Financiering

Inleiding
In de paragraaf Financiering wordt de financieringsfunctie van de gemeente Leiden uiteengezet voor de jaren

2019-2022. Dit gebeurt in een onderdeel 'algemene ontwikkelingen' en een onderdeel 'ontwikkelingen gemeente Leiden'. Onder de algemene ontwikkelingen komen de renteontwikkelingen en ontwikkelingen in de wet- en regelgeving aan de orde. In de paragraaf Ontwikkelingen gemeente Leiden geven we een toelichting op de renterisiconorm, de kasgeldlimiet en de financiering van de gemeente.

Algemene ontwikkelingen

Renteontwikkelingen­
De rente op de geld- en kapitaalmarkt wordt voornamelijk bepaald door het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Het belangrijkste rentetarief van de ECB (herfinancieringsrente) is in 2016 verlaagd naar 0% en sindsdien ongewijzigd gebleven. De ECB heeft aangegeven het, in 2015 gestarte, opkoopprogramma van obligaties, met als doel het aanjagen van de inflatie, eind 2018 te staken. Het stoppen van het opkoopprogramma leidt ertoe dat er minder geld in de economie komt, wat kan leiden tot een hogere rente.

Naast het beleid van de ECB zijn ook andere macro-economische effecten van belang voor de renteontwikkeling. Zoals de stijgende rente in de Verenigde Staten, maar bijvoorbeeld ook de uittreding van het Verenigd Koningrijk uit de Europese Unie.

De gemiddelde kapitaalmarktrente voor rentevaste en lineaire leningen met een looptijd van 10 jaar is in 2017 uitgekomen op 0,73%. Medio 2018 is geen duidelijke stijging of daling zichtbaar in de renteontwikkeling. Richting het einde van 2018 wordt verwacht dat het rentepercentage zal oplopen als gevolg van het staken van het opkoopprogramma van de ECB. Gedurende 2019 zal naar verwachting de rente verder op gaan lopen.

Hieronder zijn de rentepercenage weergegeven waar in deze programmabegroting mee is gerekend voor de nieuw aan te trekken leningen. Om het renterisico zoveel mogelijk te beperken is er bewust voor gekozen om een hoger rentepercentage aan te houden, dan waar de banken in het hun rentevisie vanuit gaan.

Renteontwikkelingen

Op basis van een lening met een looptijd van 10 jaar, rentevast en aflossing in gelijke delen. De rentepercentages komen voort uit een rentevisie, die mede tot stand is gekomen op basis van de rentevisies van een aantal financiële instellingen (BNG, ING en ABN-AMRO).

Ontwikkelingen gemeente Leiden

Beleidsvoornemen treasury

In de financiële verordening (RV 11.0032) zijn de kaders voor de treasuryfunctie door de raad bepaald. In de nota Treasury, besluitnr. 11.0573, zijn die kaders verder geconcretiseerd en in overeenstemming gebracht met de wet FIDO.

Met als doel het renterisico te beperken, zal ook in 2019 het beleid erop gericht om zoveel mogelijk de kortlopende schuld om te zetten naar een langlopende schuld. De rente staat nog op een historisch laag punt. Onder druk van van geopolitieke ontwikkelingen en het beleid van de FED en de ECB, is de verwachting dat de rente zal gaan stijgen. Op het moment dat rente substantieel gaat stijgen, dan zal er een nieuwe strategie worden bepaald voor het invullen van de financieringsbehoefte.

Risicobeheer

Voor de beheersing van de renterisico’s gelden twee concrete richtlijnen: de kasgeldlimiet en de renterisiconorm (beide benoemd in de wet FIDO).

De kasgeldlimiet
De gemiddelde vlottende schuld, over drie maanden gezien, is voor een gemeente gelimiteerd op 8,5% van het begrotingstotaal. De kasgeldlimiet heeft het volgende verloop (gehad):

• Kasgeldlimiet 2017 € 43 miljoen
• Kasgeldlimiet 2018 € 44 miljoen
• Kasgeldlimiet 2019 € 45 miljoen

In onderstaande tabel is de ontwikkeling van de gemiddelde netto vlottende schuld over het afgelopen jaar weergegeven (kwartaal 3 en 4 van 2017 en kwartaal 1 en 2 van 2018):

Over het tweede kwartaal van 2018 is de kasgeldlimiet overschreden. Gedurende het tweede kwartaal is ervoor gekozen de kortlopende schuld op te laten lopen omdat aan het einde van het kwartaal een grote ontvangst van de belastingdienst werd verwacht (de teruggave vanuit het BTW Compenstatie Fonds).

De wet FIDO schrijft voor dat de toezichthouder (Provincie) geïnformeerd dient te worden indien de kasgeldlimiet drie opeenvolgende kwartalen wordt overschreden.De kasgeldlimiet is slechts één kwartaal overschreden De kortlopende schuld zal over het derde kwartaal zich weer binnen de kasgeldlimiet bevinden. Hierdoor er geen sprake is van een overschrijding van drie opeenvolgende kwartalen en er wordt voldaan aan de kaders die de wet FIDO stelt.

Voor 2019 wordt geen overschrijding van de kasgeldlimiet verwacht.

De renterisconorm
Over de langlopende schuld mogen de jaarlijkse aflossingen en renteherzieningen niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In onderstaande tabel is de verwachte ontwikkeling van de renterisiconorm voor de komende jaren weergegeven:

De bedragen aan langlopende leningen waar de gemeente Leiden de komende jaren een renterisico over loopt, blijven ruimschoots binnen de wettelijke norm (wet FIDO).

De leningenportefeuille
Voor 2019 verwachten we voor ca. € 150 miljoen aan langlopende leningen aan te trekken.
Met de exploitatielasten van de leningen hebben we in de exploitatiebegroting rekening gehouden.

Met de introductie van de geprognostiseerde balans in de begroting 2017, moet de verwachte ontwikkeling van de leningenportefeuille in samenhang worden gezien met het verwachte verloop van de activa, de voorraad grond, het eigen vermogen en de vlottende schuld. Hiervoor verwijzen wij naar de in deze begroting opgenomen geprognostiseerde balans.

Rentemethodiek en renteresultaat
Voor de toerekening van de rentelasten maakt de gemeente Leiden gebruik van de rente-omslag-methode. Het totaal van de rentelasten wordt ‘omgeslagen’ over het geheel van de investeringen. De rentelasten betreffen het totaal van de rentelasten op de langlopende geldleningen en de kortlopende financiering minus de renteopbrengsten van overtollige middelen en verstrekte geldleningen.

Door toepassing van de rente-omslag-methode worden de rentelasten aan de hand van de stand van de investeringen toegerekend aan de prestaties in de programmabegroting. De achterliggende gedachte is hierbij dat de gehanteerde omslagrente een reëel percentage is. Zodra de afwijking tussen de gehanteerde omslagrente en de werkelijk rentelast groter wordt dan 0,5% dient de gehanteerde omslagrente aangepast te worden.

Bij de gehanteerde rentesystematiek wordt de betaalde rente omgeslagen over het totaal aan activa. Voor deze renteomslag wordt een vast percentage gehanteerd. Voor 2019 bedraagt dit 1%. Dit percentage wordt de omslagrente genoemd.

De omslagrente mag niet meer afwijken dan 0,5% van de werkelijke verhouding tussen de betaalde rente en het activavolume. Doordat er een verschil is tussen het gehanteerde omslagpercentage en het werkelijke percentage (toegestaan binnen een bandbreedte van -0,5% en 0,5%) ontstaat er een renteresultaat.

Het gepresenteerde voordeel van € 359.000 betekent dat de gehanteerde omslagrente van 1% hoger is dan het werkelijke percentage. Er wordt € 359.000 meer rente doorberekend naar de activa, dan dat er daadwerkelijke aan rente wordt betaald aan de geldverstrekkers. Het verschil bevindt zich ruim binnen de gestelde bandbreedte, wat betekent dat een reëel rentepercentage wordt toegerekend aan de activa.

Overig

Complexe financiële producten
De gemeente Leiden maakt geen gebruik van complexe financiële producten zoals derivaten.

Geldstromenbeheer
De betalingen van de gemeente worden zo veel mogelijk via de BNG geleid omdat door de BNG de kortlopende financieringsbehoefte voor de gemeente Leiden wordt afgedekt. Met de BNG is daartoe een ruime kredietfaciliteit van € 75 miljoen overeengekomen. Via de ING worden een aantal bulkmutaties, zoals bijvoorbeeld parkeervergunningen en parkeergelden, afgehandeld.