovendien zorgen voor een toename van de hoeveelheid verkeer. Zowel vanwege de bestaande situatie als vanwege de verstedelijking zijn er daarom verbeteringen nodig van de infrastructuur.
Bij bereikbaarheid dient gedacht te worden aan alle vervoerwijzen. Zeker in het stedelijk wegennet hebben deze een sterk verband met elkaar. Verreweg de meeste wegen in Leiden worden gebruikt door de fietser, voetganger, auto en ook de bus. Infrastructurele maatregelen hebben dan ook in veel gevallen effect op alle vervoerwijzen. Daarom wordt met een integrale blik gekeken naar het wegennet om zo de juiste projecten uit te voeren. Bij de uitvoering ervan wordt de verschillende beleidsambities meegenomen, zoals het stimuleren van duurzame vervoerwijzen.
Tegelijk is als basis voor het wegennet het noodzakelijk ook te investeren in maatregelen om meer autoverkeer te kunnen verwerken. Dit kan het geval zijn vanwege grote overlast op locaties die overbelast zijn. Dit gaat ook ten koste van de verkeersveiligheid. Daarnaast is het belangrijk een aantal vlotte verbindingen te hebben voor het autoverkeer, zoals de Leidse Ring, zodat het autoverkeer zich hier concentreert en er zo minder auto’s elders rijden. Hier rijden ook vaak lijnbussen, waarvoor een vlotte en betrouwbare reistijd belangrijk is. Voor deze drukke wegen is het belangrijk tegelijk ook te voorzien in goede oversteekvoorzieningen en een goede inpassing.
Verreweg de meeste wegen in de stad zijn overigens rustige woonstraten. Daar is een eenvoudige inrichting meestal voldoende en kunnen fietser en auto gebruik maken van dezelfde ruimte. Daarbij geldt een snelheidslimiet van 30 km/h. Er is in Leiden nog een aantal wegen van een dergelijk type waar nog een limiet van 50 km/h geldt. We werken aan een verlaging van de snelheid op deze wegen. Een hogere limiet zal dan alleen nog gelden op de ontsluitende wegen in de stad.
De basis die bepaalt welke projecten te realiseren vanuit bereikbaarheid is de Mobiliteitsnota. Zo werkt de gemeente aan verschillende infrastructurele projecten om de verkeersveiligheid, leefbaarheid en bereikbaarheid van Leiden te verbeteren. Ook vinden diverse studies plaats om te onderzoeken welke maatregelen mogelijk en nodig zijn. Een van de studies die in 2024 wordt uitgevoerd is de corridorstudie Rijnsburg-Leiden.
Naast deze projecten werken we met de inzet van verkeersmanagement dagelijks aan efficiënt en veilig gebruik van het Leidse mobiliteitsnetwerk.

Verkeersmanagement

Met de inzet van verkeersmanagement sturen en geleiden we het verkeer in de stad, zodat Leiden ook in 2024 goed bereikbaar blijft.

• Verkeersmanagement draagt bij aan verandering van de model shift door weggebruikers te stimuleren bepaalde routekeuzes te maken. We zorgen er bijvoorbeeld voor dat de wachttijd bij verkeerslichten van regionale fietsroutes kort is. Ook zien wij erop toe dat de doorstroming van het HOV en OV optimaal functioneert in relatie tot het overige wegverkeer;
• Vanuit regulier onderhoud aan de verkeerssystemen wordt in 2024 bij geregelde kruispunten verkeerskundig beheer uitgevoerd om de verkeersdoorstroming te beheersen. Dit doen wij door monitoring en bijsturing. Hiervoor maken wij gebruik van TomTom beeldmateriaal en een verkeersmonitoringsysteem, die gedetailleerd en actueel inzicht geeft over verkeersstromen aan de hand van verkeersdata uit de verkeerslichten. Jaarlijks worden meerdere verkeersregelinstallaties verkeerskundig geanalyseerd en waar nodig wordt een optimalisatie uitgevoerd;
• De verkeersdata gebruiken we onder andere om te bepalen wanneer en hoe laat er op de weg gewerkt mag worden om daarmee Leiden bereikbaar te houden. Daarnaast gebruiken we de verkeerdata voor het opstellen en bijstellen van omleidingsplannen bij werkzaamheden en voor evenementen. Ook voor het ontwikkelen van mobiliteitsbeleid wordt de data uit het verkeersmonitoringsysteem gebruikt;
• Binnen Verkeersmanagement maken we verkeersregelscenario’s vanuit de Verkeerscentrale als blijkt dat afsluitingen en wegomleidingen effecten hebben op de doorstroming. Deze verkeersregelscenario’s worden gebruikt om verkeersregelingen in een bepaalde periode automatisch aan te passen. Tijdens een actieve verkeersregelscenario monitoren we de verkeersdoorstroming om de bereikbaarheid te garanderen;
• Om de betrouwbaarheid en verkeersveiligheid van het Leidse wegennet te waarborgen, plegen wij preventief en correctief technisch onderhoud aan de verkeerssystemen (verkeerscentrale, verkeersregelinstallaties, pollers en camera’s). Bij defecte detectielussen of andere technische mankementen doen we vanuit de Verkeerscentrale verkeerskundige aanpassingen in de verkeersregeling om de doorstroming te waarborgen en de verkeersveiligheid te garanderen;
• Verkeersregie richt zich op de veiligheid van het verkeer, verkeersdoorstroming en uitvoering van de werkzaamheden. Verkeersregie zorgt ervoor dat de stad bereikbaar blijft tijdens de bouw van grote (infrastructurele) projecten. De stad mag immers niet op slot gaan. Daarom is het maken van goede planningen en een goede afstemming met de hulpdiensten van groot belang. Naast werken die aan de weg of het water plaatsvinden houdt verkeersregie zich ook bezig met andere activiteiten die ingrijpen op de beschikbaarheid en de werking van de weg, zoals kabels en leidingen, rioolwerkzaamheden, evenementen en bouwlocaties. Ook draagt verkeersregie elk jaar bij aan het afwikkelen van het verkeer bij de terugkerende grote Leidse evenementen. Zoals bijvoorbeeld 3 Oktober en de Leiden Marathon maar ook de kerstmarkt op het water van de Nieuwe Rijn.

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar

4B1.5 Verbeteren parkeeraanbod

Om Leiden aantrekkelijk te houden om in te wonen, werken en verblijven en als vestigingsplaats voor bedrijven is het noodzakelijk om integraal parkeerbeleid te hebben. Onze ambitie is om de juiste parkeerder op de juiste plek te laten parkeren. Dit doen wij door de inzet van gereguleerd parkeren, vergunningen en door ons parkeerareaal kwantitatief en kwalitatief aan te laten sluiten bij de ambitie.

Parkeerbeleid

De ambities op het gebied van parkeren zijn verwoord in de Parkeervisie Auto- en Fietsparkeren Leiden 2020-2030. Dit parkeerbeleid draagt bij aan het stimuleren van het gebruik van duurzame vervoersmiddelen en het verbeteren van de leefbaarheid en kwaliteit van de openbare ruimte. Wij willen de juiste parkeerder op de juiste plek laten parkeren. Uitgangspunt hierbij is dat (langparkerende) bezoekers – die met de auto moeten/willen komen – in de garages parkeren, zodat de openbare parkeerplaatsen op straat gebruikt kunnen worden door bewoners en kortparkerende bezoekers. Tevens levert het parkeerbeleid een bijdrage aan het op een verantwoorde wijze inbedden van de verstedelijkingsopgave. Daarnaast wordt met het parkeerbeleid beoogt de parkeerdruk op een acceptabel niveau te houden, dan wel te krijgen. Dit om de benodigde ruimte te creëren voor groen- en verblijfsvoorzieningen. Verder wordt, in nauwe samenhang met onderzoek naar andere ruimtevragers voor onze stad, locatieonderzoek verricht naar P+R mogelijkheden, zowel in particuliere garages als op potentiële P&R locaties daarbuiten (mobiliteitshubs).

Parkeermanagement

Het parkeermanagement heeft de taak om het parkeerbeleid voor de auto en fiets effectief en efficiënt in de praktijk te brengen en zodoende de parkeerruimte optimaal te benutten en de opbrengst van het parkeren binnen de beleidskaders te optimaliseren. Parkeermanagement voert regie uit over het fietsparkeren en autoparkeren. Dit gebeurt door middel van het afsluiten en onderhouden van dienstverleningsovereenkomsten over de resultaten van de uitvoering. Hieronder vallen onder andere. beheer en onderhoud van straatparkeren en parkeren in garages, uitgifte van parkeervergunningen, innen van naheffingen en afhandeling van bezwaar en beroep, inzet van handhaving in de parkeerrestrictiegebieden en beheer van de fietsenstallingen. Daarnaast voert parkeermanagement het contractmanagement uit voor contracten met externe partijen. Aanvullend is parkeermanagement verantwoordelijk voor het verder digitaliseren van de parkeerketen.

Autoparkeren

In juli 2020 is de parkeervisie vastgesteld. Naast de parkeervisie zijn ook de Beleidsregels parkeernormen Leiden 2020 vastgesteld en is de parkeerverordening aangepast. In de afgelopen jaren is reeds aangevangen met de uitvoering van de maatregelen uit de parkeervisie. In fase 1 van de uitvoering zijn maatregelen in parkeerzone A (binnenstad en stationsgebied) genomen. Zo zijn de bezoekersparkeerplaatsen omgezet naar vergunninghoudersparkeerplaatsen (behoudens een aantal locaties waar nog kort geparkeerd kan worden voor maximaal 2 uur), is de geldigheid van de gehandicaptenparkeervergunning aangepast, is het aantal bezoekersparkeeruren uitgebreid van 200 naar 300 uur en is juridisch geregeld dat vergunningen niet meer geldig zijn bij een rode-band-parkeerautomaat. Fase 2 van de uitvoering is begin 2023 afgerond. De maatregelen behelsden het opdelen van parkeerzone A voor de uitgifte van parkeervergunningen in deelzones A1 t/m A4. Per deelzone is een uitgifteplafond vastgesteld en kan er een wachtlijst gehanteerd worden wanneer dit plafond bereikt is. Verder zijn maatregelen genomen die samenhangen met de uitbreiding van het parkeerrestrictiegebied. Zo is een besluit genomen om de nieuwe parkeerzone C op te delen in de kleinere parkeerzones C1 t/m C4 en is aangegeven op welke locaties een dubbeltjestarief (starttarief van € 0,10 per uur voor de eerste 2 uur parkeren) geldt en op welke locaties een rode-band-parkeerautomaatregime wordt toegepast.

In 2024 wordt het effectueren van de maatregelen uit de parkeervisie en Agenda Autoluw voortgezet. Zo worden onder andere parkeerzones B1 en B2 onderverdeeld in kleinere parkeerzones, wordt het dubbeltjestarief afgeschaft (behoudens bij winkelcentra, bedrijfslocaties en zwembaden, worden locaties aangewezen waar een rode-band-parkeerautomaatregime wordt toegepast en worden de reguleringsdagen en -tijden in (voormalig) parkeerzone B1 aangepast, zodat deze beter aansluiten bij het regime in de binnenstad. De meest omvangrijke maatregel die in 2023/2024 gefaseerd wordt uitgevoerd, betreft de uitbreiding van het parkeerreguleringsgebied in de wijken Hoge Mors, Boshuizen, Fortuinwijk, Oostvliet, Klein Cronestein, Meerburg en Vlietpoort. Tevens wordt het vergroenen van parkeerplaatsen in 2024 voortgezet, onder andere door het meeliften met werkzaamheden in de openbare ruimte. De maatregelen hebben een directe relatie met de ambities uit de Agenda Autoluw.

Fietsparkeren

Door de groei van het fietsgebruik ontstaat er ook meer vraag naar fietsparkeervoorzieningen. De ruimtelijke beperkingen in de historische binnenstad, maar ook de kwaliteitsambities voor de openbare ruimte hebben tot gevolg dat er steeds meer inpandige voorzieningen nodig zijn. In de vele smalle straten van de binnenstad is vaak de enige mogelijkheid voor uitbreiding van fietsparkeerplaatsen het opheffen van autoparkeerplaatsen ten behoeve van fietsenrekken. Het realiseren van voldoende fietsparkeerplaatsen vergt dan ook een lange adem, zoals al blijkt bij de realisatie van de Mosterdsteegstalling.
Met name bij stations en in de binnenstad is de vraag naar parkeervoorzieningen groter dan het aanbod. Ook sluiten de parkeervoorzieningen niet altijd aan bij de parkeervraag. De kwalitatieve en kwantitatieve uitbreiding van het aantal fietsparkeerplaatsen sluit aan bij de ambitie Fiets op 1 en de overgang naar duurzame mobiliteit.
In 2024 wordt verder gegaan met het uitvoeren van de doelstellingen uit de Parkeervisie, waarin fietsparkeren een prominente rol heeft. In de binnenstad wordt gewerkt aan verbeteringen van het fietsparkeren via het Uitvoeringsplan Fietsparkeren Binnenstad.
Om het fietsen te stimuleren zijn voldoende, kwalitatief hoogwaardige voorzieningen op een strategische locatie randvoorwaardelijk. De kosten en baten van het fietsparkeren zijn onderdeel van de Parkeerexploitatie (Pex) waarin ook de kosten en opbrengsten van het autoparkeren opgenomen zijn.

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar

*) Als gevolg van de mislukte aanbesteding zal in Q3 2023 een marktconsultatie plaatsvinden. Afhankelijk van de uitkomst naar aanleiding van de consultatie zal de aanbesteding aangepast in de markt worden gezet.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 4C Verkeersveiligheid

Het verbeteren van de verkeersveiligheid is een belangrijke ambitie van Leiden. Leiden is een drukke en dichtbebouwde stad, waar veel mensen met elkaar samen leven en samen op een veilige manier gebruik maken van die stad. In 2022 is voor het eerst de verkeersveiligheidsmonitor opgesteld waarmee de verkeersveiligheid in de stad gemonitord wordt.

Doelen en prestaties bij 4C Verkeersveiligheid

4C 1.1. Stimuleren verkeersveilig gedrag

Het verkeersveiligheidsbeleid is onderdeel van de Mobiliteitsnota 2020-2030. Om de stad verkeersveiliger te maken richten we ons op de drie pijlers van het verkeersveiligheidsbeleid: infrastructuur, educatie en handhaving. In 2024 zetten wij weer volop in op verkeerseducatie ter verbetering van de verkeersveiligheid. De gemeente doet mee aan landelijke en regionale campagnemomenten aan het begin van het schooljaar, over fietsverlichting, alcoholgebruik en afleiding in het verkeer. Ook wordt er jaarlijks voor ouderen een Opfriscursus georganiseerd, in het kader van het landelijke programma Doortrappen. De campagnes en acties worden steeds meer in regioverband afgestemd en uitgevoerd. In 2024 zal samen met de regiogemeenten en Holland Rijnland een nieuw programma worden opgesteld met verkeerseducatieprojecten.

Rondom scholen is veel aandacht voor de verkeersveiligheid. Op basis van een eerder uitgevoerde evaluatie schoolomgeving, nemen wij aanvullende maatregelen om de verkeersveiligheid rondom basisscholen te verbeteren. Deze maatregelen hebben als doel een zo veilig mogelijke schoolomgeving voor iedere basisschoolleerling te maken. In de contacten met de Leidse scholen kijken we, naast verbeteringen in de fysieke omgeving, ook naar gedragsbeïnvloeding door educatie en handhaving om de verkeersveiligheid te verbeteren. In 2024 werken we aan een verbeterde schoolomgeving bij Woutertje Pieterse, De Thermiek, De Vlieger, Lorentz, Joppensz, De Tweemaster en de Meerpaal.

4C1.2 Verbeteren verkeersveilige inrichting

Leiden streeft naar een zo veilig mogelijke inrichting van de openbare ruimte. Bij alle projecten in de openbare ruimte is dan ook nadrukkelijk aandacht voor verbetering van de leefomgeving en de verkeersveiligheid. Bijvoorbeeld bij de wijkgerichte aanpak vanuit beheer is nadrukkelijk aandacht voor verbetering van de verkeersveiligheid in een wijk. Maar ook bij de projecten uit de programma’s Leiden Duurzaam Bereikbaar en Autoluwe Binnenstad is het verbeteren van de verkeersveiligheid altijd onderdeel van de opgave.

Middels de veiligheidsmonitor, die iedere twee jaar wordt opgesteld, wordt de verkeersveiligheid gemonitord. Uit de monitor van 2022 blijkt dat de nadruk in aanpak het beste kan komen te liggen op het Duurzaam Veilig inrichten van 30 kilometerzones op gemeentelijke wegen, het verbeteren van de verkeersveiligheid voor de fietser op gemeentelijk gebiedsontsluitingswegen binnen de bebouwde kom, aandacht voor de oudere verkeersdeelnemer (55+), aandacht voor de jongere verkeersdeelnemer (18 – 24 jaar) en verkeersveiligheidsoplossingen voor de bromfietsers op gebiedsontsluitingswegen.

De aandachtslocaties, die in de monitor naar voren zijn gekomen, zullen de komende jaren worden onderzocht en zo mogelijk verbeterd.

In 2024 zal de tweede tweejaarlijkse verkeersveiligheidsmonitor opnieuw worden opgesteld.

In 2023-2024 zullen we de landelijke ontwikkelingen in verband met het afwaarderen van wegen naar gebiedsontsluitingsweg 30 volgen. Indien deze ontwikkeling beleidsmatige aanpassingen vraagt zullen die in 2024 worden opgepakt.

Projecten in de programma’s Autoluwe binnenstad en Leiden duurzaam bereikbaar

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

Onderstaand overzicht omvat de afgelopen 5 jaar.

• RV 23.0037 Kaderbesluit fietsenstalling Hartebrugkerk
• RV 23.0029 Aanvullend krediet fietsenstalling de Geus
• RV 23.0009 Kaderbesluit gebiedsontwikkeling Park De Zwijger en aanvullende kaders Leidse Ring Noord Willem de Zwijgerlaan
• RV 23.0001 Aanpassingen parkeer- en parkeerbelastingverordening ten behoeve van implementatie nieuwe parkeerzones en wijzigingen parkeerzone A
• RV 22.0027 Kaderbesluit Herinrichting kruispunt bij de Groote Vink (Haagweg-Leidseweg)
• RV 21.0140 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord – Deelproject Schipholweg Oost
• RV 21.0137 Verordening parkeerbelastingen gemeente Leiden 2022
• RV 21.0130 Uitvoeringsbesluit Ophogen parkeergarage Haarlemmerstraat
• RV 21.0107 Esthetisch programma van Eisen Rijnlandroute Europaweg en Lammenschansplein
• RV 21.0102 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord - deelproject Oude Spoorbaan
• RV 21.0086 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Veerplein e.o. deelproject Singelpark
• RV 21.0081 Verordening tot wijziging van de Wegsleepverordening Leiden 2004
• RV 21.0077 Uitvoeringsbesluit Openbare Ruimte projecten Binnenstad: Havenplein
• RV 21.0075 Parapluherziening beleidsregels parkeren Binnenstad en Stationsomgeving
• RV 21.0071 Uitvoeringsbesluit herinrichting Centrumroute fase 4, tracédeel Schuttersveld
• RV 21.0059 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord – Deelproject Engelendaal
• RV 21.0057 Uitbreiding gereguleerd parkeren
• RV 21.0051 Exploitatie en Beheer Fietsenstalling Breestraat-Mosterdsteeg
• RV 21.0045 Wensen en bedenkingen bij Regionale Strategie Mobiliteit Holland Rijnland
• RV 21.0038 Gebiedsvisie Stationsgebied
• RV 21.0034 Kaderbesluit Herinrichting Jan van Houtkade (Singelpark fase 2)
• RV 21.0033 Uitvoeringsbesluit Leidse Ring Noord Plesmanlaan
• RV 21.0028 Beleidsprogramma Voetganger 2020-2030
• RV 21.0012 Instandhoudingswerkzaamheden Fietsenstalling Taxistandplaats
• RV 21.0002 Vaststellen bestemmingsplan Parapluherziening Fietsparkeren
• RV 20.0148 Autoluwe Binnenstad
• BW 20.0379 Beleidsregels Parkeernormen Leiden 2020
• BW 20.0258 Beleidsregel Oplaadinfrastructuur elektrische voertuigen gemeente Leiden 2020
• RV 20.0137 Aanpassen Parkeerverordening, Parkeerbelastingverordening en de Nadere voorschriften (K.31.2)
• RV 20.0125 Uitvoeringsbesluit geluidvoorzieningen c.a. Willem de Zwijgerbrug
• RV 20.0111 Beleidsprogramma Fiets 2020-2030 Leiden Fietsstad
• RV 20.0078 Aanpassen komgrenzen Wegenwet en Wegenverkeerswet
• RV 20.0063 Fietsenstalling De Geus
• RV 20.0050 Uitvoeringsbesluit Brug Poelgeest
• RV 20.0038 Parkeervisie Leiden Auto- en Fietsparkeren 2020-2030
• RV 20.0031 Kaderbesluit Renovatie en ophoging Haarlemmerstraat parkeergarage
• RV 20.0030 Mobiliteitsnota Leiden duurzaam bereikbaar 2020-2030
• RV 20.0029 Uitvoeringsbesluit LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur
• RV 20.0007 Uitvoeringsbesluit herinrichting Centrumroute fase 3, tracédeel Langegracht en Oude Herengracht
• RV 19.0128 Verordening op de heffing en invordering van parkeerbelastingen 2020
• RV 19.0109 Geactualiseerd Kaderbesluit Leidse Ring Noord
• RV 19.0079 Tussentijdse aanpassing Beleidsregels parkeernormen Leiden en parkeerverordening
• RV 19.0045 Voortgangsbesluit Centrumroute
• RV 19.0034 Kaderbesluit LBSP Duurzame Reconstructie Openbare Ruimte en Infrastructuur
• RV 19.0023 Wijzigingsverordening parkeerbelastingen 2019
• RV 18.0129 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Haven
• RV 18.0128 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Herenstraat
• RV 18.0105 Uitvoeringsbesluit Haarlemmerweg
• RV 18.0090 Actieplan Omgevingslawaai 2018 – 2023
• RV 18.0014 Fietsverbinding Knoop Leiden-West
• RV 18.0005 Vaststelling bestemmingsplan Tracébesluit A4 en A44
• RV 18.0004 Uittreden 'Gemeenschappelijke regeling schadevergoedingsschap HSL-Zuid, A16 en A4'
• RV 18.0003 Aanvraag rijksbijdrage voor het uitgevoerde project ‘Spoortunnel Kanaalweg-Zuid’

Programmakosten

Wijziging indeling programmabegroting
De afgelopen jaren is het beleidskader rondom mobiliteit vernieuwd en zijn er nieuwe programma’s Leiden Duurzaam Bereikbaar en Agenda Autoluwe Binnenstad opgezet. De opbouw van programma 4 in de beleidsbegroting sloot hier echter niet bij aan. Deze was nog gebaseerd op het oude beleid en programma. Tevens was er de wens om de voortgang op de programma’s meer te verweven met de P&C cyclus, zoals aangegeven in de brief van 9 januari 2023 (Z/21/3274304) behorende bij de voortgangsrapportage programma Autoluw en Leiden Duurzaam Bereikbaar. Bij de Kaderbrief 2023 - 2027 is besloten om de doelenboom voor de begroting aan te passen, zodat deze aansluit bij het nieuwe beleidskader en de programma’s.

Tevens is besloten de titel van programma 4 te wijzigen van bereikbaarheid naar mobiliteit. Het programma gaat over meer dan alleen het bereikbaar houden van de stad. Het programma behelst ook de verkeersveiligheid, de overgang naar duurzame vervoersmiddelen en het verbeteren van de leefbaarheid door het invoeren van autoluwe gebieden. De titel Mobiliteit dekt dan ook beter de inhoud van het programma.

De nieuwe doelenboom is opgebouwd vanuit drie beleidsterreinen die samen de belangrijkste pijlers zijn in de mobiliteitsambitie. De drie beleidsterreinen zijn “4A Verduurzaming mobiliteit”, “4B Verbeteren bereikbaarheid” en “4C Verbeteren verkeersveiligheid”.

Vanwege deze nieuwe beleidsterreinen kan in deze begroting 2024 geen financiële analyse op het niveau van de nieuwe beleidsterrein worden gemaakt. Tot en met 2023 is immers sprake van de tot dan geldende indeling in beleidsterreinen.

Voor dit jaar is daarom gekozen om de analyse op het niveau van het totale programma te baseren. De opbouw van de analyse volgt hetzelfde stramien als gebruikelijk bij de beleidsterreinen. Eerst wordt ingegaan op besluitvorming over de Kaderbrief 2023 - 2027 die leiden tot verschillen tussen de jaren 2023 en 2024. Vervolgens worden de verschillen verklaard die hun oorsprong hebben vanuit de bestaande begroting 2023. En tot slot wordt ingegaan op overige noemenswaardige verklaringen en toelichtingen (bijvoorbeeld het verloop van de parkeerreserve).

budgettaire ontwikkelingen
De totale lasten van het programma Mobiliteit bedragen in 2024 € 23,8 mln. In 2023 bedroeg deze € 38,1 mln. Derhalve is sprake van lagere lasten in 2024 voor een bedrag van € 14,3 mln.

Vanuit de Kaderbrief 2023 - 2027 is voor een bedrag van € 350.000 in 2024 aan extra nieuwe uitgaven besloten. Onder andere voor het inwinnen van verkeersgegevens (€ 50.000) maar ook voor de programma organisatie van de nieuwe programma's Leiden Duurzaam Bereikbaar en Agenda Autoluwe Binnenstad (€ 300.000).

Een belangrijke oorzaak van de verlaging van van de lasten in 2024 is dat er in de bestaande begroting 2023, in de exploitatie, lasten zijn begroot (in de regel gedekt door reserves) voor bijdragen aan de mobiliteisinvesteringen voor een totaalbedrag van € 11,8 mln. Wanneer deze lasten gedeeltelijk niet worden gerealiseerd omdat er bijvoorbeeld sprake is van enige vertraging in de projecten, blijven deze lasten wel beschikbaar voor de uitvoering in een volgend jaar.

Een verlaging van € 3,7 mln. heeft betrekking op het besluit dat is genomen bij de tweede technische wijziging in 2023 inzake de planvoorbereidingskosten "MIRT-verkenningsfase OV knoop Leiden CS" waarbij de gemeente Leiden optreedt als aanbestedende organisatie namens alle partijen, voor de gezamenlijke voorbereidingskosten MIRT-verkenningsfase OV knoop Leiden CS. Leiden gaat voor de gezamenlijke partijen verplichtingen aan en financiert voor. Bij afloop van elk jaar worden de kosten in rekening gebracht bij het Rijk en de Provincie Zuid Holland, zoals afgesproken in de programmaraad Mobiliteit en Verstedelijking.

De daling van de lasten met betrekking tot het auto- en fietsparkeeraanbod bedraagt afgerond € 500.000 in 2024 ten opzichte van 2023. Dat komt doordat in dit jaar 2023 sprake is van incidentele lasten (van onder andere de projectorganisatie) voor de uitbreiding van het gereguleerd parkeren in de stad.

Een stijging van de lasten van afgerond € 1,4 mln. wordt onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2024-2027.

De totale baten van het programma in 2024 ten opzichte van 2023 blijven nagenoeg gelijk. De stijging bedraagt € 100.000.

De opbrengsten van het auto- en fietsparkeren nemen toe met een bedrag van € 1,4 mln. onder andere als gevolg van de indexering en uitbreiding van het gereguleerd parkeren in de stad. Tegenover deze stijging van de baten staat een daling van bijdragen in 2024 van het Rijk en de Provincie Zuid-Holland voor de dekking van de gezamenlijke voorbereidingskosten MIRT verkenningsfase OV knoop Leiden CS met een bedrag van € 1,3 mln.

Reserves

Reserve Parkeren
De stand van de gecombineerde reserve Parkeren (een combinatie van auto- en fietsparkeren) bedraagt per 1 januari 2023 totaal circa € 18,4 mln. De prognose 2022 ging uit van een stand van de reserve Parkeren per 1 januari 2023 van circa € 18,9 mln. Dit betekent een tegenvallend resultaat van het exploitatiejaar 2022, dat afgerond € 0,55 mln. lager uitviel dan verwacht. Dit wordt verklaard door de volgende zaken:

• Autoparkeren: Het negatieve exploitatieresultaat voor autoparkeren vertoonde een lager resultaat van afgerond € 644.000. De parkeeropbrengsten zijn stabiel gebleven, ondanks Corona-effecten, en lagen op het niveau van de prognose bij circa € 16,5 mln. Aan de lastenkant is € 644.000 meer besteed t.o.v. de begroting. Een eenmalige uitgave voor onvoorzien onderhoud aan de parkeergarage Garenmarkt en ICT kosten voor parkeerapparatuur zijn de grootste kostenposten die dit negatieve resultaat verklaren.
• Fietsparkeren: Het negatieve resultaat voor fietsparkeren is € 63.000. De verklaring voor dit resultaat is grotendeels toe te schrijven aan de structurele beheerkosten voor fietsenstallingen die jaarlijks wordt geïndexeerd.
• Algemeen: Er is een meevaller bij Handhaving Openbare Ruimte en Veiligheid met betrekking tot de salarissen ter hoogte van € 153.000 (alleen daadwerkelijke bestede uren aan parkeren worden doorbelast).

Prognose reserve parkeren:

Voor de prognose van de reserve parkeren zijn onderstaande aspecten meegenomen die nog niet waren opgenomen in de MJB 2023. De belangrijkste posten zijn:

• De aanvullende kosten van fietsenstalling de Geus. De kosten zijn begroot op € 3,9 mln.
• De fietsenstalling in de Hartebrugkerk. De kosten zijn begroot op € 4,4 mln.
• Een risicobuffer voor de impact rentewijzigingen van jaarlijks € 0,2 mln.

Verder zijn er de macro-economische ontwikkelingen (de meerkosten van nieuwe investeringen, de kostenstijgingen door inflatie) die ook invloed hebben op het toekomstig verloop van de reserve Parkeren. Deze ontwikkelingen zorgen in combinatie met de genoemde tegenvallers en de afspraken en ambities uit het Beleidsakkoord (bijdrage uit de exploitatie parkeren aan mobiliteitsprojecten, nieuwe ondergrondse Morspoortgarage) dat de stand van de parkeerreserve in 2026 negatief wordt. Dit is niet toegestaan. Er is in het rekenmodel echter nog geen rekening gehouden met een inflatiecorrectie die de gevolgen van de macro-economische prijsontwikkelingen op het parkeerdomein opvangt. In 2021 heeft dit voor het laatst plaatsgevonden. We indexeren de parkeerproducten elke twee jaar. In 2021 heeft dit voor het laatst plaatsgevonden. Daarmee is 2023 weer een indexeringsjaar. Door deze inflatiecorrectie door te voeren, keert de stand van de reserve weer positief, worden de gemelde tegenvallers opgevangen en blijven de ambities uit het Beleidsakkoord realiseerbaar.

In de Kaderbrief 2023 - 2027 is ook besloten om de onttrekking aan de reserve Parkeren van € 17,0 miljoen voorlopig te verlagen met € 4,0 miljoen zodat in 2026 € 13,0 miljoen onttrokken wordt aan de reserve Parkeren. Het principe voor het aanwenden van de parkeerreserve voor investeringen in de mobiliteit blijft niettemin wel overeind conform de coalitie afspraken

Reserve Bereikbaarheidsprojecten
De toevoeging aan de reserve bereikbaarheidsprojecten van € 75.000 heeft betrekking op de beheerkosten van de Leidse Ring Noord.

De onttrekking van € 92.000 heeft betrekking op de dekking van de managementkosten van het programma autoluwe binnenstad.

Investeringen

In bovenstaand overzicht staan de investeringen zoals deze zijn opgenomen in het investeringsplan 2024-2027. In paragraaf 4.2.2 Investeringen wordt de ontwikkeling van de kapitaallasten toegelicht en staat een overzicht met te voteren kredieten.

Subsidies

Niet van toepassing.