Inleiding

Leiden is een sociale stad. Daarom ligt de focus in 2024 op het verbeteren van mentale en fysieke gezondheid van de Leidse burger, de transformatie van de maatschappelijke zorg en de opvang van ontheemden in de stad. Voor alle Leidenaars bieden we ook in 2024 een Sterke Sociale Basis (SSB). Net als programma’s 7, 8C en 10 maakt programma 9 deel uit van het sociaal domein. In de Visie Sociaal Domein staat centraal dat iedereen mee telt en meedoet. Op het niveau van het stadsklimaat zetten we in op het makkelijker maken van gezond leven voor onze inwoners. Op collectief niveau bieden we via onze partners in de stad een breed toegankelijk pallet aan voorzieningen, waarbij onze inwoners als er gerichte hulp nodig is terecht kunnen bij de Sociaal Wijkteams. Op individueel niveau werken we in 2024 verder aan de transformatie-agenda Maatschappelijke Zorg.

Sterke Sociale Basis

De SSB is ingedeeld in de thema’s (ofwel opdrachten) ‘Samen meedoen’, ‘Basiskracht’ en ‘Opgroeien’. Voor alle inwoners die daar behoefte aan hebben bieden we laagdrempelige activiteiten in de wijk. Dit gebeurt via de activiteiten van de SSB partners SOL, Incluzio en BuZz via ‘Een goede buur’, Huizen van de Buurt, mantelzorgondersteuning of ondersteuning van maatschappelijke initiatieven in wijk en buurt. Juli 2025 lopen de (in 2020 gestarte) aanbestedingen voor de SSB af. Deze waren voor vijf jaar afgesloten met een optie tot verlenging van twee keer twee jaar. Daarom wordt komend jaar tussentijds geëvalueerd hoe de opdrachten lopen en bekijken we hoe deze zo goed mogelijk kunnen worden voortgezet. Op basis hiervan worden de opdrachten, waar nodig, aangescherpt en de opties tot verlenging in kaart gebracht.

Gezondheid

Gezondheid is een centraal thema in het gemeentelijke beleid en wordt ook prominent benoemd in het beleidsakkoord 'Samen leven in Leiden'. De ontwikkelingen in de maatschappij, zoals de coronacrisis, hebben het belang van een goede gezondheid, op zowel fysiek als mentaal gebied, aangetoond. Daarom zetten we in op onder andere het verbeteren van studentenwelzijn. We beschouwen gezondheid als fundamenteel onderdeel van alle beleidsterreinen. Daarom wordt er vanuit veel verschillende beleidsterreinen gewerkt aan de gezondheid van Leidenaars. Zo is gezondheid de rode draad door alle drie de thema’s van de opdracht voor de SSB. We maken gebruik van de aanwezige kennisinstellingen in Leiden en hun kennis op het gebied van gezondheid, bijvoorbeeld door middel van het Healthy Society Center (HSC). Het HSC stimuleert en faciliteert samenwerking en verbindt kennis, initiatieven en vraagstukken op het gebied van gezondheid en welzijn. Vanaf 2024 geven we invulling aan het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA), waarin de thema’s Sport, Gezondheid en Welzijn in samenhang opgepakt worden. Deze invulling gebeurt in lijn met het Integraal Zorgakkoord (IZA), waarvoor in 2024, in samenwerking met alle gemeenten van Holland Rijnland, het opgestelde regioplan wordt uitgevoerd. Leiden heeft van alle gemeenten in Holland Rijnland het mandaat gekregen om, in samenwerking met Zorg en Zekerheid en Transmuralis, deze uitvoering te bewerkstelligen.

Een grote uitdaging is de huisvesting van huisartsen in de stad. We gaan huisartsen ruimtelijk en organisatorisch steunen, door bij bouwprojecten aan te sturen op het creëren van ruimte voor de eerstelijnszorg en een ‘makelpunt’ huisartsenzorg te creëren. Dit punt heeft als belangrijkste taak om vraag en aanbod voor huisvestingslocaties samen te brengen. Er wordt daarnaast invulling gegeven aan de Brede Aanpak Mentale Gezondheid, waarbij we werken aan de versteviging van de onderwerpen Eenzaamheid, Geldzorgen en Levensvaardigheden en we kijken naar een verbreding naar de doelgroepen LHBTIQ+, intercultureel en studenten.

Maatschappelijke zorg

De transformatie-agenda Maatschappelijke Zorg richt zich op het realiseren van (tijdelijke) woon- of verblijfplekken, het doorontwikkelen van Wmo ondersteuning en de toegang tot Wmo, beschermd wonen en maatschappelijke zorg, het vergroten van bestaanszekerheid en het voorkomen van dakloosheid. Ook geven we uitvoering aan logeerzorg voor mensen met dementie.

Woonzorg(welzijn)visie

In de (concept)wet Wet versterking regie volkshuisvesting is opgenomen dat iedere gemeente uiterlijk in 2026 een volkshuisvestingsprogramma (conform de structuur van de omgevingsvisie) moet hebben. Daarin moet onder meer de woonbehoefte en woonopgaven zijn opgenomen en de zorg- en ondersteuningsbehoefte van aandachtsgroepen en ouderen. In 2024 wordt de Leidse woonzorg(welzijn)visie afgerond en vastgesteld in samenwerking met partners als corporaties, marktpartijen, zorgkantoor en zorgpartijen en welzijnsorganisaties (zie Programma 6C Wonen voor meer informatie over de woonzorg(welzijn)visie).

Multi-probleem-gezinnen

Gezinnen met een stapeling van of complexe problematiek (ook wel multi-probleem-gezinnen) gaan we ondersteunen door middel van de werkplaats complexe casuïstiek. We zetten in op preventie en vroegtijdig ingrijpen, om opeenstapeling van problemen waar mogelijk te voorkomen. Daarnaast streven we er in 2024 naar om de regiefunctie bij multi-probleem-gezinnen verder in te zetten.

Kwetsbare groepen

Voor de opvang van ontheemden is de grootste uitdaging in 2024 het geschikt maken van alternatieve locaties, omdat de huidige locaties tijdelijk zijn. We verkennen de mogelijkheden om circa 200 aanvullende opvangplekken voor asielopvang te realiseren in de stad. Daarnaast gaan we in 2024 verder met het Alrijne Houtlaan project. Hierbij worden statushouders gehuisvest in het Alrijne ziekenhuis, waar ze opgeleid worden voor een baan in de zorg. Met dit project wil de gemeente een belangrijke bijdrage leveren aan het oplossen van personeelstekorten in de zorg. Op het gebied van huiselijk geweld richten we ons, deels in samenwerking met Gouda binnen de Veiligheidsregio Hollands Midden, op preventie, het duurzaam stoppen van geweld en het herstel na geweld.

Programma Leiden Inclusief

De herijking van het programma Leiden Inclusief is in 2023 vastgesteld. In 2024 geven we hier uitvoering aan. Programma Leiden Inclusief zet zich samen met de stad in om de ambitie te bereiken. We gaan onder andere aan de slag om de veiligheid en het welzijn van de LHBTIQ+ gemeenschap te verbeteren, voeren het plan van aanpak tegengaan racisme en discriminatie uit en toetsen of de gemeentelijke gebouwen en de openbare ruimte toegankelijk zijn. Binnen de organisatie werken we ernaartoe dat het personeelsbestand een betere afspiegeling is van de samenleving en er een inclusieve organisatiecultuur is. Met het Programma Leiden Inclusief willen we bereiken dat de inclusieve en gelijkwaardige denkwijze op ieder beleidsterrein en in de dienstverlening wordt toegepast. We werken ook in 2024 aan verdere bewustwording op dit thema zowel in de eigen organisatie als in de samenleving.

Programma Social Impact

Het Programma Social Impact werkt integraal met expertise vanuit onder meer (mentale) gezondheid, onderwijs, werk & inkomen, armoede, laaggeletterdheid en kennis en economie. Tot het einde van 2023 staat het Programma Social Impact in het teken van de afronding en borging. Door het gesprek te voeren met diverse beleidsterreinen wordt niet alleen geborgd dat de resultaten van interventies bekend zijn en goede interventies die blijvend in een behoefte voorzien in reguliere programma’s kunnen worden opgenomen, maar wordt ook het domeinoverstijgend werken bestendigd. De raad wordt in Q1 geïnformeerd over de inspanningen en resultaten met een eindevaluatie en tevens toelichten hoe de borging heeft plaatsgevonden.

Beleidsterrein 9A Sociale binding en participatie

9A1 Sociale binding en participatie van inwoners is hoog

De opdracht SSB is in juli 2020 gestart met als doel om een solide sociale basisinfrastructuur te bereiken in de stad. In de eerste periode was het voornamelijk druk met (de gevolgen van) corona. Sindsdien zijn de samenwerkingen met bewoners en organisaties in de wijken hechter geworden en weten de verschillende partijen in Leiden elkaar te vinden en te versterken.

Samen Ondernemend Leren (SOL)

SOL zet in 2024 nóg meer in op het fysieke en digitale stedelijk Jongeren Informatiepunt (JIP), waar jongeren terecht kunnen met al hun vragen over financiën, school en werk. De focus ligt op het vergroten van de bekendheid en het beter profileren van het JIP. Daarnaast intensiveert SOL haar pleinenaanpak, zet zij onverminderd in op het vergroten van de weerbaarheid van jongeren en werken zij aan jeugd- en jongerenparticipatie (zie ook programma 7A Jeugd). Tot slot richt SOL zich op het realiseren van informele steunstructuren, zoals de inzet van ervaringsdeskundige jongeren op bijvoorbeeld het thema financiën.

Leidse Signaalpunt Eenzaamheid

Na de zomer van 2023 zijn we gestart met het Leidse Signaalpunt Eenzaamheid. Dit is een laagdrempelig systeem waar iedereen diens zorgen over eenzame inwoners van de stad kan delen. Iedereen kan via het signaalpunt een melding doen met zorgen over een ander of zichzelf. Het signaalpunt is dus niet alleen bedoeld voor maatschappelijke professionals. Het doel is ook om Leidenaren en met name Leidse ondernemers in te zetten om eenzame burgers te vinden, op basis van hun maatschappelijke betrokkenheid. In 2024 wordt door Incluzio mede op basis van deze signalen hulp en ondersteuning verzorgd.

Mantelzorgondersteuning / respijtzorg

Mantelzorgers zijn van grote waarde voor onze stad. We bieden via Incluzio en de partners in het Mantelzorgakkoord verschillende vormen van ondersteuning aan mantelzorgers. Voor de respijtzorg zijn in 2023 de mogelijkheden voor een regionaal logeerhuis (logeerzorg) onderzocht. Op basis van de uitkomsten hiervan zal logeerzorg voor mensen met dementie in 2024 uitgevoerd worden. Daarnaast onderzoeken we samen met Incluzio welke andere vormen van respijtzorg, zoals respijtzorg op maat, aangeboden kunnen worden voor andere doelgroepen.

Vrijwilligerswerk

Ondanks dat er nog steeds Leidenaars zijn die zich vrijwillig willen inzetten, zien we dat het steeds lastiger is om vrijwilligers te werven en aan de vraag te voldoen. We onderzoeken samen met Incluzio en diverse organisaties in de stad (o.a. vanuit sport, cultuur en maatschappelijke organisaties) hoe meer Leidenaars enthousiast gemaakt kunnen worden voor en ondersteund kunnen worden bij vrijwilligerswerk. Incluzio ondersteunt organisaties bij het beter aansluiten op de behoefte van deze nieuwe vrijwilligers.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 9B Preventie

9B1 Inwoners zijn zo zelfredzaam mogelijk

In 2024 wordt ‘Een Goede Buur’ door Incluzio voortgezet in de Huizen van de Buurt. Dit spreekuur, waar bewoners met eenvoudige vragen bij Incluzio terecht kunnen, vindt minimaal drie keer per week plaats. Een medewerker van het Sociaal Wijkteam (SWT) sluit aan om complexere casussen direct op te pakken. Ook wordt er bijvoorbeeld samengewerkt met Leren met de Stad, waarin studenten Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD) aansluiten voor juridische vragen, en sluit de buurtsportcoach aan voor aanvragen binnen het Jeugdfonds Sport & Cultuur en het Volwassenfonds Sport & Cultuur. In 2024 werken we verder aan de bekendheid en toegankelijkheid van onafhankelijke cliëntondersteuning.

Ketenaanpak valpreventie

Vanuit het landelijke Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) heeft de gemeente de opdracht om samen met de eerste- en tweedelijnszorg een ketenaanpak valpreventie in te richten. Hierbij gaat het om het signaleren van het valrisico bij ouderen door een korte test. Bij een hoog risico worden ouderen via het zorgdomein geholpen, maar bij een laag of gemiddeld valrisico kunnen mensen binnen het gemeentelijk domein een valinterventie of passend beweegaanbod volgen. We gaan deze opdracht in 2024 invullen met onze bestaande partners binnen de Sterke Sociale Basis.

9B2 Gezondheidsproblemen worden voorkomen

De gemeente heeft een aantal wettelijke taken die moeten worden uitgevoerd rondom gezondheid en het voorkomen van gezondheidsproblemen. De uitvoering van deze taken we voor het grootste gedeelte belegd bij Hecht, dat drie soorten taken uitvoert voor de gemeente: Wettelijke taken die verplicht worden uitgevoerd door Hecht, wettelijke taken waarvan de gemeente kiest om deze bij Hecht te beleggen en extra taken zonder wettelijke opdracht. In 2024 loopt het programma Hecht24 af. In dit programma heeft Hecht een organisatieverandering doorgevoerd om op deze wijze een toekomstbestendige organisatie te worden. Hierover zal de raad apart worden geïnformeerd.

9B3 Iedere Leidenaar heeft een gezonde en actieve leefstijl

Vanuit de opdracht van de Sterke Sociale Basispartners wordt er gefocust op het stimuleren van een gezonde en actieve leefstijl van de verschillende doelgroepen binnen de SSB-partners. Daarnaast geven we vanaf 2024 invulling aan de uitvoering van het GALA waarin verschillende regelingen een gezonde en actieve leefstijl bevorderen.

Verantwoord omgaan met genotmiddelen

Door middel van de nieuwe uitkering van het GALA wordt er ingezet op het stimuleren van het verantwoord omgaan met genotmiddelen. In het nieuwe beleidskader Sport, Gezondheid en Spelen nemen we op hoe we op deze doelstelling gaan inzetten met behulp van de uitkering. De GGD geeft onder andere ook invulling aan de rookvrije generatie. Voor verschillende doelgroepen wordt er een specifieke aanpak vormgegeven om het verantwoord omgaan met genotmiddelen te stimuleren. Zo wordt er samen met de doelgroep studenten gewerkt aan een specifieke aanpak op alcohol- en middelengebruik, worden scholen ondersteund met het invullen van de rookvrije schoolomgeving en wordt het gesprek aangegaan met sportclubs over het verantwoord omgaan met alcohol.

Gezond gewicht

Vanuit de Sterk Sociale Basis focussen we ook op het stimuleren van een gezond gewicht. Dit wordt onder andere gedaan met de inzet van de buurtsportcoaches. Zij richten zich op de verschillende wijken met een specifieke focus op De Stevenshof, Noord & Zuid-west.

* Bij de uitwerking van het nieuwe beleidskader Sport, Gezondheid & Spelen worden ook nieuwe indicatoren voor Beleidsterrein 9B opgesteld om uitvoering te geven aan Motie 'Beter voorkomen dan genezen' (M.23.0049.39).

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Verbonden partijen
Hecht bewaakt, beschermt en bevordert de gezondheid en het welbevinden van de burgers in de regio Hollands Midden in zowel reguliere als crisisomstandigheden (zoals tijdens de coronacrisis en bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen).
Zie voor meer informatie de paragraaf verbonden partijen.

Beleidsterrein 9C Ondersteuning

9C1 Integraal zorg en ondersteuning op maat

Sociaal Wijkteams

Het Kader Sociaal Wijkteam (SWT) biedt vier basisfuncties waaraan verschillende doelen gekoppeld zijn. Deze basisfuncties zijn een veilige leefomgeving, het tijdig signaleren van de vraag, vindbare en toegankelijke hulp en handelen met brede blik. 2024 zal voor de Sociaal Wijkteams in het teken staan van de verdere implementatie, uitbreiding en uitvoering van nieuwe taken uit het Kader Sociaal Wijkteam, ervaringen opdoen, leren en evalueren. Concreet betekent deze ontwikkeling dat meer mensen begeleiding van het SWT zelf gaan krijgen. We ontwikkelen een stevigere regierol op het door het SWT uit te voeren arrangement Wmo en het versterken van de nieuw ingekochte arrangementen. Er komt een grotere rol voor leden van het SWT in het begeleiden van cliënten maatschappelijke zorg en beschermd wonen en zullen ze meer individuele en complexere begeleiding uitvoeren. We gaan daarnaast intensiever samenwerken met Jeugdteams voor betere afstemming over hulp aan gezinnen en een soepelere overgang tussen de Jeugdwet en de Wmo. Tot slot willen we gemakkelijker mensen doorverwijzen naar de Sterke Sociale Basis, omdat voor bijvoorbeeld recreatieve dagbesteding geen indicatie meer nodig is (zie onder 9C2).

Multi-probleem aanpak

We besteden ook in 2024 specifieke aandacht aan multi-probleem-gezinnen. We zetten stevig in op preventie en vroegtijdig ingrijpen, zodat gezinnen eerder en sneller geholpen worden vanuit één aanspreekpunt. We willen tot doorbraken komen en leren van casuïstiek om beleid en systeem te verbeteren. Hierdoor kan een opeenstapeling van maatschappelijke problemen en kosten worden voorkomen. Voor complexe casuïstiek richten we daarom een Werkplaats Complexe casuïstiek in. Hierin gaan we multi-complexe casussen oppakken en methodisch naar mogelijkheden kijken om tot doorbraken te komen. Daarnaast verkennen we hoe de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams) en bijbehorende coördinatiefunctie in te regelen is binnen Leiden. Ook verkennen we welke meerwaarde deelname aan Professionals voor Maatwerk Multiproblematiek (PMM; landelijke hulpstructuur voor complexe multi-problematiek in het sociaal domein vanuit zeven verschillende ministeries) ons kan bieden en hoe deze in te regelen is binnen Leiden. De inzichten uit de Werkplaats worden actief gebruikt om het beleid en de dienstverlening van gemeente Leiden verder te verbeteren. We beogen hiermee om vervolgens ook te komen tot een gedeeld beeld op (proces)regie, waar deze te beleggen, in welke vorm en onder welke randvoorwaarden. In 2024 streven we ernaar om de regiefunctie bij multi-probleem-gezinnen verder in te zetten, onder andere door middel van een maatwerk functionaris sociaal domein binnen de gemeente Leiden die functioneert zowel als procesregisseur bij complexe casuïstiek en als kwartiermaker (zie ook programma 7A Jeugd).

9C2 Mensen met een beperking zijn in staat zelfstandig te leven

In december 2022 is Incluzio gestart met het bieden van een algemene voorziening daginvulling, een laagdrempelige vorm in de Huizen in de Buurt, waar inwoners zonder indicatie welkom zijn. De ingroeifase loopt tot september 2025 en we blijven de voortgang monitoren. Voor de maatwerkvoorzieningen wonen met ondersteuning, begeleiding en daginvulling zijn we per 2023 gestart met het indiceren volgens een arrangementenmodel. Dit houdt in dat we in plaats van losse indicaties, op de cliënt afgestemde modulen bundelen. Zo hopen we dat de doorlopende lijn naar ambulant thuis wonen makkelijker wordt. Waar nodig zullen we dit arrangementenmodel op basis van de eerste ervaringen aanpassen. Eind 2024 loopt de overeenkomst voor hulpmiddelen af. Daarom zal in 2024 een nieuwe aanbesteding gestart worden.

Effectindicatoren bij 9C Ondersteuning

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 9D Kwetsbare groepen

9D1 Stabiele leefsituatie voor kwetsbare groepen

Maatschappelijke zorg

Samen met de gemeenten in de Leidse Regio werken we aan de transformatie Maatschappelijke Zorg vanuit het programma Maatschappelijke Zorg Leidse Regio. In 2024 wordt een start gemaakt met de uitvoering van de ontwikkelagenda. Deze agenda richt zich op inspanningen voor inwoners die behoren tot de doelgroep maatschappelijke zorg. Onder deze inspanningen vallen het realiseren van (tijdelijke) woon- of verblijfsplekken, het verder ontwikkelen van Wmo ondersteuning en de toegang tot Wmo, beschermd wonen en maatschappelijke opvang, het vergroten van bestaanszekerheid en het voorkomen van dakloosheid. De eind 2023 vastgestelde doelen en prestaties worden per 2025 onderdeel van de programmabegroting. De ontwikkelopgave binnen de regionale Maatschappelijke Zorg bevat voor 2024 de uitbreiding van het aantal specialistische plekken Wonen en Ondersteuning om de wachttijd te verkorten.

9D1.3 Uitvoering geven aan opvang en huisvesting van kwetsbare groepen

In Leiden zijn, onder andere vanuit de rol als centrumgemeente, van oudsher relatief veel voorzieningen voor de opvang van kwetsbare mensen. De verschuiving van de verantwoordelijkheid van Holland Rijnland naar individuele gemeenten leidt ertoe dat Leiden de komende jaren mogelijk enkele voorzieningen zal kunnen afbouwen, waar andere gemeenten juist voorzieningen zullen moeten opbouwen. Een uitzondering hierop is de regionale opvangvoorziening voor jongeren, die op initiatief van gemeente Leiden gerealiseerd wordt aan het Maansteenpad. Deze voorziening is toegankelijk voor dakloze jongeren die behoefte hebben aan constante toezicht en begeleiding, vanuit de gehele regio Holland Rijnland.

Zelfstandig wonen

In 2024 zetten we in op meer zelfstandig wonen met ambulante ondersteuning, voor cliënten waarbij dat mogelijk is. Ook zullen we blijven inzetten op scheiden van wonen en zorg, met als streven de cliënt meer regie te geven over het eigen leven. De grootste uitdaging blijft het creëren van meer mogelijkheden voor uitstroom uit intramurale opvang naar zelfstandige sociale huurwoningen, omdat het aantal woningen dat beschikbaar wordt gesteld niet voldoende is. De prestatieafspraak om 10% van de nieuw te bouwen sociale huurwoningen hiervoor te reserveren, zullen we in overleg met de woningcorporaties verder invullen.

Oekraïners

In Leiden vangen wij op dit moment meer dan 700 gevluchte Oekraïners op, terwijl de gemeentelijke opgave is om 517 plekken in opvanglocaties te realiseren. We vangen momenteel ongeveer 600 mensen op in gemeentelijke opvanglocaties, wat betekent dat wij ongeveer 80 mensen meer opvangen dan vereist. Daarnaast worden bij particulieren thuis ook nog meer dan 100 mensen opgevangen. De verwachting is dat de opvang in 2024 doorloopt. Het uitgangspunt is dat er niet meer Oekraïners, bovenop het huidige aantal, zullen worden opgevangen.

Statushouders

Naar verwachting moeten er de komende jaren hoge(re) aantallen statushouders gehuisvest worden. Dit heeft te maken met de prognoses van het Rijk waaruit blijkt dat de instroom van asielzoekers naar Nederland – bij ongewijzigd beleid – de komende jaren structureel blijft toenemen. Het voldoen aan de taakstelling zal in de toekomst steeds uitdagender worden, omdat de verwachting enerzijds is dat de taakstelling voor het huisvesten van statushouders aanhoudend hoog zal blijven en dat er anderzijds door het grote aantal geplande bouwprojecten veel ‘stadsvernieuwingsurgenten’ zijn te verwachten de aankomende jaren, die ook op zoek zijn naar een nieuw thuis. Er wordt nu uitgegaan van een instroom van ruim 70.000 asielzoekers, waarmee we voor de grote opgave staan om de huisvestingstaakstelling te realiseren. Wij werken de komende maanden samen met de woningcorporaties aan een aanpak, waarbij het uitgangspunt is om te blijven opereren binnen de bandbreedte van de prestatieafspraken. De aanpak betreft zowel voorstellen voor het vergroten van de woningvoorraad als voor het inzetten op de beheersbaarheid van de impact van dit vraagstuk voor de komende jaren (2024-2026) in de stad. Met een aantal projecten en pilots hebben we al een begin gemaakt en deze zetten we waar mogelijk door.

Asielzoekers

Er is helaas nog steeds sprake van een tekort aan opvangplekken, waardoor het Rijk nog steeds een beroep doet op gemeenten om opvangplekken te realiseren om te voorkomen dat mensen opnieuw buiten moeten overnachten. We hebben begin 2023 een AZC geopend aan de Haagse Schouwweg 8a tot n en een noodopvang voor asielzoekers is in augustus 2023 geopend. De mogelijkheid bestaat dat deze noodopvanglocatie ook in 2024 tijdelijk voortgezet wordt. Vooruitlopend op de aangekondigde Spreidingswet verkennen wij ook de mogelijkheid om vanaf 2024 circa 200 aanvullende reguliere opvangplekken voor asielopvang te realiseren in de stad. Het eventueel uitstellen van de implementatie van de wet i.v.m. de val van het kabinet heeft hierop geen invloed.

9D2 Verminderen van (de gevolgen van) huiselijk geweld

Huiselijk geweld is de meest voorkomende vorm van geweld in Nederland. In 2024 wordt de nieuwe Regiovisie Huiselijk Geweld Hollands Midden 2024-2028 ter verstelling voorgelegd aan de raad. Daarin bouwen we voort op de resultaten van de afgelopen jaren, met aandacht voor nieuwe ontwikkelingen. Eén van deze nieuwe ontwikkelingen is het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming, een landelijk programma waarbij een nieuwe, effectievere werkwijze wordt beoogd in beschermingsvraagstukken van huishoudens met en zonder kinderen. We verwachten in 2024 wetgeving over zogenaamde regionale veiligheidsteams, maar het is nog onduidelijk welke gevolgen dit gaat hebben voor gemeenten en haar partners. Regionaal is er een plan van aanpak opgesteld en is de inzet gericht zijn op de noodzakelijke ontwikkeling in de hulp aan gezinnen. Een andere relevante politieke ontwikkeling is de presentatie van het landelijk Actieprogramma Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag en Seksueel Geweld in 2023 (zie ook programma 2A Veiligheid). De doelen uit het actieprogramma worden in de tweede helft van 2023 vertaald naar een lokale aanpak. Vanuit verschillende beleidsterreinen wordt al veel ingezet om seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld tegen te gaan. In deze aanpak komt dit samen. In 2024 wordt gestart met de gezamenlijke aanpak. Dit raakt ook aan de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling, omdat veel seksueel misbruik achter de voordeur plaatsvindt. Lokaal vragen een aantal thema’s om doorlopende aandacht, zoals het werken volgens de Meldcode, de deskundigheid van uitvoerende partners en een goede samenwerking tussen alle betrokken partijen. 

9D2.2 Uitvoering geven aan opvang van slachtoffers van geweld in huiselijke kring

Vrouwenopvang Rosa Manus wordt erkend als expert op het gebied van evident huiselijk geweld en gaat uit van het principe ambulant tenzij en regionale opvang tenzij. Dat betekent inzet van ambulante hulp als dat kan, opvang indien nodig en zo veel mogelijk regionaal. Bij de hulp en begeleiding aan cliënten gaat Rosa Manus uit van het vertrouwen dat individuen, partners en gezinnen in staat zijn hun leven weer zelfstandig vorm en inhoud te geven. Vaders van de kinderen worden eerder betrokken en er wordt gewerkt aan professioneel begeleide omgang met de vader. We hebben met het Leids Universitair Behandel- en Expertise Centrum (LUBEC) en Rosa Manus afspraken gemaakt over traumabehandeling aan vrouwen in de opvang en aan hun kinderen. Hiermee krijgt deze doelgroep voorrang en hoeven ze niet langdurig op de wachtlijst van de reguliere GGZ te staan. De moeders kunnen door verwerking van trauma beter voor hun kinderen zorgen en traumahulp aan hun kinderen kan de overdracht van geweld op de volgende generatie voorkomen. Komend jaar werken we toe naar de uitbreiding van de doelgroep met gezinnen die ambulante hulp krijgen van Rosa Manus. De Universiteit Leiden is betrokken om onderzoek te doen naar effecten en het duurzaam borgen van deze samenwerking.

Algemeen: ten opzichte van de Programmabegroting 2023-2026 is indicator 9D1.a ‘Aantal feitelijk daklozen' niet meer opgenomen. Deze streef- en realisatiewaarden zouden vanuit de VNG monitor komen, deze is echter (nog) niet beschikbaar.
* Ten opzichte van de Programmabegroting 2022 is indicator 9D1.b ‘Gemiddelde verblijfsduur in nachtopvang in dagen’ vervangen door ‘Gemiddelde verblijfsduur in regionale opvang De Nieuwe Energie in dagen’.
** Dit is de gemiddelde verblijfsduur in de vrouwenopvang. De werkelijke verblijfsduur van elke cliënt is volledig afgestemd op de persoonlijke situatie. De opvang van een cliënt duurt zo lang als nodig is om de juiste vervolgstap te kunnen zetten. Dit kan dus veel langer of veel korter zijn dan de gemiddelde verblijfsduur.
*** De streefwaarden voor deze indicator zijn nog niet vastgesteld.
**** Voor indicator 9D1.f zijn geen streefwaardes voor aankomende jaren opgenomen omdat het Rijk deze per half jaar bepaalt.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

Inleiding

• Visie Sociaal Domein (RV 19.0029)
• Programma Leiden Inclusief (BW 21.0317)
• Programma Social Impact (RV 21.0146)

9A en B

• Financiën Uitvoering programma Sterke sociale basis (RV 19.0005);
• Op weg naar de toekomstige Sterke Sociale Basis (BW 19.0280);
• Beleidskader sport en gezondheid 2019-2023 `Samen maken de stad gezond en actief’ (BW 19.0380 / RV 19.0093);
• Beleidskader Spelen en Bewegen (RV 17.0081);
• Preventie- en handhavingsplan alcohol 2019 – 2022 (BW 19.0392);
• Zienswijze op Kadernota 2020 RDOG HM (RV 19.0010); 
• Wijkenvisie Roomburg / Meerburg Leiden 2030 (RV 17.0048);
• Deelverordening subsidieregeling maatschappelijke initiatieven Leiden 2020 (BW 19.0349);
• Beschikbaar stellen middelen wijkaanpak JUP en Diamantplein (RV 18.0015);
• Wijkvisie Prinsessenbuurt & de Hoven Leiden – (laat) de bewoner van noord aan het woord (RV 18.0018);
• Versterken buurtfunctie door investering in mfa nieuw pancrat / eksterpad (RV 17.0007);
• Besteding middelen mantelzorg (BW 17.0467).

9C

• Kader sociale wijkteams in Leiden (RV 17.0077);
• Toekomst integraal pgb in Leiden (RV 17.0035);
• Inkoopstrategie Begeleiding, Maatschappelijke Zorg en Huishoudelijke Ondersteuning Leidse regio-gemeenten (RV 21.0083)
• Verordening maatschappelijke ondersteuning (RV 22.0069)

9D

• Concept ‘Woonvisie 2020-2030; Goed wonen in Leiden' (BW 19.0426 / RV 19.0104);
• Investering maatschappelijke zorg (RV 18.0089);
• Regiovisie Hollands Midden 2019-2023 ‘Geweld hoort nergens thuis’ (RV 18.0126);
• Regionaal Beleidskader Maatschappelijke Zorg 2017 – 2025 (RV.16.0106).

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen ­
De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2024-2027. Beleidswijzigingen met financiële consequenties worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Beleidsterrein Sociale binding en participatie

In de begroting 2023 zijn diverse incidentele budgetten opgenomen, waardoor de lasten exclusief indexering in 2024 afgerond € 2,1 miljoen lager zijn. Het betreft social impact (€ 738.000), Transvaal (beleidsakkoord € 500.000), wijkvisie Roomburg Meerburg (€ 355.000), Nationaal programma onderwijs (€ 298.000), eenmalige energiecompensatie (€ 200.000), extra budget deelverordening maatschappelijke initiatieven (€ 186.000) en herdenking slavernijverleden (€ 100.000). In 2024 is er € 120.000 extra beschikbaar voor studentenwelzijn (kaderbrief 2023-2027). Uit de middelen van programma Social Impact onderdeel vroegsignalering
studentenwelzijn wordt 25.000 euro in 2024 en 25.000 euro in 2025 besteed aan de pilot studentcounselors
van stichting Praat Erover. Met Stichting Praat Erover wordt in gesprek gegaan hoe deze pilot uit te breiden
rekening houdend met bestaande initiatieven in de stad.

Beleidsterrein Preventie

In de begroting 2023 zijn diverse incidentele budgetten opgenomen, waardoor de lasten exclusief indexering in 2024 afgerond € 0,65 miljoen lager zijn. Het betreft onafhankelijke cliëntondersteuning (€ 375.000), onderzoek mogelijkheden respijthuis (€ 90.000), collectieve GGZ-preventie (€ 67.000), Leiden Healthy Society (€ 50.000) en onderzoek mondzorg (€ 50.000).

Beleidsterrein Ondersteuning
In de kaderbrief 2023-2027 werd op basis van het verloop in 2022 de raming van een aantal Wmo-maatwerkvoorzieningen aangepast. Het budget Huishoudelijke hulp werd in 2023 met € 1,4 miljoen verlaagd en in 2024 met € 700.000, het budget Individuele begeleiding werd in 2023 met € 1,4 miljoen verlaagd en in 2024 met € 700.000 verlaagd en het budget Regio-taxi werd in 2023 verlaagd met € 200.000 en in 2024 met € 100.000. Per saldo nemen daardoor de lasten exclusief indexering met € 1,5 miljoen toe ten opzichte van 2023.

Beleidsterrein Kwetsbare groepen
In de begroting 2023 zijn diverse incidentele budgetten opgenomen, waardoor de lasten exclusief indexering
€ 14,8 miljoen lager zijn in 2024 en de baten € 19,4 miljoen lager. Het betreft rijksvergoedingen inzake opvang (€ 18,45 miljoen) en transitievergoedingen panden (€ 0,95 miljoen) voor Oekraïense vluchtelingen. De opvang- (€ 8,7 miljoen) en transitiekosten van panden (€ 0,95 miljoen) voor Oekraïense vluchtelingen zijn € 9,65 miljoen lager. Overige incidentele budgetten in 2023 zijn: tijdelijke huisvesting statushouders (€ 1,1 miljoen), regeling huisvesting bijzondere doelgroepen (€ 0,9 miljoen), multifunctionele accommodaties (€ 0,25 miljoen), investeringsfondsen maatschappelijke zorg (€ 2,65 miljoen) en projectorganisatie maatschappelijke zorg (€ 0,25 miljoen). Daarnaast nemen de kosten in 2024 met € 0,45 miljoen toe vanwege verbouwingskosten regionale opvanglocatie Maansteenpad (van € 0,9 miljoen (2023) naar € 1,35 miljoen (2024), kaderbrief 2023-2027) en met € 1,34 miljoen voor Beschermd wonen (meicirculaire 2023).

Reserves

Reserve sociaal domein
Er zijn onttrekkingen geraamd van € 275.000 voor herijking van Leiden Inclusief (kaderbrief 2023-2027),
€ 120.000 voor studentenwelzijn (kaderbrief 2023-2027), € 250.000 voor tegengaan Eenzaamheid (beleidsakkoord) en € 97.153 voor het invullen van het restant van de taakstelling sociaal domein 2024 (Financiële kaders 2022-2026). Er is een storting geraamd van € 800.000 in 2024 als gevolg van een lager ingeschat verbruik van de Wmo-maatwerkvoorzieningen gebaseerd op het verloop in 2022 (kaderbrief 2023-2027). Daarnaast zijn onttrekkingen geraamd van € 1,35 miljoen voor een bijdrage aan de verbouwing van de regionale opvanglocatie aan het Maansteenpad (kaderbrief 2023-2027) en € 355.000 voor het regionale programmateam maatschappelijke zorg (kaderbrief 2023-2027).

Reserve Oekraïne, statushouders en asielzoekers
Via de tweede technische wijziging 2022 is een onttrekking geraamd van € 100.000 in 2024 en in de kaderbrief 2023-2027 is een storting opgenomen van € 300.000. Het betreft dekking voor sociaal beheer, plankosten en woon-werk-leertrajecten voor statushouders.

Investeringen

Subsidies

­Het volledige subsidie-overzicht is opgenomen in paragraaf 3.2.8 subsidies.