Inleiding

Leiden is een fijne stad om in te wonen, te werken en te leven. Dat willen we graag zo houden. We moeten de stad aanpassen, door te werken aan het toekomstbestendig maken van de stad. Onder andere voor klimaatverandering, maar ook om de biodiversiteit in de stad te versterken. Het gaat dan om het voorkomen van wateroverlast, hittestress en omgaan met droogte. De maatregelen die we de komende jaren hiervoor gaan nemen staan beschreven in het Uitvoeringsprogramma “Leiden biodivers en klimaatbestendig. Samen maken we Leiden groener!”, dat in 2023 een update krijgt.

Het aanpassen van de stad vraagt een lange adem. We combineren op een slimme manier projecten en werkzaamheden in de openbare ruimte en doen dit samen met inwoners uit de wijken. Een goed voorbeeld hiervan zijn de duurzame wijkvernieuwingen: tegelijkertijd met het vervangen van het riool, richten we de openbare ruimte klimaatadaptief in en nemen we maatregelen om de biodiversiteit te versterken. We vragen ook andere partijen om mee te doen, de helft van de stad is namelijk particulier eigendom. Aan inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties vragen we daarom met ons samen te werken aan een duurzame stad die ook voor de toekomstige generaties leefbaar blijft. Iedereen kan daarin kleine of grote stappen zetten; van de aanleg van een geveltuin tot het bouwen van natuurinclusieve en klimaatadaptieve gebouwen door ontwikkelaars. De gemeente ondersteunt inwoners en ondernemers met initiatieven zoals Samen aan de slag, subsidies of het delen van kennis.

We beheren en onderhouden de openbare ruimte op basis van wettelijke regels, de ambities uit het beleidsakkoord, zorgplichten en de bedoelde functionaliteit en kwaliteit zoals die een plek hebben in de beleidskaders en beheerplannen.

Wanneer we de bestaande openbare ruimte aanpassen is het handboek kwaliteit openbare ruimte van toepassing. Bij vernieuwingen houden we rekening met de maatschappelijke, technologische en klimatologische ontwikkelingen, waaronder klimaatadaptatie, circulaire economie en de energietransitie, inclusief het reserveren van de benodigde ruimte in de ondergrond.

Ook Beheer merkt dat ten gevolge van de crisis de prijzen stijgen, beschikbare capaciteit wordt schaarser, arbeid duurder en de prijzen van grondstoffen en energie stijgen. We monitoren de ontwikkelingen daarom scherp en komen indien nodig met bijsturingsvoorstellen.

Zoals in het beleidsakkoord is afgesproken verkennen we de mogelijkheden om de leefbaarheid in Transvaal te verbeteren, waaronder het onderhoud van de openbare ruimte, verbeteren verkeersveiligheid en het vergroenen van de wijk. We blijven met bewoners in gesprek over de toekomst van hun wijk en wat daarvoor nodig is.

Beleidsterrein 5A Verharde openbare ruimte

De gemeente heeft als primaire taak de zorg voor een goed functionerende openbare ruimte die aansluit bij de beleving van haar inwoners. We hanteren hierbij beeldkwaliteit Niveau B CROW. Voor de kwaliteit van de openbare ruimte zijn niet alleen het beheer en onderhoud belangrijk, maar ook functionele, esthetische, ruimtelijke en sociale aspecten. Hierbij regelt en borgt de gemeente dat ingrepen op het juiste moment, tegen de laagste mogelijk maatschappelijke kosten en zonder kapitaalvernietiging worden uitgevoerd.

5A1.1 Ontwikkelen beleid openbare ruimte

Bodem en ondergrond
De bodem kan veel bieden aan de ontwikkeling van de stad: de bodem is het fundament waar veel functies bij elkaar komen, zoals waterberging, kabels en leidingen, boomwortels, fundering. Daarnaast kent de bodem uitdagingen uit het heden en verleden zoals bodemverontreiniging, niet gesprongen explosieven en bodemdaling. Daarom moeten we afwegen welke functies we allemaal nodig hebben van de bodem en hoe we de stad duurzaam ontwikkelen (klimaatadaptief, biodivers, duurzame energie, woningbouw etc.). Zoals in het beleidsakkoord staat, is de uitdaging om zowel klimaatadaptieve en vergroeningsmaatregelen als ondergrondse infrastructuur voor energietransitie een plek te geven. De inpassing van extra en nieuwe energiesystemen voor elektra en warmte vragen om regie en afwegingen zowel boven- als ondergronds. Daarom inventariseren we op welke wijze we beslissingen nemen die gemaakt moeten worden bij concurrerende ruimtelijke belangen. Verder zullen in 2023 de eerste resultaten worden gepresenteerd van een Leidse innovatie om meer kabels en leidingen verticaal te ordenen ondergronds i.p.v. horizontaal zoals nu gebruikelijk is, zie: Vol onder maaiveld - Innovatie 2 - YouTube. Hierdoor onstaat er meer ruimte voor andere opgaven. In 2023 zal daarnaast de nieuwe versie van de Leidingenverordening worden vastgesteld, na een uitgebreide evaluatie met interne en externe belanghebbenden.

Openbare verlichting

Leiden participeert in een meerjarig onderzoek van diverse universiteiten waaronder die van Leiden en het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) in combinatie met diverse instituten in onder andere de gezondheidszorg en lichtwereld naar de invloed van (straat)verlichting op biodiversiteit. Vanuit de gemeente Leiden (openbare verlichting) haken we hierbij aan om uiteindelijk openbare verlichting te kunnen plaatsen waar wetenschappelijk onderbouwd, (meer) recht wordt gedaan aan mens, flora en fauna (zoveel mogelijk) binnen de normen van landelijke richtlijnen (verkeersveiligheid, sociale veiligheid). Het ligt in de verwachting dat na voorbereidend onderzoek in 2022 het daadwerkelijke onderzoek in 2023 kan worden gestart. Verder wordt in het kader van openbare verlichting geëxperimenteerd en nader uitvoering gegeven aan de besluiten van het college op het uitgebrachte ecologisch advies. Daarnaast wordt in het kader van duurzaamheid gezocht naar verantwoorde mogelijkheden tot beperking van verlichting. In 2023 stellen we een nieuw beleidsplan openbare verlichting op.

5A1.2 Beheren openbare ruimte

Duurzame Wijkvernieuwingen

De voortgang van de duurzame wijkvernieuwingen verloopt voorspoedig. De wijken Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid (fase 1), Professorenwijk (fase 1) en Houtkwartier-Oost zijn in uitvoering en Noorderkwartier-Oost is in afronding. Een flink aantal wijken is inmiddels in voorbereiding of de uitvoering is gestart. Voor Professorenwijk-Oost (fase 2), Gasthuiswijk en Haagweg-Zuid (fase 3 en 4) Meerburg en Hoge Mors fase 3 worden de uitvoeringsbesluiten in 2023 ter besluitvorming aangeboden.

Wijkbeheer

Het aanleggen van geveltuinen, het realiseren van andere bewonersinitiatieven en het adopteren van een stukje openbare ruimte (vooral boomspiegels) vanuit Samen aan de slag 2.0 is nog steeds zeer succesvol, er is veel vraag naar. In het Collegeakkoord Samen Leven in Leiden is de ambitie opgenomen om in elke wijk vergroening mogelijk te maken en de biodiversiteit te bevorderen. We stimuleren dit via initiatieven als ‘Samen aan de slag’, groene daken, we onderzoeken de mogelijkheid van een nieuwe Groene Kansenkaart en de aanplant van meer bomen in de wijken. Met de beschikbaar gestelde middelen kunnen we ook in 2023 verder werken aan de zichtbare vergroening van de directe leefomgeving.

Beheer kapitaalgoederen openbare ruimte

Voor het beheer van de kapitaalgoederen werken we met beheerplannen die we elke vijf jaar actualiseren, zie voor een nadere toelichting de paragraaf onderhoud Kapitaalgoederen. De huidige beheerplannen kapitaalgoederen hebben de planperiode 2022-2026.

Beheren openbare verlichting

Als eigenaar en beheerder is de gemeente Leiden verantwoordelijk voor een goede verlichting van de openbare ruimte, inclusief de bijbehorende onderdelen zoals: verlichting onderdoorgangen , illuminatieverlichting, eigen kabelnet, etc. Bijna 90% van het kabelnet waar de openbare verlichting is in eigendom van Liander. Bij een storing in dit kabelnet is Liander de partij die de reparatie uitvoert. Het beheer heeft als doel om te blijven voldoen aan het realiseren van een veilige, duurzame en sfeervolle omgeving voor alle gebruikers van de openbare ruimte. Bij de vervanging passen we LED-techniek toe in combinatie met het dimmen van de verlichting. Inmiddels is ca. 40% van de openbare verlichting voorzien van LED-lampen.
De levering van elektriciteit is contractueel vastgelegd. Elektriciteit kopen we als gemeente 100% duurzaam in. De stijgende energieprijzen werken ook voor openbare verlichting door, we volgen de ontwikkelingen daarom op de voet.
De vervanging van lichtmasten en armaturen vindt plaats op basis van levensduur en gebiedsgerichte vervanging, waar mogelijk wordt werk met werk gemaakt. In 2023 worden de armaturen en/of masten vervangen in het Morsdistrict en Stationsdistrict. De vervanging van masten en armaturen in Leiden Noord) wordt afgerond.

Beheren bruggen en viaducten

We beheren en onderhouden de bruggen, tunnels en viaducten zodat de stad toegankelijk en bereikbaar is voor alle verkeersdeelnemers en voor de doorvaarbaarheid van het scheepvaartverkeer. Ook de bediening van de beweegbare bruggen hoort hier bij. De volgende activiteiten voeren we in 2023 uit:

• vernieuwing elektro-mechanica (conform machinerichtlijn) Grote Havenbrug.
• Start werkvoorbereiding machinerichtlijn Rijnzichtbrug en Singelparkbrug.
• cyclisch onderhoud conserveren, slijtlagen, straatwerk, betononderhoud en remmingswerken;
• groot onderhoud tunnel bij het Viaduct Plesmanlaan (onder spoor);
• Aanbrengen brandvertragende beplating, overgang naar ledverlichting en vernieuwing elektronica Stationspleintunnel;
• Vernieuwen verkeersbruggen in de Vlietweg en Trekvaartbrug.

Beheer wegen

We onderhouden verharding op het wettelijke aansprakelijkheidsniveau (R–). Dat betekent dat we alleen ingrijpen (onderhoudsmaatregel uitvoeren) wanneer het aansprakelijkheidsniveau dreigt te worden overschreden. In de wijken Binnenstad Zuid en Stevenshofdistrict wordt groot onderhoud uitgevoerd. Daarnaast wordt de verharding van de Zoeterwoudsesingel vervangen en worden enkele reparaties aan de deklaag van de verharding van de Hoge Rijndijk uitgevoerd in afwachting van de gehele vervanging als onderdeel van de Herinrichting Hoge Rijndijk. Tegelijk met de onderhoudswerkzaamheden wordt ook groeiplaatsverbetering voor bomen die wortelopdruk veroorzaken toegepast. Tijdens de onderhoudswerkzaamheden worden waar mogelijk (kleine) verkeerskundige verbeteringen uitgevoerd. Ook vormt de Groene Kansenkaart een integraal onderdeel van de werkzaamheden.

Uitvoeren straatreiniging en graffitibestrijding

Straatreiniging draagt bij aan een schone en veilige openbare ruimte door het vegen van zwerfafval en blad, het legen en schoonhouden van prullenbakken, onkruidbestrijding en het verwijderen van graffiti en illegaal plakwerk. De ledigingsfrequentie van de prullenbakken is in de binnenstad verhoogd en waar mogelijk worden grotere prullenbakken geplaatst. Verder worden er dit jaar clean sweeps uitgevoerd waarbij elke maand een wijk met de inzet van een team zwerfafvalvrij wordt opgeleverd. De (on)kruidbestrijding vindt plaats zonder inzet van chemische middelen maar is daarmee arbeidsintensief wat zich vertaalt in stijgende kosten. Dit jaar wordt een experiment uitgevoerd om te bekijken of met lokaal intensiever vegen minder inzet vanuit onkruidbestrijding mogelijk is tegen in totaal gelijkblijvende of lagere kosten.

Beheren walmuren

De volgende werkzaamheden voeren we in 2023 uit:

• cyclisch groot onderhoudsprogramma aan beschoeiingen en damwanden;
• afronden vervanging damwand Cronesteijnkade;
• vervangen damwand Schelpenkade i.s.m. stakeholders riolering en wegen;
• meerjarige uitvoeringsplanning opstellen en start aanbesteding herstel achterschotten L-wanden kademuren;
• uitvoeringvervangingsprogramma beschoeiing en damwanden.

Klimaatadaptie, bijvoorbeeld het ondersteunen van het grondwaterregulerend systeem en waar mogelijk vergroenen langs grachten, wordt meegenomen bij deze werkzaamheden.

Beheren straatmeubilair

Voor het cyclische beheer van het straatmeubilair wordt onderzocht met welke extra maatregelen de beeldkwaliteit weer op CROW B niveau te krijgen is.

Beheren Spelen

De speeltuinen en speelplekken worden conform het beheerplan Spelen onderhouden en beheerd. Er is ook in 2023 extra aandacht voor participatie zodat de vervanging van speeltoestellen aansluit bij de wens van bewoners. Van oude speeltoestellen wordt eerst bekeken of renovatie en/of herplaatsing mogelijk is, of ze worden tijdelijk in depot opgeslagen tot een geschikte herbestemming wordt gevonden. Hiermee beperken we het gebruik van grondstoffen en bevorderen we circulariteit. De aanwezige speeltoestellen worden jaarlijks op veiligheid getoetst aan het Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen.

Verminderen van overlast in eigen wijk

Leidenaars geven in 2021 een gemiddeld rapportcijfer van 7,9 aan hun buurt. Dat is vergelijkbaar met 2019 en 2017. Wel zien we een toename van ervaren overlast van zwerfafval en bijplaatsingen. Dit zal deels samenhangen met de coronamaatregelen maar is toch aanleiding hier conform de ambitie in het collegeakkoord in 2023 extra op in te zetten door o.a. de prullenbakken waar mogelijk te vervangen door grotere exemplaren, vaker te legen waar nodig en cleansweaps in de wijken uit te voeren. Daarnaast is er zes wekelijks overleg met Handhaving om de lijst met hotspots te actualiseren. De hotspots worden wekelijks gezamenlijk bezocht om waar mogelijk verbaliserend op te treden en tegelijkertijd de locatie op te ruimen.
Het zwerfafval in het groen wordt zo veel als mogelijk voorafgaand aan de groenwerkzaamheden gedaan om te voorkomen dat het zwerfafval bij het groenafval komt. De frequentie waarmee dit gebeurt hangt sterk samen met de gebruikersdruk en het weer. De werkzaamheden worden zo ingericht dat de gewenste beeldkwaliteit wordt gehaald. Daarnaast worden elke dag de meldingen van overlast, zwerfafval en dumping opgepakt. Deze meldingen worden meestal binnen 1 werkdag opgelost. Bewoners worden bij opschoonacties ondersteund met materialen en containeradoptie wordt aangemoedigd.

5A1.3 Inzamelen huishoudelijk afval

Wekelijks wordt bij de ruim 55.000 huishoudens in Leiden afval opgehaald. Met minicontainers aan-huis voor restafval, GFT en papier en verzamelcontainers voor papier, glas en textiel. Het kunststofafval, drankenkartons en blik wordt nagescheiden. Vrijwel alle verzamelcontainers zijn inmiddels ondergronds gebracht. Dit geeft een opgeruimder straatbeeld en leidt tot minder bijplaatsing. De hotspot-aanpak bij containers die in beeld zijn vanwege frequente bijplaatsingen wordt in samenwerking tussen Inzameling en Handhaving opnieuw opgepakt. Verder is er een proef gestart met de inzameling van groente- fruit- en etensresten (GFE) in de hoogbouw. In het verleden is hiermee gestopt vanwege de hoge vervuilingsgraad. Met afsluitbare containers is de verwachting dat kwaliteit van het ingezamelde GFE beter zal zijn. Begin 2023 zullen de resultaten geëvalueerd worden. Verder worden de plannen voor de realisatie van een tweede milieustraat / duurzaamheidsplein op de Kenauweg verder uitgewerkt waarbij ook ruimte wordt gecreëerd voor aanvullende circulaire initiatieven om scheiding en hergebruik verder te stimuleren, grondstofcirkels te sluiten en daarmee de hoeveelheid te verbranden afval verder te reduceren.

5A1.4 Beheren contracten buitenreclame

Alle reclamecontracten zijn volledig operationeel. Om de opbrengsten buitenreclame zoveel mogelijk op peil te houden, passen we actief contractbeheer en contractmanagement toe. Het in beperkte mate digitaliseren van een aantal reclameobjecten in de abri’s is door vaststelling van het nieuwe reclamebeleid toegestaan. De reclame exploitant van de abri’s zal in 2023 na overleg met de gemeente, mogelijk een aantal reclameobjecten in de bushokjes digitaliseren, waardoor er voor de gemeente extra reclameopbrengsten worden gegenereerd. Het huurcontract van de digitale mast langs de A4 loopt af eind december 2023. De voorbereidingen voor de aanbesteding zijn inmiddels in gang gezet zodat eind 2023 een nieuw huurcontract is afgesloten.

5A1.5 Handhaven gebruik openbare ruimte
Het toezicht op en de handhaving in de openbare ruimte betreft de naleving van de (lokale) wet- en regelgeving zoals bijvoorbeeld vastgelegd in de APV. De gemeente wil voorkomen dat een leefbaarheidsvraagstuk een veiligheidsvraagstuk wordt. Handhaving richt zich op een schone stad, een bereikbare stad, een veilige stad en een aantrekkelijke stad. Handhaving gebeurt op basis van de Visie Handhaving openbare ruime 2020 – 2023. De prioriteiten waar de toezichthouders en Buitengewoon Opsporingsambtenaren van de gemeente aan werken, worden jaarlijks in het Uitvoeringsprogramma Handhaving (UPH) bepaald en uitgewerkt. In het beleidsakkoord is extra geld beschikbaar gesteld voor extra handhavingscapaciteit en voor de intensivering van de aanpak van overlast van weesfietsen. De extra capaciteit is met name bedoeld voor de inzet rondom jeugd- en afvaloverlast. De inzet van deze middelen en extra capaciteit wordt meegenomen bij de vaststelling van het Uitvoeringsprogramma van 2023.

5A1.6 Werken voor derden Cluster Beheer

De gemeente Leiden zamelt voor de omliggende gemeenten Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude verschillende huishoudelijke afvalfracties in. Hiervoor wordt een vergoeding ontvangen.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5B Openbaar water

Water is een belangrijke kwaliteit in Leiden en heeft verschillende functies. Dit wordt onderschreven in de Omgevingsvisie Leiden 2040: “Openbaar water heeft niet alleen een recreatief, maar ook een functioneel nut. Het heeft een transportfunctie, kan warmte / koude opslaan, de stad koelen en overtollig water na hevige regenval opvangen.” Door de aanleg van natuurvriendelijke oevers en het verbeteren van de waterkwaliteit draagt het ook bij aan het versterken van de biodiversiteit.

5B1.1 Ontwikkelen en uitvoeren beleid waterkwantiteit en waterkwaliteit

We ontwikkelen samen met het hoogheemraadschap van Rijnland maatregelen ten aanzien van het verbeteren van de waterkwaliteit. Een goede waterkwaliteit is belangrijk voor de biodiversiteit en volksgezondheid. Daarom gaan we in 2023 actief inzetten op het aanleggen van natuurvriendelijke oevers. Daarnaast wordt in verband met de Kaderrichtlijn Water 3 door Rijnland verdere uitwerking gedaan van maatregelen voor het Oude Rijnsysteem. Deze en andere acties worden vastgelegd in de Samenwerkingsagenda Gemeente Leiden en Hoogheemraadschap van Rijnland 2023-2026. Belangrijke thema’s hierin zullen klimaatadaptatie in relatie tot verstedelijking zijn, en het belang van water in de stad. Het hoogheemraadschap gaat in 2023 een nieuwe ‘boezemstudie’ uitvoeren, als er nieuwe KNMI Klimaatscenario’s bekend zijn. Een boezemstudie geeft inzicht in de effecten van klimaatverandering op het hoofdwatersysteem van Rijnland. Leiden wil graag nauw betrokken zijn bij deze studie, zodat ook de effecten van verstedelijking goed in de ze studie worden meegenomen.

5B1.2 Beheren openbaar water en riolering

Beheren Openbaar Water

Het groot en regulier onderhoud aan de watergangen waar de gemeente voor verantwoordelijk is doen we om de waterkwantiteit te borgen en de waterkwaliteit te verbeteren conform de "Legger" van het Waterschap. De werkzaamheden worden verricht conform de Wet Natuurbescherming. Vrijkomende biomassa en slib worden via de markt verwerkt via erkende verwerkingsinstallaties. De volgende activiteiten voeren we in 2023 uit:

• het regulier onderhoud fonteinen;
• het ‘vissen van bladafval/zwerfvuil';
• de jaarlijkse "Schouw Rijnland", hierbij wordt circa 110 km watergang geschoond van vegetatie binnen de grenzen van de Wet Natuurbescherming, volgens het ecologisch werkprotocol van waterschappen;
• uitvoering van het baggercluster 2022/2023 van diverse watergangen;
• reinigen van duikers en waar nodig herstellen.

Beheren Openbare Riolering

Het doel is het duurzaam beschermen van de volksgezondheid, het afvoeren van afvalwater en hemelwater en het reguleren van de grondwaterstand. Overeenkomstig het Integraal Waterketenplan wordt onderstaand regulier en groot onderhoud verricht:

• reiniging en inspectie van circa 50km lengte aan riolering in de Stevenshof en Merenwijk;
• het renoveren van 11 gemalen;
• reinigen kolkafvoerleidingen;
• onderhoud zinker- en gemaalschuiven;
• reinigen circa 43.000 straat- en trottoirkolken.

De geplande rioolvervanging wordt integraal in de duurzame wijkvernieuwingsprojecten aangepakt; in de ondergrond krijgt de energietransitie een plaats door ruimtereservering en tegelijkertijd wordt een klimaatrobuust gescheiden systeem aangelegd.

Tevens wordt in de duurzame wijkvernieuwingsprojecten de grondwaterstand gereguleerd. Bovengronds wordt de openbare ruimte klimaatadaptief, biodivers en groener ingericht. Bij aanbestedingen is hergebruik van materiaal en circulariteit een criterium, net als duurzaamheid en CO2 reductie. De voortgang van de duurzame wijkvernieuwingen verloopt voorspoedig. De wijken Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid (fase 1), Professorenwijk (fase 1) en Houtkwartier-Oost zijn in uitvoering en Noorderkwartier-Oost is in afronding. Een flink aantal wijken is inmiddels in voorbereiding of de uitvoering is gestart. Voor Professorenwijk-Oost (fase 2), Gasthuiswijk en Haagweg-Zuid (fase 3 en 4) Meerburg en Hoge Mors fase 3 worden de uitvoeringsbesluiten in 2023 ter besluitvorming aangeboden.

Waar mogelijk wordt werk met werk gemaakt in projecten zoals, Schuttersveld, Stationsgebied, Bio Science Park, Schipholweg, Tasmanstraat en Lammenschans.

5B2.1 Ontwikkelen beleid gebruik openbaar water

We zijn bezig met het proces rond het reguleren van de Historische Havens in Leiden. Dit betekent onder meer het opstellen van een nieuw convenant en het opnemen van de op te stellen regels in de Verordening fysieke leefomgeving. Dit proces moet nog worden afgerond in 2023.
In 2023 zal een aantal activiteiten voor verbetering van de voorzieningen passantenhaven worden afgerond en zal monitoring plaatsvinden gericht op het behoud van de in 2022 behaalde kwaliteitsnorm Blauwe vlag. In samenwerking met Leiden & Partners organiseren we een wervingscampagne om het aantal in de passantenhaven af te meren binnenvaart charterschepen te verhogen.
In 2020 zijn de gevolgen van gewijzigde landelijke wet- en regeling omtrent woonschepen in beeld gebracht. Hiervoor zijn alle Leidse woonboten en de bij de woonboten in gebruik zijnde oevers in kaart gebracht. Het proces rond de Verordening fysieke leefomgeving heeft uitgewezen dat regels voor dit onderwerp in het omgevingsplan thuishoren. In de loop 2022 zal een opdracht worden voorbereid om hiermee in 2023 en de jaren daarna mee aan de slag te gaan.
Voor verdere verschoning van vervoer over water worden beleidsregels voor elektrisch varen opgesteld, zodat er vanaf 2023 een uitrol van laadinfrastructuur voor vaartuigen kan plaatsvinden. De beleidsregels worden voor het einde van 2022 aangeboden.

5B2.2 Exploiteren havens en waterwegen

In 2023 wordt in de Passantenhaven en de Charterhaven (langs de Zijlsingel) het jaarlijkse klein onderhoud uitgevoerd. Voor het overnachten in de haven int de gemeente havengelden. Daarnaast zorgt de gemeente in de havens voor een goed functionerende douche en toiletvoorziening. Dit wordt gedaan conform de huidige milieukundige regelgeving, dit impliceert o.a. de jaarlijkse controle op legionella.

5B2.3 Behandelen ligplaatsvergunningen

De gemeente publiceert ieder kwartaal een lijst met vrije ligplaatsen voor pleziervaartuigen. Inwoners van Leiden die zich hebben geregistreerd op de wachtlijst kunnen hun interesse voor een vrije ligplaats kenbaar maken. De ligplaats wordt vervolgens vergund aan de inwoner die het hoogst op de wachtlijst staat. Naast vergunningen voor pleziervaartuigen worden ook aanvragen voor vrije ligplaatsen voor bedrijfsvaartuigen behandeld. Daar speelt het vraagstuk van schaarse vergunningen.

5B2.4 Handhaven gebruik openbaar water

Om overlast op het water te beperken, wordt door gemeentelijke handhavers nauw samengewerkt met de politie en andere partners op het water. Daarbij wordt tevens ingezet op de handhaving op de ligplaatsenvergunningen van bedrijfs- en pleziervaartuigen. In 2023 wordt de pilot met meer bevoegdheden voor de Boa’s met taakaccent water voortgezet. Deze Boa’s hebben tijdelijk meer bevoegdheden gekregen om te handhaven op het Binnenvaartpolitiereglement (de vaarregels). Na het vaarseizoen wordt de pilot samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid geëvalueerd. De prioriteiten worden jaarlijks in het Uitvoeringsprogramma Handhaving (UPH) bepaald en verder uitgewerkt.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 5C Openbaar groen en biodiversiteit

Groen levert flinke positieve effecten op. Groen in de stad verbetert het milieu, vermindert luchtvervuiling, is goed voor de gezondheid, zorgt voor waterberging, dempt geluidshinder, verkoelt in warme periodes en het nodigt uit tot bewegen. Het zorgt daarnaast voor ontmoetingen tussen mensen die wonen, werken en recreëren in een groene omgeving. En groen draagt bij aan het versterken van de biodiversiteit. Leiden is een van de meest verstedelijkte gemeenten van Nederland met beperkte ruimte. Met de opgave voor verstedelijking, mobiliteit en ook de energietransitie ontstaat er druk op de ruimte in de stad, zowel boven- als ondergronds. Er is behoefte is aan voldoende groen, zodat de groeiende stad ook leefbaar en aantrekkelijk blijft voor bewoners en bedrijven, maar zeker ook voor dieren.

5C1.1 Ontwikkelen en uitvoeren beleid stedelijk en regionaal groen

Leiden continueert de samenwerking in de regio door deelname aan de landschapstafels Leidse Ommelanden, Duin Horst & Weide en met het Nationaal Park Hollandse Duinen. Verder wordt via Holland Rijnland deelgenomen aan trajecten als de as Katwijk Leiden Alphen een de Rijn en aan de Landschapsstrategie. Basis voor de samenwerking en de selectie van projecten in de Leidse Ommelanden vormt onder meer de Visie Natuurlijke leefomgeving: "Basis in balans" die is opgesteld door tien Hart van Holland gemeenten. De leidende principes vanuit deze visie zijn verankerd in de Omgevingsvisie 2040. Projecten van Nationaal Park Hollandse Duinen zoals het realiseren van recreatieve poorten en verbindingen (parkways) worden gerealiseerd binnen het Meerjarenprogramma van de Leidse Ommelanden. De samenwerking Duin Horst & Weide is voor Leiden interessant vanwege de deelname van andere grote steden als Den Haag en Zoetermeer en de link met de Metropoolregio Rotterdam Den Haag.

In Leiden worden in 2023 verschillende groenprojecten uitgevoerd: basis hiervoor zijn de Groene Kansen kaart en de Groene Hoofdstructuur, maar ook bij verschillende infrastructuur projecten en de duurzame wijkvernieuwingen wordt vergroend. Daarnaast stimuleren we ook bewoners te vergroenen; hierbij valt te denken aan Samen aan de Slag en de subsidie voor groene daken.

In het Beleidsakkoord is de ambitie uitgesproken tot het realiseren van de tweede groene ring. Hiermee wordt invulling gegeven aan het groen blauwe raamwerk zoals opgenomen in de Omgevingsvisie 2040. Door het verbinden van het Singelpark en de tweede groene ring, wordt groen in alle wijken beter bereikbaar voor de bewoners. We werken in 2023 aan het opstellen en vaststellen van het kaderbesluit voor deze groene verbinding.

5C1.2 Renoveren en herinrichten parken

Leiden heeft veel parken. Om de kwaliteit van deze parken te behouden, te versterken en aan te passen aan nieuwe behoeften, heeft Leiden een Investeringsprogramma Parken (IP Parken), waarin middelen zijn gereserveerd om ieder jaar één of meerdere parken te renoveren. Aan de hand van de evaluaties van de beheerplannen wordt jaarlijks bepaald welke parken in aanmerking komen voor een grootschalige onderhoudsbeurt. Het doel is om de parken in goede conditie te houden door deze ongeveer eens in de 25 jaar te renoveren (cyclus in Beheerplannen). In 2023 wordt naar verwachting gestart met de uitvoering van de renovatie van het Bos van Bosman en het Hooghkamerpark.

5C1.3 Beheren openbaar groen

Bij het (her)planten van bomen kijken we naar de juiste soort op de juiste plaats. Hierbij spelen de ecologische waarde, klimaatbestendigheid, toekomstbestendigheid, standplaats, esthetische waarde en welke soorten er weinig in de stad aanwezig zijn een rol. Verder gaan we door met het verbeteren van de ecologische kwaliteit in bosplantsoenen door te dunnen. Ook werken we in 2023 verder aan het verbeteren van de kwaliteit van het bomenbestand door kwarrende bomen te vervangen. De locaties van deze bomen zijn verspreid over de hele stad. Ook blijven we werken aan het verbeteren van de biodiversiteit door ecologisch te maaien en gazons waar mogelijk, en passend bij het huidige gebruik, om te vormen naar bermen. Of door sommige bermen te maaien met een andere maaifrequentie. Hierdoor krijgen kruiden meer kans en ontstaan voedselcorridors voor insecten. Ook sinusbeheer (maaien in sinusvormige patronen) of mozaïek maaien (tussenvorm van bermbeheer en sinusbeheer) passen we toe gezien de positieve resultaten uit vorige jaren. Dit jaar kijken we opnieuw op basis van de opgedane ervaring welke locaties het meeste baat hebben bij sinusbeheer. Daarnaast zijn er kansen voor de verbetering van de biodiversiteit (meer insecten) wanneer plantvakken omgevormd worden naar bloemrijke bermen. Hierbij is van belang dat er balans is tussen het draagvlak van inwoners en ecologische kwaliteit. Het water geven van de beplanting zal steeds vaker aan de orde zijn met de steeds drogere en warmere zomers. Om hier op in te spelen is er een pilot opgestart met watersensoren. Hierdoor verzamelen we steeds meer informatie en kunnen we zo efficiënt mogelijk gaan watergeven. Ook de wortelproblematiek gaan we actief te lijf. Bomen die geplant worden, krijgen zo veel als mogelijk goede grond mee. Toch is het niet te voorkomen dat dit onvoldoende voedselbron is voor het hele leven van de boom. Om dit tekort op te vangen wordt voordat de wortelproblemen ontstaan extra voedsel in de bodem gebracht, dit gebeurt ook bij bestaande bomen. De Japanse duizendknoop wordt planmatig bestreden. We monitoren de ervaringen en behaalde resultaten in Nederland met bestrijding door bladluizen zodat hopelijk de bladluizen in de toekomst ingezet kunnen worden bij de beheersing van de Japanse duizendknoop.

5C1.4 Behandelen kapvergunningen

Het stedelijk groen is waardevol en het bomenbestand wordt gezien als ruimtelijke kwaliteit. Bij ruimtelijke ingrepen wordt vanaf de initiatieffase al zorgvuldig gekeken hoe bomen behouden kunnen blijven. Pas in het uiterste geval wordt tot kap over gegaan.

5C1.5 Aanleggen Singelpark

Het park van en voor de bewoners, een groene omlijsting van de historische binnenstad, een park waar Leiden zich nog meer mee op de kaart zet krijgt steeds meer vorm. Alle projecten van de eerste fase zijn gereed. Ook de eerste projecten van de tweede fase zijn gereed. Vele inwoners en bezoekers van Leiden kunnen genieten van het rondje Singelpark. In 2023 ligt de focus van het project Singelpark op de voorbereiding van de uitvoering van projecten van de tweede fase Singelpark waarover het college begin 2020 de gemeenteraad heeft geïnformeerd, zoals de herinrichting van de Jan van Houtkade en de versterking van de singelparkroute bij begraafplaats Zijlpoort.

5C1.6 Beheren Oostvlietpolder

Het beheerplan Oostvlietpolder 2019-2024 wordt door het Zuid-Hollands Landschap uitgevoerd. Het creëren van een ecologische verbinding tussen de Oostvlietpolder en Polderpark Cronesteyn in de Oostvlietpolder is opgenomen in de reconstructie van de Europaweg. In 2023 zal worden onderzocht hoe de Oostvlietpolder de status van natuurgebied kan krijgen, los van de delen die reeds bestemd en ingericht zijn als volkstuinparken.

5C2.1 Ontwikkelen en uitvoeren beleid biodiversiteit en dierenwelzijn

Het ecologisch advies uit 2020 draag bij aan de verbetering van de biodiversiteit in Leiden. Inmiddels zijn 8 adviezen gereed, 17 adviezen in uitvoering en nog 7 niet opgestart. Een deel van deze adviezen worden opgestart in 2023. Wij nemen hiervoor zelf maatregelen, zowel via inrichting als beheer, maar zoeken ook de samenwerking met inwoners, woningcorporatiesorganisaties, projectontwikkelaars, instellingen en bedrijven.
Ook in 2023 zal bij de reguliere vervanging van beschoeiing en bij projecten Groene hoofdstructuur die vanuit beheer worden opgepakt, gebruik worden gemaakt van de uitkomsten van het onderzoek naar kansrijke locaties voor de omvorming van walkanten naar natuurvriendelijke of groene oevers. Kansen worden binnen de mogelijkheden op een locatie zoveel mogelijk benut. In 2023 bepalen we samen met het Hoogheemraadschap welke oevers we willen omvormen tot natuurvriendelijke oevers. Waar mogelijk combineren we op een slimme manier werk met werk en de inzet is om drie oevers om te vormen. Potentiële locaties zijn de Bernardkade, Zwartemeerlaan – tussen Kapellenpad en Zwartemeerlaan en Meerburgerkade.
De resultaten van het onderzoek naar "voorzieningen grondgebonden fauna en vleermuizen" zullen bij zoveel mogelijk lopende projecten worden ingezet.

* Het betreft niet alleen het aantal waargenomen soorten flora en fauna. Er zitten ook schimmels, wieren, algen en korstmossen tussen, alle niet behorende tot de flora / fauna.
** Zoals toegelicht bij de groenrapportage 2021 wordt voor deze indicator het beheersysteem Geovisia van de gemeente gebruikt. Het betreft het groenareaal in eigendom van de gemeente.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op Leiden in Cijfers .

Beleidsterrein 5D Milieu en duurzaamheid

Dit beleidsterrein omvat alle activiteiten binnen dit programma die gericht zijn op de functionaliteit van de openbare ruimte voor duurzaamheids- en milieuaspecten, voor zover ze geen plek hebben gekregen bij de beleidsonderdelen circulaire economie (programma 3), duurzame mobiliteit (programma 4), klimaatadaptatie en biodivers vergroenen (programma 5), energietransitie (programma 6) en duurzame verstedelijking (programma 6). De gemeente Leiden heeft ten aanzien van milieu de gemeentelijke taken en bevoegdheden op grond van milieuwetgeving overgedragen aan de Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst West-Holland. Het Algemeen Bestuur van de Omgevingsdienst stelt de kaders vast waarbinnen de milieudoelstellingen voor Leiden worden gerealiseerd. Het doen van investeringen in het verbeteren van de lokale milieukwaliteit is evenwel een lokale aangelegenheid.

5D1.1 Milieubeheer algemeen

De Omgevingsdienst West-Holland voert de algemene milieutaken voor de gemeente Leiden uit. Een groot deel betreft het reguliere werk rondom de wettelijke taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Verder adviseert de Omgevingsdienst voor de ruimtelijke planvorming op diverse milieueffecten. Ook adviseert de Omgevingsdienst de gemeente Leiden op het gebied van duurzaamheid, waaronder het Regionaal Energieakkoord en het faciliteren van duurzaamheidsfondsen. De dienst adviseert over beleid- en wetgeving rondom Schiphol met name op het gebied van geluid, veiligheid en stikstof. In 2023 werkt de gemeente constructief en nauw samen met de Omgevingsdienst aan de implementatie van de Omgevingswet.

De gemeente Leiden wordt voor haar milieu- en duurzaamheidsbeleid geadviseerd door de Leidse Milieuraad (LMR). De LMR is een onafhankelijk adviesorgaan van het college en adviseert gevraagd en ongevraagd over de duurzaamheidaspecten van het gemeentelijk beleid. Duurzaamheid wordt ruim opgevat en omvat milieu gerelateerde, sociale en economische aspecten.

5D1.2 Uitvoeren geluidsanering
Ter vergroting van de leefbaarheid op de verkeersknelpunten moet de geluidsoverlast worden teruggedrongen. Op basis van een Europese verplichting is een geluidsbelastingkaart en een Actieplan Omgevingslawaai 2018-2023 vastgesteld. In het actieplan wordt geadviseerd een bepaald type geluidreducerend asfalt op hoofdwegen aan te brengen als belangrijkste maatregel om het aantal geluidgehinderden te reduceren. Voor straten met een 30 km/u regime wordt geadviseerd een proef te houden met toepassing van stille klinkers. Geluidsoverlast vraagt voorts om fysieke maatregelen aan woningen die door het verkeerslawaai een te hoge geluidsbelasting hebben. Het middel hiervoor is gevelsanering. Alle Leidse woningen die op de zgn. landelijke saneringslijst staan zijn opgenomen in een project en hiervoor is projectsubsidie aangevraagd en ontvangen. Deze projecten worden de komende jaren uitgevoerd waarbij het gaat om geluidwerende gevelmaatregelen en soms ook maatregelen aan de weg. De projectbegeleiding van de sanering vindt plaats door de Omgevingsdienst.

5D1.3 Uitvoeren bodemsanering
Het uitvoeringsprogramma voor bodemsanering wordt in overleg met de gemeente Leiden opgesteld en vormt een onderdeel van het "Leids Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond". In Leiden vindt de aanpak van bodemverontreiniging plaats via twee sporen. Enerzijds wordt zoveel mogelijk gesaneerd in samenloop met bouw- of herinrichtingsplannen. Daarmee wordt de omgevingskwaliteit integraal verbeterd. Anderzijds worden locaties aangepakt op grond van milieuhygiënische urgentie (spoedlocaties). De Omgevingsdienst voert de taak bodemsanering voor de gemeente uit.

5D1.4 Uitvoeren duurzaamheidbeleid

Duurzaamste Kilometer
De gemeente werkt aan het verder opzetten en concretiseren van de community rondom de Duurzaamste Kilometer. Het doel is om een zelfstandige organisatie te hebben waar de gemeente één van de partners is en niet de trekker van dit co-creatie traject. Op dit moment bestaat de DZKM-community uit circa 18 partners. Een deel van deze partijen is bewoner, een ander deel zijn vastgoedpartijen en een deel is gebruiker of eigenaar van het gebied. Na de coronapandemie vergt het bijeenhouden van de coalitie extra inzet en betrokkenheid. Met een “coalition of the willing”; een community 2.0, willen we samen meer halen uit de gebiedsvisies Stationsgebied en Schipholweg, en de community als platform inzetten voor concrete invullingen op het gebied van duurzaamheid.

Verbonden Partijen
De onderstaande Verbonden Partij levert een bijdrage aan dit beleidsterrein. Zie voor meer informatie de paragraaf verbonden partijen.

* De 23 gemeentelijke hoofdwegen zijn: Churchilllaan, Dr Lelylaan, Haagweg, Haagse Schouwweg, Herenstraat, Hoge Rijndijk, Hooigracht, Kanaalweg, Kooilaan, Lammenschansweg, Langebrug, Langegracht, Levendaal, Noordeinde, Oranjeboomstraat, Plesmanlaan, Schipholweg, Stevenshofdreef, Tunnelmond Schipholweg / Stationsweg, Vrijheidslaan, Willem de Zwijgerlaan, Willem v d Madeweg, Zijlsingel
** Voor het jaar 2021 moet de monitoring nog worden uitgevoerd. De monitoringsronde is eind 2022 gereed.

Beleidsterrein 5E Klimaatadaptatie

In 2020 is het Uitvoeringsprogramma "Leiden biodivers en klimaatbestendig" vastgesteld. Met het uitvoeringsprogramma is de ambitie vastgesteld om in 2050 een klimaatbestendige stad te zijn, waarbij Leiden zichtbaar groener is geworden en de biodiversiteit is vergroot. We kiezen voor een aanpak waarbij we parallel aan het verdere onderzoek naar de gevolgen van het veranderende klimaat voor Leiden ook al concrete resultaten in de stad realiseren.

5E1.1 Ontwikkelen en uitvoeren beleid klimaatadaptatie

Na de klimaatstresstest in 2020 zijn in 2021 en 2022 met diverse partners klimaatgesprekken gevoerd. Deze gesprekken voeren we om de bewustwording bij partners in de stad te vergroten en om eventuele risico’s van klimaatverandering verder te verkennen. De eventuele vervolgacties en maatregelen van deze gesprekken zullen worden opgenomen in een update van het uitvoeringsprogramma Leiden biodivers en klimaatbestendig, welke in 2023 wordt opgesteld.

De afgelopen jaren zijn de eerste resultaten van de klimaatadaptieve maatregelen zichtbaar geworden met de start van de werkzaamheden in het Noorderkwartier Oost, Professorenwijk Oost, Houtkwartier Oost en Gasthuiswijk. In 2023 gaan we verder met de duurzame wijkvernieuwingsprojecten en worden nog meer resultaten zichtbaar.

Kaderstellende beleidsstukken

Onderstaand overzicht omvat de afgelopen 5 jaar.

• RV 22.0038 Zienswijze Begroting 2023 - 2026 en 1e Begrotingswijzing 2023 Omgevingsdienst West Holland
• RV 22.0020 Wijziging legesverordening 2022
• RV 22.0018 Wijziging van de Algemene plaatselijke verordening gemeente Leiden 2020 (APV)
• RV 21.0148 Uitvoeringsbesluit Hoge Mors Fase1 Diamantplein Granaatplein en Onyxstraat
• RV 21.0142 Wensen en bedenkingen Uitvoeringsplan 2022 Handhaving Openbare Ruimte
• RV 21.0139 Vaststelling Verordening bodemenergiesystemen gemeente Leiden 2022
• RV 21.0136 Uitvoeringsbesluit Vogelwijk / Raadsherenbuurt fase 1 wijkvervanging
• RV 21.0128 Wijziging Verordening voor de Fysieke Leefomgeving Leiden 2020 ten behoeve van mogelijk maken ligplaatsen voor maatschappelijke doeleinden
• RV 21.0124 Verordening tot wijziging van de Afvalstoffenverordening 2020
• RV 21.0108 Uitvoeringsbesluit Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid fase 2
• RV 21.0103 Uitvoeringsbesluit Klimaatbestendige openbare ruimte Noorderkwartier-Oost fase 2
• RV 21.0086 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Veerplein e.o. deelproject Singelpark
• RV 21.0082 Kaderbesluit Openbare Ruimte Sportpark De Vliet
• RV 21.0077 Uitvoeringsbesluit Openbare Ruimte projecten Binnenstad: Havenplein
• RV 21.0076 Kaderbesluit Hoge Mors
• RV 21.0073 Wijziging Verordening fysieke leefomgeving onderdeel bomen op punt ecologische waarden
• RV 21.0069 Beleidskader Buitenreclame Leiden 2021
• RV 21.0050 Kaderbesluit Energiepark
• RV 21.0047 Zienswijze Begroting 2022 en Meerjarenraming 2023-2025 Omgevingsdienst West-Holland
• RV 21.0036 Uitvoeringsbesluit Professorenwijk-Oost fase 1
• RV 21.0035 Uitvoeringsbesluit Gasthuiswijk-Haagweg-Zuid fase 1
• RV 21.0034 Kaderbesluit Herinrichting Jan van Houtkade (Singelpark fase 2)
• RV 21.0029 Aanbevelingen Rekenkamercommissie Leiden-Leiderdorp over Onderzoek naar de werking van het Bomenfonds in Leiden
• RV 21.0025 Omgevingsvergunning kunstwerk Schoorsteen Ankerpark
• RV 21.0023 Verordening tot wijziging van de Verordening fysieke leefomgeving Leiden 2020 onderdeel bomen
• RV 21.0021 Vaststellen tweede tranche van de Verordening fysieke leefomgeving
• RV 21.0017 Rechtmatigheid Referendum raadsvoorstel Inrichtingsvoorstel Wijksportpark Roomburgerpark
• RV 21.0008 Aanbevelingen Rekenkamercommissie Leiden-Leiderdorp over Evaluatie duurzaamheidsbeleid gemeente Leiden
• RV 21.0006 Visie Stadstuinieren
• RV 21.0004 Referendum raadsvoorstel Inrichtingsvoorstel wijksportpark Roomburgerpark
• RV 20.0149 Uitvoeringsbesluit Wijkvervangingsprogramma Houtkwartier-Oost
• RV 20.0146 Wensen en bedenkingen Uitvoeringsprogramma 2021 Handhaving openbare ruimte
• RV 20.0133 Verordening op de heffing en invordering van binnenhavengeld Leiden 2021
• RV 20.0118 Herstelbesluit inwerkingtredingsbepalingen wijzigingsverordeningen behorende bij de Verordening fysieke leefomgeving
• RV 20.0116 Verordening op de heffing en invordering van rioolheffing Leiden 2021
• RV 20.0114 Verordening op de heffing en invordering van precariobelasting Leiden 2021
• RV 20.0113 Verordening op de heffing en invordering van afvalstoffenheffing Leiden 2021
• RV 20.0082 Overname water Dobbewatering van het Hoogheemraadschap van Rijnland
• RV 20.0079 Vaststellen Verordening fysieke leefomgeving en intrekking en wijzigingen verordeningen
• RV 20.0074 Vaststellen Verordening hemelwater en grondwater Gemeente Leiden 2020
• RV 20.0043 Afvalstoffenverordening 2020
• RV 20.0028 Kaderbesluit Vogelwijk en Raadsherenbuurt
• RV 20.0027 Leiden Biodivers en klimaatbestendig, Samen maken we Leiden groener! Uitvoeringsprogramma 2020-2023
• RV 20.0026 Kaderbesluit Houtkwartier-Oost
• RV 20.0025 Kaderbesluit Professorenwijk-Oost
• RV 20.0021 Verordening Duurzaamheidsvoucher Leiden 2020
• RV 20.0018 Verlenging VTH Beleidsplan 2016-2018 tot invoering Omgevingswet
• RV 20.0013 Uitvoeringsbesluit Klimaatbestendige openbare ruimte Noorderkwartier Oost fase 1
• RV 20.0013 Uitvoeringsbesluit Klimaatbestendige Openbare Ruimte Noorderkwartier Oost Fase 1
• RV 20.0006 Verordening tot wijziging van de 'Verordening Duurzaamheidslening'
• RV 20.0005 Kaderstellende strategie ‘Op weg naar een circulair Leiden’
• RV 19.0163 Visie Handhaving openbare ruimte 2020 – 2023
• RV 19.0162 Jaarverslag en uitvoeringsprogramma handhaving openbare ruimte
• RV 19.0161 2e begrotingswijziging 2019 Omgevingsdienst West Holland en 1e begrotingswijziging 2020 Omgevingsdienst West Holland
• RV 19.0157 11e wijziging gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst West Holland
• RV 19.0156 Uitvoeringsbesluit herinrichting Lakenpark (Katoenpark, Lakenplein en Kaarsenmakersplein) , deelproject Singelpark
• RV 19.0148 Programmaplan Binnenstad 2020-2024
• RV 19.0146 Vaststelling Algemene plaatselijke verordening 2020 (APV)
• RV 19.0139 Uitvoeringsbesluit herinrichting Ankerpark, deelproject Singelpark
• RV 19.0123 Reactie van de gemeente Leiden op het concept Klimaatakkoord
• RV 19.0122 Kaderbesluit project Gasthuiswijk en Haagweg-Zuid (fase 1 en 2)
• RV 19.0121 Partiële herziening ligplaatsenplan woonschepen
• RV 19.0117 Aanwijzing collegelid als lid Algemeen Bestuur Omgevingsdienst West Holland
• RV 19.0085 Uitvoeringskrediet Biodivers Leiden Bio Science Park
• RV 19.0056 Kaderbesluit Klimaatbestendige openbare ruimte Noorderkwartier Oost
• RV 19.0042 Groene Kansenkaart (incl. Samen aan de Slag 2.0.)
• RV 19.0056 Kaderbesluit Klimaatbestendige openbare ruimte Noorderkwartier Oost
• RV 19.0027 Aanpassing Duurzaamheidsfonds ondernemers en maatschappelijke organisaties
• RV 19.0024 Nota van Uitgangspunten Kantoorschip Groenewegen
• RV 19.0015 Voorbereidingsbesluit Haarlemmertrekvaart
• RV 18.0130 Uitvoeringsprogramma Handhaving openbare ruimte 2019
• RV 18.0129 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Haven
• RV 18.0128 Openbare ruimte projecten Binnenstad: Uitvoeringsbesluit Herenstraat
• RV 18.0123 Integraal Waterketenplan (IWKp) 2019 -2023 Leidse Regio
• RV 18.0105 Uitvoeringsbesluit Haarlemmerweg
• RV 18.0090 Actieplan Omgevingslawaai 2019 – 2023
• RV 18.0034 Deelverordening subsidiering wijk- en buurtinitiatieven
• RV 18.0051 Technische wijzigingen Wegsleepverordening Leiden 2014
• RV 18.0063 Aanwijzing leden Algemeen bestuur Gemeenschappelijke Regeling Omgevingsdienst West
• Holland
• RV 18.0017 Bedrijfs- en Pleziervaartuigenverordening Leiden 2017
• RV 18.0022 Instellen Duurzaamheidsfonds Leiden voor ondernemers en maatschappelijke organisaties
• RV 18.0016 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Blekerspark, deelproject Singelpark
• RV 17.0118 Afval beleidskader 2018-2022
• RV 17. 0109 Kaderbesluit Openbare Ruimte projecten Binnenstad - (gedeelte) Oude Herengracht, Havenplein, kruising Herenstraat-Zoeterwoudsesingel (Koepoorstbrug), Ir. Driessenstraat-Oosterkerkstraat en Herenstraat
• RV 17.0106 Uitvoeringsbesluit Herinrichting Centrumroute fase 2, tracé deel Hooigracht
• RV 17.0072 Vaststellen van de Leidse Warmtevisie (na inspraak)
• RV 17.0081 Beleidskader spelen en bewegen in de openbare ruimte
• RV 17.0042 Kaderbesluit Morsstraat/Hoge Woerd/Kaardesteeg
• RV 17.0023 Krediet verbeterplan Bomen
• RV 17.0022 10e wijziging van de Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst West-Holland

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen ­
De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2023-2026. Beleidswijzigingen met financiële consequenties worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Beleidsterrein Verharde openbare ruimte

In 2023 stijgen de lasten met € 1.459.000. De stijging komt o.a. door diverse financiële ontwikkelingen waarover uw raad eerder is geïnformeerd via de financiële verkenningen na de verkiezingen:

• Structurele stijgende kosten voor onkruidbeheersing van € 327.000 naar aanleiding van nieuwe aanbesteding. In 2022 lopen drie van de vier contracten voor onkruidbeheersing op verharding af (percelen West, Zuid en Merenwijk). Vanaf 2023 is er jaarlijks € 327.000 voor onkruidbestrijding. Hierbij houden we vast aan het huidige beeldkwaliteitsniveau B.

• Hogere afvalverwerkingskosten. De verwachting is dat meer thuiswerken weliswaar in mindere mate dan de afgelopen twee jaar maar meer dan voorheen onderdeel van een nieuwe patroon blijft en dat dit leidt tot een structurele stijging van de afvalverwerkingskosten van het huishoudelijk restafval met € 136.000. De afvalmanagementkosten (inzameling en verwerking) zullen vrijwel lineair mee stijgen maar kunnen worden gedekt uit de navenant toenemende inkomsten van de afvalstoffenheffing die momenteel vrijwel kostendekkend is.
• Hogere kosten afvalverwerking GFT. Naast de hogere verwerkingskosten voor afval verwachten we vanaf 2023 ook structureel hogere verwerkingskosten van € 100.000 voor GFT-afval. Conform de huidige beleidslijn van een volledig kostendekkende afvalstoffenheffing worden deze kosten geheel doorbelast naar de afvalstoffenheffing.
• Beheerskosten Rijnlandroute. Na oplevering van de Fietsonderdoorgang kruising Plesmanlaan wordt een deel van het provinciaal areaal overgedragen aan Leiden. De structurele kosten in 2023 zijn € 30.000 . Na oplevering van de fietsroutes bij het Lammenschansplein in 2026 wordt ook hier het provinciaal areaal overgedragen aan Leiden. De structurele kosten hiervan zijn € 70.000.
• Elektriciteit openbare verlichting. De afgelopen jaren constateren we een structureel tekort van € 77.000.
• Stijging minimum loon uitzendkrachten met € 81.300. In de meest recent vastgelegde raamovereenkomst met uitzendbureau Tempo Team is vastgelegd dat het salaris van de uitzendkrachten in werkzaam voor de gemeente Leiden de CAO van gemeenten volgt. Dus ook voor de recente stijging van het minimumloon naar € 14,00 per uur. Voor een aantal afdelingen binnen het cluster Beheer betekent dit substantieel hogere kosten voor (seizoensgebonden) inhuur.
• Incidenteel hogere brandstofkosten voor het wagenpark Beheer van € 77.000. De prijs voor diesel is in 2022 sterk gestegen. Dit heeft te maken met de huidige spanningen in de wereld maar ook met verstoring van de brandstofmarkt door corona. Voor 2023 verwachten we een stijging van € 77.000 en voor 2024 € 33.000.
• Extra inzet handhaving op en verwijderen weesfietsen van € 150.000 naar aanleiding van nieuw beleid.

In 2023 stijgen de baten met € 1.722.000. De stijging komt o.a. door:

• Verhoging afvalfstofheffing doordat een deel van de bovenstaande tegenvallers vanuit het uitgangspunt van kostendekkende tarieven wordt doorbelast (€ 344.000). Voor 2023 komt er een verhoging van € 108.000 door stijgende kosten voor onkruidbeheersing, € 136.000 door de hogere afvalverwerkingskosten en € 100.000 door hogere kosten afvalverwerking GFT.
• Nieuwe inkomsten (€ 325.000) naar aanleiding van uitrol glasvezelbekabeling Leiden. De totale inkomsten voor 2023 zijn geraamd op € 197.000 aan legesinkomsten en € 127.000 aan beheer- en degeneratievergoedingen. De kosten voor de uitol van het glasvezelnetwerk zijn verantwoord in programma 3 economie.
• Indexatie afvalstofheffing (€ 555.000).

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden

• Duurzame wijkvernieuwing bij project Boshuizen voor een kapitaallast van € 109.000 in 2026. Uitvoeren klimaatadaptieve maatregelen en toevoegen van meer bio divers groen bij reguliere onderhoudswerkzaamheden en bereikbaarheidsinvesteringen.
• Uitbreiding samen aan de Slag om in elke wijk vergroening mogelijk te maken. Voor een periode van 3 jaar vanaf 2023 voor jaarlijks € 125.000.
• Extra inzet handhaving. Structureel € 120.000 vanaf 2023.

Beleidsterrein Openbaar water:

In 2023 stijgen de lasten met € 262.000. De daling komt o.a. door stijging van de dotatie aan de voorziening Riolering. De baten stijgen in 2023 met € 673.000. De stijging komt o.a. door:

• Verhoging rioolheffing vanuit het uitgangspunt dat binnen kostendekkende tarieven tegenvallers die zijn toe te rekenen aan de rioolheffing ook worden doorbelast (€ 208.000). Voor 2023 komt er een structurele verhoging van € 108.000 door stijgende kosten voor onkruidbeheersing en € 100.000 door stijging doorbelasting vanuit kapitaallasten. De stijging van de doorbelasting vanuit de kapitaalslasten zijn in 2024 € 200.000 en in 2025 en 2026 € 450.000.
• Indexatie rioolheffing (€ 346.000.)

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden

• Verhoging rioolheffing als dekking van de klimaatadaptieve maatregelen. In 2024 en 2025met € 113.000 en vanaf 2026 met € 287.000.

Beleidsterrein Openbaar Groen en biodiversiteit:

In 2023 dalen de lasten met € 934.000. De daling komt o.a. door:

• Incidenteel budget in 2022 van € 761.000 voor het afronden van het programma Leidse Ommelanden.
• Incidenteel budget in 2022 van € 203.000 voor groen promotie.
• Incidenteel budget in 2022 van € 178.000 voor Rhijnhof.
• Structurele stijgende kosten voor groenonderhoud van € 50.000 naar aanleiding van nieuwe aanbesteding.

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden

• Duurzame wijkvernieuwingen. Voor 2024 en 2025 een kapitaalslast van € 43.000 en voor 2026 van € 70.000.
• Start maken met de aanleg van de tweede groene ring om de stad. Beginnend met een kapitaalslast van € 39.000 voor 2024, € 77.000 voor 2025 en € 115.000 voor 2026.
• Beschikbaar stellen van investeringsbudget van € 800.000 voor uitbreiding volkstuinen Oostvlietpolder, met een kapitaalslast van € 28.000 vanaf 2026.

Beleidsterrein Milieu en Duurzaamheid:

In 2023 dalen de lasten met € 778.000. De daling komt o.a. door:

• Incidenteel budget in 2022 van € 1,0 mln voor gevelsanering. Jaarlijks wordt het restant bedrag overgeheveld naar het volgend jaar als incidentele bijdrage. De bijdrage wordt gedekt uit de reserve GSB middelen (P5).

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden

• Stijging van de lasten met € 225.000 voor de periode van 2023 tot 2025 voor tijdelijke subsidieregeling voor duurzaamheidsmaatregelen (bijv. lokale energie-initiatieven).

Beleidsterrein Klimaatadaptatie:

In 2023 dalen de lasten met € 488.000. De daling komt o.a. door aanvullende middelen voor klimaatadaptatie in 2022 voor € 531.000. Dit budget wordt over meerdere jaren besteed (2020 - 2024), maar zijn volledig in 2022 begroot.

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden

• Van 2024 tot en met 2026 extra budget van jaarlijks € 100.000 voor expertise en ondersteuning klimaatadaptatie en biodiversiteit.
• Van 2023 tot 2025 tijdelijke subsidieregeling van jaarlijkse € 75.000 voor de duurzaamheidsmaatregelen van groene daken.

Reserves

Reserve asbestsanering
Oorspronkelijk is begroot een jaarlijkse structurele storting van € 282.026 en voor het strategisch huisvestingsplan is een structurele onttrekking opgenomen van € 176.000 (RV12.0120). Per saldo € 106.000.

Reserve Duurzame Stad
In totaal word er in 2023 voor € 195.000 onttrokken. € 95.000 voor duurzaamste kilometer, € 25.000 voor biodiversiteit en € 75.000 voor stimulering klimaatadaptatie.

Investeringen

In bovenstaand overzicht staan de investeringen zoals deze zijn opgenomen in het investeringsplan 2023-2026. In paragraaf 4.2.2 Investeringen wordt de ontwikkeling van de kapitaallasten toegelicht en staat een overzicht met te voteren kredieten.

Subsidies

­Het volledige subsidie-overzicht is opgenomen in paragraaf 3.2.8 subsidies.