Leiden is een prachtige stad om in te wonen en te werken. Tegelijk neemt de druk op de stad toe door bijvoorbeeld het groeiende aantal inwoners en klimaatverandering. We willen onze stad nu en in de toekomst duurzaam en leefbaar houden. Om dat te bereiken, hebben we duurzaamheid onderverdeeld in een aantal beleidsonderdelen: circulaire economie (programma 3), duurzame mobiliteit (programma 4), klimaatadaptatie en biodivers vergroenen (programma 5), energietransitie (programma 6) en duurzame verstedelijking (programma 6).
Het klimaat is altijd al aan het veranderen onder invloed van verschillende factoren. Alleen nu verandert het klimaat in een veel hoger tempo. Dit komt doordat de mens steeds meer broeikasgassen is gaan uitstoten. Broeikasgassen, zoals CO2, houden de aarde als een soort deken warm. De snelle toename van deze broeikasgassen in de atmosfeer zorgt ervoor dat onze planeet sneller opwarmt. Deze opwarming gaat gepaard met extremere weersomstandigheden zoals hevigere regenval, hitte en droogte. Door opwarming van de aarde wordt ons klimaat en daardoor de leefbaarheid ernstig bedreigd.
Ook in Leiden voelen we hier de gevolgen van. Sommige plekken worden heel warm in de zomer, straten lopen onder bij hevige regenval en door aanhoudende droogte kan het grondwaterpeil zakken, wat kan leiden tot bodemdaling en negatieve gevolgen heeft voor funderingen en de natuur. Als we hier niks aan doen, dan kunnen deze veranderingen de leefbaarheid in Leiden aantasten.
Bovendien blijft de wereldbevolking sterk groeien. Ook in Leiden neemt het aantal inwoners de komende jaren toe. Al deze mensen hebben een huis nodig, voedsel en andere benodigdheden. Hierdoor neemt de vraag naar grondstoffen wereldwijd toe en neemt de voorraad van grondstoffen snel af. Daarbij is onze natuur essentieel voor het functioneren van het ecosysteem. Niet alleen voor de planten en dieren, maar ook voor ons als mens. Het is daarom belangrijk dat we zuiniger en slimmer met grondstoffen omgaan. Verduurzaming van de stad is daarom essentieel om de verstedelijking en specifieker de grote vraag naar woningen op te kunnen vangen. Een stad die niet duurzaam en gezond is, is niet leefbaar en niet aantrekkelijk om te wonen, recreëren, verblijven en werken. Met de keuze voor duurzame verstedelijking koppelt Leiden de opgave van klimaatneutraliteit en klimaatbestendigheid aan betaalbare woningen, schoon vervoer en meer groen.
Zowel het veranderende klimaat, de toename van de wereldbevolking, de zoektocht naar steeds schaarser wordende grondstoffen en het bijbehorende gebruik van natuur leidt tot verminderde aantallen van soorten en soms zelf tot uitsterving. Ook in Leiden zien we dat de ontwikkelingen in de stad impact hebben op de bestaande flora en fauna. We moeten in Leiden daarom niet alleen zoeken naar oplossingen voor de mens, maar ook voor de natuur.
Om de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen moet de temperatuurstijging worden beperkt. Internationale, nationale en lokale afspraken zijn of worden gemaakt om hiervoor te zorgen. In het Klimaatakkoord van Parijs 2015 hebben landen over de hele wereld, waaronder Nederland, afgesproken dat de opwarming van de aarde onder 1,5 tot 2 graden moet blijven.
In 2019 is het nationale Klimaatakkoord gepresenteerd waarin de klimaatdoelen van Parijs zijn vertaald naar de Nederlandse context. Het centrale doel van het Klimaatakkoord is het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen in Nederland met 49% ten opzichte van 1990 voor 2030 en tot 95% minder in 2050. In Nederland is in de Klimaatwet afgesproken dat zij zich inspant voor 55% reductie voor 2030 en 95% voor 2050.
Daarnaast heeft Nederland de ambitie om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben. Dit is een economie waarin geen afval bestaat en waar grondstoffen steeds opnieuw worden gebruikt.
Om Nederland voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering is een nationale aanpak nodig. Dit gebeurt vanuit twee programma’s: de Nationale klimaatadaptiestrategie (NAS) en het Deltaprogramma.
Om deze globale en nationale doelen te behalen zal iedereen in Nederland een steentje moeten bijdragen, zo ook Leiden.
Leiden is sinds 2010 een Global Goal gemeente. Dit betekent dat de gemeente haar lokale beleid koppelt aan de zeventien wereldwijde doelstellingen voor duurzame ontwikkeling. Deze ‘Global Goals for sustainable development’ richten zich onder andere op het tegengaan van klimaatverandering en een transitie naar duurzame vormen van energie.
De gemeente Leiden heeft de Europese en nationale doelstellingen vertaald in een lokale ambitie. De ambitie van Leiden is: Leiden is in 2050 een klimaatneutrale, circulaire, klimaatbestendige, biodiverse en zichtbaar groenere stad.
Als gemeente hebben we hiervoor twee vormen van beleid: het reduceren van broeikasgas emissies (klimaatmitigatie) zoals CO2. Hiermee remmen we klimaatverandering af en minimaliseren we de temperatuurstijging op aarde om zo de heftigere consequenties van klimaatverandering te voorkomen. Dit doen we door middel van de programma’s energietransitie (programma 6), circulaire economie (programma 3) en duurzame mobiliteit (programma 4). De tweede vorm is klimaatadaptatie, waar we onze samenleving zo goed mogelijk inrichten zodat we om kunnen gaan met de gevolgen van klimaatverandering. Hieronder vallen maatregelen zoals het reduceren van hitte in steden door het toevoegen van groen en het verbeteren van onze afwateringsystemen om de grotere hoeveelheden neerslag te kunnen verwerken. Dit doen we in alle ontwikkelingen en specifieker in het programma Klimaatadaptatie en biodivers vergroenen (programma 5).
Voor elk van deze programma’s is een strategie met bijbehorend uitvoeringsprogramma opgesteld. Deze uitvoeringsprogramma’s richten zich op de ambities, doelen, benodigde inspanningen en beoogde resultaten op de kortere termijn.
Daarmee is de uitvoering van mitigatie en adaptatie geborgd in de diverse programma’s. Richting bewoners en ondernemers, met name op het vlak van communicatie, liggen raakvlakken. We zetten in 2024 in op het nog meer en beter op elkaar afstemmen van communicatie naar bewoners en ondernemers toe, vanuit de verschillende programma’s. Dit doen we door een overkoepelende boodschap op te stellen, zodat ook voor bewoners en ondernemers duidelijk is dat alles onder de koepel van duurzaamheid plaatsvindt. Hiervoor is in 2024 € 50.000,- beschikbaar.
Daarnaast zetten we in 2024 verder in op het betrekken van de jeugd via Natuur- en Duurzaamheids Educatie. Hiermee werken we aan duurzame bewustwording bij onze bewoners nu en in de toekomst. Hiervoor is in 2024 € 50.000,- beschikbaar.
Rapportage over de beschikbare middelen gebeurt niet in deze paragraaf, maar bij de betreffende begrotingsprogramma’s. Dit maakt het mogelijk om uitgaven en prestaties op duurzaamheidsthema’s (zoals ‘Fiets-op-1’), beter te relateren aan de andere ambities in dat begrotingsprogramma (zoals ‘Bereikbaarheid’). En middelen vanuit de verschillende dekkingsbronnen worden bij het beleidsveld Energietransitie in gezamenlijkheid toegelicht; zo worden middelen uit de reserve Duurzame Stad voor de energietransitie in samenhang met de middelen die het Rijk voor capaciteit voor klimaat- en energiebeleid en voor de aanpak van energiearmoede in samenhang toegelicht. We hopen op deze manier beter inzicht te kunnen geven in de relaties tussen verschillende financiële stromen.
Op het dashboard ‘ruimtegebruik en duurzaamheid’ op leiden.incijfers.nl is de monitoringsinformatie over de duurzaamheidsopgaven gebundeld.