Voor u ligt de programmabegroting van de gemeente Leiden voor de jaren 2026-2029. Hierin leest u wat onze plannen zijn voor de stad en waar we geld aan uitgeven. In 2026 gaat het om een begroting van 782 miljoen euro. Deze begroting is gebaseerd op de keuzes uit de Kaderbrief 2025–2029.
Deze programmabegroting is de laatste van deze bestuursperiode. De afgelopen jaren heeft het college van burgemeester en wethouders zich ingezet voor een leefbare stad. Een stad waar het prettig wonen, werken en ontspannen is. Maar ook een stad die klaar is voor de toekomst. Daarom blijven we investeren in een Leiden dat goed bereikbaar, veilig en klimaatbestendig is. We bouwen meer betaalbare woningen en maken opnieuw geld vrij voor kansengelijkheid, het versterken van de jeugdhulp en de opvang van vluchtelingen.
We doen dit in een wereld die snel verandert. Dat brengt nieuwe kansen, maar ook grote uitdagingen met zich mee. Daarom vinden we het belangrijk dat onze samenleving sterk en weerbaar blijft. We willen dat Leiden kan meebewegen met veranderingen. En dat we als gemeente de juiste keuzes maken om de stad gezond, veilig en toekomstbestendig te houden. Sociale veiligheid is daarbij een belangrijke basis: iedereen moet in Leiden volwaardig mee kunnen doen.
We zijn trots op wat we samen met de stad al hebben bereikt. Maar we zijn er nog niet. Met deze begroting zetten we opnieuw een stap in de uitvoering van het beleidsakkoord ‘Samen leven in Leiden 2022–2026’. We houden daarmee onze koers vast.
In deze begroting blijven de uitgangspunten uit de Kaderbrief 2025–2029 overeind. We voeren de afgesproken plannen uit op basis van solide financieel beleid. Leiden staat er financieel goed voor en we houden ruimte om te blijven investeren in de stad. Dat is bijzonder in een tijd waarin veel gemeenten te maken hebben met financiële druk. De voorzichtige koers die we eerder zijn ingeslagen, bewijst nu zijn waarde. Tegelijkertijd blijven er risico’s, zoals stijgende rentes en internationale spanningen.
Onze begroting is meerjarig sluitend. Dat betekent dat de inkomsten en uitgaven de komende jaren in balans zijn. We willen deze gezonde financiële situatie ook behouden voor de toekomst. Daarom nemen we beslissingen die ook op de lange termijn verantwoord zijn. In maart 2026 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Dan dragen we het bestuur over aan een nieuwe raad en nieuw college. Een belangrijk moment voor onze stad en onze democratie.
Ten opzichte van de Kaderbrief zijn er weinig veranderingen. Dat is een bewuste keuze; we houden de begroting beleidsarm om zo ruimte te laten aan een nieuwe raad en nieuw college. We hebben te maken met enkele mee- en tegenvallers. Met gerichte maatregelen vangen we deze op. Zo blijft de begroting in alle jaren realistisch en structureel in balans.
De belangrijkste keuzes die we maken:
Een uitgebreide toelichting op deze financiële keuzes vindt u in hoofdstuk 2: ‘Hoofdlijnen financiële positie’.
In deze inleiding staan verder drie thema’s centraal:
We werken aan een stad die goed bereikbaar en prettig leefbaar is – voor iedereen die in Leiden woont, werkt of de stad bezoekt. Daarbij kijken we niet alleen naar vandaag, maar ook naar de toekomst. Leiden levert een belangrijke bijdrage aan de woningbouwopgave in Nederland. We liggen op schema met het bouwen van nieuwe woningen. Dat lukt door slimme keuzes in ons parkeerbeleid, en door te investeren in goede bereikbaarheid, zowel op de weg als met het openbaar vervoer.
Het parkeerbeleid stelt corporaties en ontwikkelaars in staat om parkeeroplossingen te vinden bij het bouwen van woningen. Hierdoor blijft woningbouw financieel haalbaar en kunnen we meer betaalbare woningen bouwen. Dit geldt voor 3.450 reeds gerealiseerde of in aanbouw zijnde woningen sinds 2021. Daarnaast geldt dit voor nog eens ruim 10.000 woningen die nu in ontwikkeling zijn. De groei van de stad vraagt ook om extra aandacht voor verkeersveiligheid. Dat doen we door te investeren in infrastructuur, verkeerseducatie en gedrag.
Een andere belangrijke uitdaging is het omgaan met de gevolgen van klimaatverandering. We maken de stad groener, versterken de biodiversiteit en zetten stappen in de energietransitie. Zo wordt in 2026 verder gewerkt aan de uitbreiding van warmtenetten en het verzwaren van het elektriciteitsnet. Ook zetten we een belangrijke stap naar de oprichting van een regionaal publiek warmtebedrijf.
We begrijpen dat investeren in de stad soms overlast kan geven. Zeker in een compacte stad als Leiden is dat niet altijd te voorkomen. We doen ons best om die overlast zo klein mogelijk te houden. Dat doen we bijvoorbeeld door werkzaamheden goed op elkaar af te stemmen, projecten te combineren en inwoners en ondernemers op tijd te betrekken. Toch vragen deze ontwikkelingen veel van de stad. We zijn ons daarvan bewust.
In de volgende programma’s leest u hier meer over:
Ook in 2026 combineren we het vervangen van riolering met het opknappen en vergroenen van wijken. Daarbij houden we alvast rekening met de aanleg van warmtenetten in de toekomst. In Leiden Zuidwest starten we met voorbereidingen voor de aanleg van nieuwe warmtenetten in de Fortuynwijk en Boshuizen. Zo zorgen we ervoor dat verschillende werkzaamheden tegelijk worden uitgevoerd. Deze manier van werken – werk met werk maken – gaat hiermee een nieuwe fase in.
In 2026 werken we samen met partners aan de oprichting van een regionaal publiek warmtebedrijf. De gemeente Leiden werkt hierin samen met Firan, EBN en buurgemeenten. Het doel is dat het warmtebedrijf in 2027 actief is en het warmtenet gaat beheren. In het Warmteprogramma maken we in 2026 inzichtelijk waar het warmtebedrijf aan de slag gaat, naast de projecten in Leiden Zuidwest. Ook laten we zien welke investeringen daarbij horen.
Knooppunt Leiden Centraal wordt een centrale plek waar reizigers, bewoners en werknemers elkaar ontmoeten. Het wordt een knooppunt waar je makkelijk overstapt tussen trein, bus, fiets, Kiss & Ride en taxi. En een plek waar je prettig kunt wachten, werken of afspreken. In 2026 kiezen de Rijksoverheid, NS, ProRail, de provincie en de gemeenten een voorkeursalternatief voor het knooppunt. Daarna worden afspraken gemaakt over de verdere uitwerking. Voor die tijd moet de financiering rond zijn. Het gemeentelijke aandeel, zoals aangekondigd in de Kaderbrief, is opgenomen in deze begroting.
Sinds 2024 heeft ook Leiden te maken met netcongestie: er is onvoldoende capaciteit op het elektriciteitsnet. Deze situatie speelt al langer in andere delen van het land en vormt een belangrijke uitdaging. Netbeheerder Liander werkt aan een versterking van het net. De gemeente speelt hierin een faciliterende rol. Daarnaast zoeken we naar praktische oplossingen per situatie, geven we informatie aan bewoners en bedrijven over kleinschalige alternatieven, en zetten we in op datagedreven sturing. Voor deze aanpak zijn in deze begroting extra middelen beschikbaar.
Verkeersveiligheid is erg belangrijk voor de gemeente Leiden. We zetten al meerdere jaren in op een mix van verschillende maatregelen. Zo verbeteren we de inrichting van straten. Daarnaast geven we verkeerslessen op scholen, voeren we campagnes om het gedrag van verkeersdeelnemers te verbeteren en verlagen we op steeds meer plekken de maximumsnelheid.
Dankzij een extra financiële impuls kunnen we nog meer doen. We versnellen de aanpak van risicovolle locaties en maken ruimte voor extra voorlichtingscampagnes. Ook komt er meer capaciteit om verkeersgegevens te analyseren. Daardoor kunnen we beter inspelen op risico’s en gerichter maatregelen nemen. Verder zetten we extra handhavers in. Zij krijgen meer bevoegdheden. In de toekomst mogen zij bijvoorbeeld optreden tegen smartphonegebruik op de fiets, door rood fietsen en rijden zonder fietsverlichting.
Veel van de genoemde maatregelen – zoals de aanleg van warmtenetten, de aanpak van netcongestie en de ontwikkeling van Knooppunt Leiden Centraal – zijn nodig om Leiden leefbaar en toekomstbestendig te houden. Ze vormen de basis om woningen te kunnen blijven bouwen. In 2026 is de planning dat we starten met de bouw van een groot aantal projecten, waaronder: