Voor u ligt de programmabegroting van de gemeente Leiden voor de jaren 2025-2028. In de begroting leest u de plannen van het Leidse stadsbestuur en waar het geld naartoe gaat. Voor het jaar 2025 gaat het om een begroting van 741,4 miljoen euro.
In de kaderbrief van 2024-2028 staan de uitgangspunten voor deze begroting. In de begroting werken we dit verder uit. Net als in de kaderbrief presenteren we u een sluitende meerjarenbegroting met vanaf 2027 een bijsturingsopgave op de specialistische jeugdhulp. Dit houdt in dat we onze plannen kunnen betalen als het lukt om de komende jaren bij te sturen op de specialistische jeugdhulp. Zo kunnen we blijven bouwen aan een duurzaam, sociaal, groen en ondernemend Leiden. In deze begroting geven we onder meer geld uit aan woningbouw, het verbeteren van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid in de stad en het bestrijden van armoede.
Leiden is financieel gezond en we voeren vele plannen uit. Dit levert zichtbaar resultaat op in de stad. Leiden groeit en bloeit in vele opzichten. We houden koers en gaan door met het realiseren van onze ambities uit het beleidsakkoord ‘Samen leven in Leiden’ 2022-2026. We werken aan een leefbare stad, waarin we balans houden tussen de groei van Leiden en de leefbaarheid in de wijken. Dat doen we met oog voor elkaar en met oog voor een groene leefomgeving. Daarvoor presenteren we u een solide begroting, waarin onze plannen zijn uitgewerkt.
Ook dit jaar is er ruimte ontstaan in de begroting, doordat de rente en prijzen minder hard stijgen en sommige projecten vertraging oplopen. Hierdoor ontstaat ruimte voor andere uitgaven. Bovendien hebben we in de kaderbrief een eenmalige meevaller uit de afkoopsommen erfpacht kunnen melden. Het financiële uitgangspunt is hierdoor gunstig, ook al zijn er nog wel onzekerheden. Een belangrijke ontwikkeling is de uitwerking van het regeerakkoord door het kabinet. Op het moment dat deze begroting wordt opgesteld, is het nog onduidelijk hoe dit voor gemeenten uitpakt.
De begroting wijkt op sommige punten af van de kaders uit de kaderbrief. We hebben te maken met twee omvangrijke financiële tegenvallers. Eén daarvan zijn de extra kosten voor specialistische jeugdhulp. Dit komt bovenop de tekorten in het sociaal domein. Het extra tekort loopt de komende jaren op tot 2,8 miljoen euro. Een andere tegenvaller zijn de kosten voor de aanschaf van een nieuw gemeentelijk financieel systeem. Het gaat om 1,9 miljoen euro en jaarlijks een extra bedrag van 800.000 euro. In het raadsvoorstel is dit toegelicht. Door deze ontwikkelingen hebben we in deze begroting keuzes moeten maken.
Keuzes in de begroting
Ten opzichte van de kaderbrief 2024-2028 zijn in deze begroting de volgende keuzes gemaakt:
Met deze meevaller en bijsturingsmaatregelen kunnen we de nieuwe tegenvallers ten opzichte van de kaderbrief 2024-2028 opvangen.
Leiden werkt aan een leefbare, inclusieve en duurzame stad. We spelen in op de gevolgen van klimaatveranderingen door de stad anders in te richten, we leggen gescheiden rioolstelsels aan, vergroenen en versterken de biodiversiteit. We breiden het warmte- en elektriciteitsnet uit. Hierdoor hoeven we steeds minder gas te gebruiken. Ook zetten we de komende tijd verder in op verkeersveiligheid, schoon vervoer en maken we meer ruimte voor de fiets, voetganger en het openbaar vervoer. We gaan door met de bouw van woningen, met ruimte voor werken en voorzieningen. Op deze manier werken we aan een toegankelijke en leefbare stad voor de vele mensen die in Leiden wonen, werken of bezoeken.
In de volgende programma’s leest u meer over onze plannen:
In 2025 gaan we door met onze duurzame wijkvernieuwingen, waarbij riolen worden vervangen door een gescheiden rioolstelsel waarbij het regenwater wordt gescheiden van het vuile water. Bij de rioolvervangingen maken we ondergronds ruimte voor de uitbreiding van het warmtenet. Bovengronds grijpen we deze kans aan om te vergroenen en de openbare ruimte verkeersveiliger te maken. De komende jaren richten we ons op de Professorenwijk, de Raadsherenbuurt, de Hoge Mors en Meerburg. Een aantal projecten bereiden we voor, waaronder projecten in de Fortuynwijk en Boshuizen.
Een groot deel van onze ambities voor een duurzamer, veiliger en ruimte-efficiënter Leiden komen samen in en rondom het Stationsgebied. Dit gebied wordt de komende jaren verder ontwikkeld. In 2025 werken we verder aan de plannen voor de herontwikkeling van het station en de directe omgeving daarvan. Ook werken we onze plannen uit voor de herinrichting van de Stationsweg, Steenstraat, Beestenmarkt en Turfmarkt. Dit doen we volgens het kaderbesluit ‘Groene Lopers Leiden’. In deze begroting zijn de benodigde reserveringen en indexaties hiervoor verwerkt, zoals aangekondigd in de kaderbrief.
We bouwen nieuwe woningen waarvan een groot deel in de sociale huur en het middensegment. Mede dankzij de toekenning van Startbouwimpuls subsidies is het gelukt nieuwe woningen te bouwen. Dit wordt gedaan, ondanks rente- en prijsstijgingen van de afgelopen periode. De komende jaren zetten we deze lijn door. Zo blijven we investeren en bouwen aan een nieuw thuis voor vele Leidenaars. In hoofdstuk 6 lichten we toe hoe we dit gaan doen.
In de kaderbrief is aangekondigd dat we het gehele investeringsprogramma gaan indexeren. Dat is nodig om onze projecten door te laten gaan binnen de gestelde (kwalitatieve) kaders, ondanks de hoge prijsstijgingen van de afgelopen jaren. In deze begroting is dit verwerkt. Daarnaast zijn investeringskredieten opgenomen voor de warmtetransitie in Leiden met een wijkgerichte aanpak. We starten in zogeheten ‘startwijken’. We maken deze wijken klaar voor aansluiting op duurzame warmtebronnen, zoals WarmtelinQ+.