Inleiding

In Leiden werken we op verschillende manieren aan de bestaanszekerheid van onze inwoners. De focus ligt op het hebben van werk, voldoende inkomen, deelname aan de samenleving en het voorkomen van schulden. Doel is dat elke Leidenaar bestaanszekerheid heeft. Alle inwoners moeten een dak boven hun hoofd hebben en voldoende financiële middelen om rond te komen, bij voorkeur via werk. Hiervoor is een arbeidsmarkt nodig waar voor iedereen een plek is. We bieden een sociaal vangnet voor inwoners die geen werk hebben of te maken hebben met ziekte. Op die manier kunnen alle Leidenaars meedoen, passend bij hun eigen situatie. Naast bestaanszekerheid zijn ook gezondheid en kansengelijkheid hierbij belangrijke begrippen.

Maatschappelijke ontwikkelingen
Ook in Leiden merken onze inwoners de gevolgen van de stijging van de energierekening en de inflatie. Dit is een urgent probleem, omdat de bestaanszekerheid van onze inwoners steeds verder onder druk komt te staan. Mensen kunnen moeilijker of zelfs niet meer rondkomen. Er is een groot risico op het ontstaan van meer schulden, met effect op de gemeentelijke schuldhulpverlening. Ook zullen mensen op termijn niet meer kunnen voorzien in hun eerste levensbehoeften.
Het rijk compenseert voorlopig een deel hiervan via de (individuele) energietoeslag, maar het is nog niet duidelijk in hoeverre het rijk ook maatregelen neemt voor de totale koopkrachtvermindering. Gemeenten mogen geen financiële steun bieden, dus het rijk is aan zet om maatregelen te nemen.

Gevolgen corona
De coronacrisis heeft zichtbaarder gemaakt dat bestaanszekerheid en kansengelijkheid niet vanzelfsprekend zijn. We ondersteunen mensen in een kwetsbare situatie en hebben met de uitvoering van het programma Social Impact specifiek aandacht voor het voorkomen en verminderen van geldzorgen.

Uitvoering Visie Sociaal Domein
Als onderdeel van het sociaal domein voeren we voor Programma 10 ook de Visie Sociaal Domein uit. Er zijn in de visie drie niveaus waarop we activiteiten uitvoeren. In het stadsklimaat, met algemene activiteiten (arbeidsmarktbeleid). Op het collectieve niveau hebben we activiteiten en regelingen voor specifieke groepen inwoners zoals het maatwerkbudget bij de Sociaal wijkteams (SWT's) en activiteiten voor migranten, statushouders en jongeren. Activiteiten voor het vinden van werk, re-integratie, bijstandsuitkeringen en schuldhulpverlening voor specifieke gezinnen/huishoudens vinden plaats op het individuele niveau.

Gelijke Kansen Aanpak
We ontwikkelen een aanpak voor gelijke kansen. Gelijke kansen leiden uiteindelijk tot het kunnen vinden van een baan die je leuk vindt en die bij jou en je opleidingsniveau past.
Ook het voorkomen van armoede en schulden helpt bij het creëren van kansengelijkheid. Zo hebben kinderen die in armoede opgroeien minder mogelijkheden hun talenten op en buiten school te ontwikkelen. Om dat te voorkomen verhogen we de grens voor deelname aan het jeugdfonds voor sport en cultuur naar een inkomen van 140% van het sociaal minimum. Dit is ook opgenomen in het beleidsakkoord 'Samen leven in Leiden' 2022 - 2026'.

Vernieuwende aanpakken
We zetten de vernieuwingen door die we in eerdere jaren al zijn begonnen. Zo gaan we actiever aan de slag met het overnemen van schulden door saneringskredieten te geven. We gaan verkennen of het mogelijk is basisbanen te verstrekken, specifiek voor Leidenaars voor wie een reguliere betaalde baan niet haalbaar is. We blijven ervoor zorgen dat de overstap van werk naar uitkering en andersom soepel verloopt. Daarnaast onderzoeken we hoe parttime inkomsten makkelijker verrekend kunnen worden met de uitkering. Met het team Eerste Hulp Bij Geldzorgen (EHBG) proberen we vroegtijdig in te grijpen wanneer inwoners achterlopen met betalingen. Zo proberen we problematische schulden te voorkomen. In Leiden werken we al een paar jaar met EHBG waardoor we dit goed hebben kunnen doorontwikkelen. Vernieuwend is dat er nu al een versterkte samenwerking is tussen het SWT en sociaal werker, zodat niet alleen op het gebied van financiën hulp wordt geboden maar ook eventueel op andere leefgebieden. Tot slot herkennen we dat er een relatief grote groep inwoners is die geen gebruik maakt van regelingen terwijl ze dat wel zouden kunnen doen. In 2023 verkennen we hoe we deze specifieke groep kunnen bereiken. Dit kan mogelijk via betere communicatie, via het meer hierbij betrekken van partijen in de stad, en meer toegankelijke dienstverlening.

Speerpunten voor 2023

• We blijven mensen ondersteunen bij het zoeken naar werk. Dit doen we onder meer door het Beleidsplan Werk en Participatie 2019-2023 (RV 19.0110) uit te voeren. Dit plan wordt in 2023 ook geëvalueerd.
• Uitvoeren Toekomstvisie DZB (BW 21.0149) en ontwikkeling naar een mensontwikkelbedrijf
• De Stadsbank ondersteunt in 2023 zoveel mogelijk inwoners met schulden door het inzetten van
  saneringskredieten
• We onderzoeken of basisbanen voor Leidenaars waarvoor een reguliere betaalde baan niet haalbaar is, een passend instrument is
• We werken aan de ontwikkeling van een arbeidsmarktinfrastructuur die past bij de behoeften in de regio.
• We onderzoeken hoe we soepelere regels rond het verrekenen van inkomsten in de participatiewet kunnen opstellen
• We bereiden ons voor op de door het rijk aangekondigde veranderingen in de Participatiewet
• We onderzoeken de mogelijkheden van de Leidse Sleutelpas als instrument voor maatschappelijke participatie en ondersteuning van inwoners met een laag inkomen
• We maken in 2023 een beleidsplan armoedebeleid voor de komende jaren
• We zijn alert op de stijgende energiekosten en de hoge inflatie. Het Rijk is aan zet om maatregelen te nemen.
• We zorgen ervoor dat zoveel mogelijk mensen die dit nodig hebben, gebruik maken van het maatwerkbudget

Beleidsterrein 10A Arbeidsparticipatie

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

De economie heeft zich snel en krachtig hersteld na de coronacrisis. Er is een zeer krappe arbeidsmarkt met grote vraag naar personeel. De economische groei en daarmee de behoefte aan personeel zal in 2022 nog toenemen maar verwacht wordt dat de groei in 2023 afvlakt. De oorlog in Oekraïne, de inflatie en de dalende koopkracht maken prognoses onzeker. Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat de personeelstekorten misschien wat afnemen, maar zeker niet zullen verdwijnen de komende jaren. Een aantal sectoren heeft structureel te maken met een tekort aan arbeidskrachten (bijvoorbeeld techniek, zorg, ict).

De situatie op de arbeidsmarkt biedt kansen voor werkzoekenden. Bijvoorbeeld voor werkzoekenden die eerder de moed hebben opgegeven of niet weten waar de kansen liggen. Het aantal mensen met een bijstandsuitkering daalt. Een klein deel vindt op eigen kracht werk, maar voor een steeds groter deel is dat minder vanzelfsprekend. Daarbij gaat het vooral om mensen met problemen op meerdere leefgebieden (multi-problematiek), zoals combinaties van verslaving, lichamelijke en/of geestelijke problemen, schulden en/of mantelzorgtaken. Voor hen is intensievere ondersteuning bij het aanpakken van die problematiek nodig om mee te kunnen doen, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk.

Veel uitdagingen van vóór de coronacrisis zijn nog steeds actueel. Daarbij hebben we het over het verschil tussen flexibel en vast personeel, waardoor veel mensen nog steeds aangewezen zijn op tijdelijke banen. Ook vraagt de nog steeds achterblijvende arbeidsparticipatie van mensen met een arbeidsbeperking aandacht.

Toekomstvisie DZB 2030: naar een toekomstbestendig sociaal ontwikkelbedrijf

DZB speelt een belangrijke rol in de begeleiding en bemiddeling naar werk in de regio. Op 23 maart 2021 heeft het college de ‘Toekomstvisie DZB Leiden 2030’, vastgesteld. Aanleiding daarvoor waren veranderingen in wet- en regelgeving, verminderde subsidie voor het bieden van werkgelegenheid en begeleiding bij DZB en de beweging naar een meer inclusieve arbeidsmarkt, waarbij mensen zoveel mogelijk (regulier) werken. De toekomstvisie komt in essentie neer op de volgende punten:

• DZB Leiden blijft werkgelegenheid bieden voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt. Daarbij wordt samenwerking gezocht met marktpartijen;
• DZB Leiden bouwt de ontwikkelfunctie verder uit om werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt goed te kunnen begeleiden naar werk;
• DZB Leiden brengt kosten en opbrengsten in balans;
• DZB biedt taalwerktrajecten aan waarbij kandidaten hun Nederlandse taalvaardigheid op de werkvloer kunnen verbeteren en tegelijkertijd werkervaring opdoen.

De uitstroom van het aantal werknemers dat aan de slag is via DZB is groter dan gedacht. Daarnaast is er sprake van lagere instroom. Daarbij komt dat werknemers die instromen meer begeleiding vragen en gemiddeld lagere arbeidscapaciteit hebben dan de mensen die uitstromen. Ook bij het re-integreren van werkzoekenden naar werk is deze ontwikkeling zichtbaar. Voor een toekomstbestendig sociaal ontwikkelbedrijf is een minimale schaalgrootte nodig met een passende mix van werksoorten, ontwikkelmogelijkheden en begeleidingsaanbod. Op dit moment wordt uitgewerkt hoe dat er uitziet en wat minimaal nodig is.

Ontwikkelingen in de arbeidsmarkregio Holland Rijnland
De afgelopen jaren is gewerkt aan een regionale werkgeversbenadering vanuit Werkgeversservicepunt Holland Rijnland (WSP), zodat werkgevers vaste contactpersonen en dezelfde vorm van dienstverlening krijgen vanuit WSP HR en haar partners. Gemeente Leiden heeft als centrumgemeente de regiefunctie in deze samenwerking en Leiden heeft deze taak gedelegeerd aan DZB. In 2021 is het Regionaal Mobiliteitsteam Holland Rijnland (RMT HR) gestart. Het aanvankelijke doel was om mensen die door de coronacrisis hun baan (dreigden te) verliezen te begeleiden van baan naar baan. Het kabinet werkt op dit moment uit hoe de (regionale) arbeidsmarkt infrastructuur er in de toekomst uit zou moeten zien.
Voorbeelden van initiatieven in Holland Rijnland:

• In het kader van landelijke actieplan ‘Dichterbij dan je denkt’ wordt een uiterste inspanning gedaan om het ‘onbenut arbeidspotentieel’ in de regio Holland Rijnland te matchen aan werkgevers met vacatures, en waar nodig te scholen.
• In 2022 en 2023 gaan we – samen met onderwijs, andere gemeenten, UWV, Regionaal Meld- en Coördinatiepunt voortijdig schoolverlaten, Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en leerwerkloket – door met de aanpak Jeugdwerkloosheid.
• Tot slot hebben we extra aandacht voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die willen en kunnen werken (landelijke programma 'Hoofdzaak Werk').

Evaluatie Beleidsplan Werk en Participatie
In 2023 evalueren we het Beleidsplan Werk en Participatie 2019-2023 (RV 19.0110). In de Leidse aanpak staan drie pijlers centraal:

• Bevorderen duurzame en inclusieve werkgelegenheid
• Benutten van scholingskansen en leerwerktrajecten
• Optimale werk- en participatievoorzieningen

De coronapandemie heeft vanzelfsprekend veel impact gehad, zo bleek uit de tussenevaluatie. Met inzet van extra middelen vanuit het Rijk is ingezet op van-werk-naar-dienstverlening door het RMT H, een gezamenlijke Aanpak Jeugdwerkloosheid en Heroriëntatie van Zelfstandigen. De activiteiten op het gebied van re-integratie zijn zo veel mogelijk doorgegaan, maar in aangepaste vorm. De eindevaluatie kan een belangrijke basis vormen voor het uitzetten van de beleidslijnen in de komende jaren.

10A1 Leidenaars hebben werk en zijn daardoor minder uitkeringsafhankelijk
We blijven inzetten op het verkleinen van de mismatch op de arbeidsmarkt door de inzet van re-integratieinstrumenten en participatievoorzieningen. Voor degenen die hier ondersteuning bij nodig hebben is er een gevarieerd aanbod: bijstandsontvangers van 27 jaar en ouder kunnen bij DZB terecht voor korte en langere re-integratietrajecten, trainingen en praktijkleerlijnen (gericht op een door het MBO afgegeven praktijkverklaring). Loonkostensubsidies zijn beschikbaar voor de groep die niet in staat is zelfstandig het minimumloon te verdienen. Dit geldt ook voor werkzoekenden jonger dan 27 jaar. Voor degenen waarvoor regulier betaald werk (nog) niet bereikbaar is zijn er mogelijkheden in beschut werk of (tijdelijke) ontwikkelbanen bij DZB. Gemeenten hebben ook een taak in de re-integratie van niet-uitkeringsgerechtigden. Samen met RMT en WSP intensiveert DZB bemiddeling en begeleiding van niet-uitkeringsgerechtigden naar betaald werk. Daar waar mogelijk wordt ingezet op bemiddeling en omscholing naar tekortsectoren.

Leerlijnen
DZB zet verder in op mogelijkheden om samen met andere partners combinaties van werken en leren te starten en te versterken. Zo worden er leerlijnen ontwikkeld samen met werkgevers in de regio, maar ook op eigen afdelingen, bijvoorbeeld in de horeca, logistiek en verkoop. Daarnaast kunnen leerlingen van MBO Rijnland in het kader van School@work bij DZB in hun eigen tempo werken aan hun leerdoelen, daarmee een diploma halen op MBO-niveau 1. De afdeling Circulair Hout van DZB draagt een steentje bij aan circulair bouwen in de Leidse regio en met de leerlijn op deze innovatieve afdeling kunnen mensen zich ontwikkelen in het houtbewerkingsvak.

Verrekenen van inkomsten
Voor een deel van de bijstandsontvangers is deeltijdwerk het maximaal haalbare. Op korte termijn werkt het kabinet aan maatregelen om de bijverdiengrenzen in de Participatiewet te verruimen. Ook in Leiden is de noodzaak van het verruimen al erkend. Bijvoorbeeld door de Motie 'Werken in de bijstand loont' (M.21.0067.19). Afhankelijk van de uitwerking van het kabinet zal worden onderzocht of aanvullend lokaal beleid noodzakelijk is. We hopen daarmee een manier te vinden om de groep die is aangewezen op deeltijdwerk toch te stimuleren aan de slag te gaan. Daarbij besteden we ook aandacht aan deeltijd-ondernemerschap. Ook tijdelijk werk in relatie tot het ontvangen van een bijstandsuitkering vergt aandacht. Zo hoeven mensen niet helemaal opnieuw een uitkering aan te vragen als ze relatief kort na werkaanvaarding weer werkloos worden.

10A1.2 Aanbieden volwasseneneducatie
In het Regionaal Programma Integrale aanpak laaggeletterdheid Holland Rijnland 2020-2024 staat het beleid voor de bestrijding van laaggeletterdheid. Laaggeletterdheid is geen geïsoleerd probleem en de aanpak wordt volledig geïntegreerd in het sociaal domein. Dit doen we in Leiden via volwasseneneducatie. Volwasseneneducatie, in het kader van de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB), is een belangrijk instrument. Onderdeel van het beleid zijn:

• Focus op de doelgroep NT1 (mensen die in Nederland zijn geboren en getogen en niet goed kunnen lezen en schrijven
• Grotere betrokkenheid van werkgevers
• Vijf actielijnen: 1) de eigen rol van de gemeente, 2) werk en participatie, 3) armoede en schulden, 4) het voorkomen van laaggeletterdheid, 5) gezondheid en welzijn.
• Aanbod basisvaardigheden via Sterke Sociale Basis (zie ook 9A)

We gaan ook in 2023 door met de regionale samenwerking. In het taalnetwerk zijn afspraken gemaakt om laaggeletterdheid aan te pakken. De afspraken zijn vastgelegd in het Taalpact Leiden en Leiderdorp 2021-2024. Het Regionaal Programma Integrale aanpak Laaggeletterdheid Holland Rijnland 2020-2024 vormde daarvoor het kader. Er zijn ambities en (tussen)doelen geformuleerd bij de actielijnen om gezamenlijk laaggeletterdheid te bestrijden en te voorkomen. Er is onder andere aandacht voor intergenerationele overdracht van laaggeletterdheid binnen de actielijn Preventie door een link te leggen met het Onderwijskansenbeleid uit programma 7C1.
De (tussen)doelen kunnen de komende jaren worden bijgestuurd waar nodig. Het Taalhuis van BplusC heeft hierin samen met de gemeente een sturende rol. Resultaten worden gemonitord.

10A1.3 Inzetten dienstverlening voor jongeren, statushouders en migranten
Jongeren, statushouders en migranten kunnen voor ondersteuning richting werk, stage of activering terecht bij afdeling Werk en Inkomen. Voorheen gebeurde dat in projectvorm als JA-, JAS- en JA+-project, inmiddels is de projectstatus overgegaan in reguliere dienstverlening. Binnen de afdeling Werk en Inkomen bestaat nu een apart team: 5team (uitspraak “Steam”).

De ondersteuning van jongeren is aangesloten bij de Aanpak Jeugdwerkloosheid die eind 2020 is gestart in het kader van het actieprogramma van het Rijk om jongeren te helpen die door de coronacrisis zijn geraakt. In de Leidse regio is hierbij extra ingezet op sollicitatietrainingen voor jongeren en extra begeleidingscapaciteit voor toeleiding naar werk of stage. In samenwerking met het Regionale Meld- en Coördinatiepunt (RMC) zijn jongeren (23-27) ‘buiten beeld‘ actief benaderd (zonder startkwalificatie, zonder uitkering, niet ingeschreven bij een onderwijsinstelling en met weinig inkomen). DZB heeft extra ingezet op een consulent Garantiebanen en jobhunting (voor jongeren die in aanmerking komen voor het doelgroepenregister).
De aanpak jeugdwerkloosheid Holland Rijnland is een samenwerking tussen Proo/Vso-scholen, het MBO-onderwijs, RMC, gemeenten, DZB, SBB, UWV en het leerwerkloket Holland Rijnland. In 2022 zijn nieuwe middelen beschikbaar gekomen. De middelen voor Holland Rijnland die via de centrumgemeente beschikbaar komen zijn net als in 2021 verdeeld over de drie subregio’s. Aandachtspunten voor de komende tijd zijn onder meer: ‘Overgangen’ van school naar werk of van school naar re-integratie en het benutten van kansen van praktijkleren of ‘hybride’ leeromgevingen (voor jongeren die beter leren in de praktijk dan op school). Ook begeleiding bij het vinden van stages blijft een aandachtspunt. Hierbij wordt aangesloten bij het Stagepact071 dat in deze collegeperiode wordt gecontinueerd.

Sinds 1 januari 2022 is de Wet inburgering 2021 van kracht. De gemeente voert regie op het inburgeringstraject voor statushouders en gezinsmigranten. De gemeente is verantwoordelijk voor de begeleiding en ondersteuning van alle inburgeraars tijdens het inburgeringstraject. Met de Leidse regio is een dienstverleningsovereenkomst afgesloten om de Wet inburgering 2021 via de gemeente Leiden uit te voeren. Daarnaast is het inburgeringsonderwijs aanbesteed. Er zijn drie 'richtingen' of routes mogelijk:

1. route B1, gericht op het zo snel mogelijk beheersen van de Nederlandse taal op taalniveau B1
2. de zelfredzaamheidsroute, gericht op het beheersen van de Nederlandse taal op taalniveau A1 en het opdoen van praktische vaardigheden
3. de onderwijsroute gericht op de beheersing van de Nederlandse taal om in te kunnen stromen in het beroepsonderwijs. Hogeschool Leiden biedt samen met de Universiteit Leiden en Haagse Hogeschool de onderwijsroute aan

Waar zinvol zal weer gebruik worden gemaakt van Europese subsidieprogramma’s zoals REACT-EU, een Europees Programma om de economische en sociale impact van de Coronacrisis op te vangen. Ook de mogelijkheden van het Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Asiel Migratie en Integratiefonds (AMIF) worden bekeken. Doel van het gebruik is dat het bijdraagt aan een goede basis voor jongeren en mensen met een migratieachtergrond om de arbeidsmarkt te betreden dan wel een vervolgopleiding te kiezen.

Aanpassing titel prestatie 10A1.3
Omdat de projectstatus van de Projecten JA is overgegaan in reguliere dienstverlening, wordt de titel van prestatie 10A1.3 aangepast van 'Inzetten Projecten JA' naar 'Inzetten dienstverlening voor jongeren, statushouders en migranten'.

10A2 Mensen met loonwaarde onder het wettelijk minimumloon werken zo regulier mogelijk
Uitgangspunt in de Participatiewet is dat mensen die kunnen werken zoveel mogelijk bij reguliere werkgevers aan de slag gaan. Voor mensen voor wie dat niet mogelijk is zijn er andere mogelijkheden om toch aan het werk te gaan:

• in beschut werk bij DZB of bij reguliere werkgevers.
• met een garantiebaan in het kader van de Banenafspraak bij een reguliere werkgever
• met een (tijdelijke) ontwikkelbaan bij DZB waarin mensen op een toegankelijke manier werken en leren combineren. Daarna kan de medewerker in het kader van de Banenafspraak doorstromen naar een werkplek bij een reguliere werkgever of in het kader van beschut werk blijven werken bij DZB

In deze gevallen wordt gebruik gemaakt van loonkostensubsidies. Uitgangspunt bij een plaatsing is dat er een basis is voor een duurzame arbeidsrelatie. Vanuit het Rijk is berekend hoeveel beschutte werkplekken gemeenten beschikbaar moeten stellen om in 2050 landelijk 30.000 beschutte werkplekken te realiseren.Voor 2022 is het aantal beschutte werkplekken dat Leiden beschikbaar zou moeten stellen nog niet bekend, in 2021 betrof dit 85 werkplekken van gemiddeld 31 uur per week. Daarnaast kan er opstapsubsidie worden ingezet als een werkzoekende al langere tijd uit het arbeidsproces is en tijd nodig heeft om het ‘normale’ arbeidsritme op te bouwen. De werkgever ontvangt een tegemoetkoming in de loonkosten omdat er tijd nodig is om de werkzoekende in te werken.

Onderzoek Basisbanen
We verkennen in de komende collegeperiode de mogelijkheden voor invoering van basisbanen, specifiek voor Leidenaars voor wie een reguliere betaalde baan niet haalbaar is. Dit volgt uit het beleidsakkoord 2022 – 2026 'Samen Leven in Leiden' 2022-2026. Bij de verkenning wordt voortgebouwd op een eerdere inventarisatie van de mogelijkheden die in 2020 is uitgevoerd. We halen informatie op uit de praktijk in gemeenten die al ervaring opdoen met de basisbanen.

* In 2020 en 2021 nam het aantal re-integratietrajecten af vanwege coronamaatregelen. Door de huidige krappe arbeidsmarkt neemt het aantal uitkeringsgerechtigden wat voor re-integratie in aanmerking komt af en wordt de doelgroep zwaarder. Bovendien zijn de economische ontwikkeling en de effecten van de oorlog in Oekraine en hoge inflatie moeilijk te voorspellen. Daarom houden we deze indicator de komende jaren constant.
** De streefwaarden geven de financiële ruimte weer.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 10B Maatschappelijke participatie en ondersteuning minima

10B1 Minima doen mee in de samenleving en raken niet in een sociaal isolement

BuZz Leiden voert de opdracht Basiskracht in de Sterke Sociale Basis uit (zie ook Programma 9). BuZz helpt mensen met een afstand tot de maatschappij te participeren door het ontwikkelen van hun kennis, vaardigheden en netwerk. Het betreft mensen die bijvoorbeeld meer dan twee jaar in een uitkeringssituatie zitten, de Nederlandse taal niet machtig zijn, het lastig vinden om hun geldzaken op orde te houden, geïsoleerd leven en/of geen zicht hebben op hun talenten en krachten. BuZz Leiden rapporteert twee keer per jaar de voortgang aan de gemeente Leiden. BuZz probeert de mensen die zich op trede 1 of 2 van de participatieladder bevinden te activeren.

Voor minima bestaat de mogelijkheid om voordelig aanvullend verzekerd te zijn via de collectieve zorgverzekering via de gemeente. Daarnaast is onder andere via Stichting Leergeld en het maatwerkbudget bij de Sociaal wijkteams ondersteuning mogelijk.

Deze tabel met uitkeringsontvangers op de participatieladder geeft inzicht in de ontwikkeling van de doelgroep en het bereiken van de prestaties van doel 10B. Deze tabel wordt jaarlijks opgenomen, zowel in de begroting als in de jaarrekening (realisatie).

10B2 Armoedebestrijding
Voor het vergroten van gelijke kansen is armoede een belemmerende factor. We onderzoeken welke doelgroepen we wel en niet bereiken met onze huidige regelingen en bereiden een update van het armoedebeleid voor. We nemen daarin mee hoe we belemmeringen op gelijke kansen door armoede het beste kunnen tegen gaan, en bouwen voort op de inzichten vanuit het programma social impact. In 2022 is een pilot gestart met het Volwassenenfonds Sport en Cultuur, die ook in 2023 wordt uitgevoerd. Het doel is om minima via het fonds de mogelijkheid te geven mee te doen aan sport- of cultuuractiviteiten. We werken in 2023 samen met het Jeugdeducatiefonds, waar scholen aanvragen kunnen indienen voor interventies op individuele basis of groepsniveau die bewezen effectief zijn in het verbeteren van de ontwikkeling van álle kinderen en het bevorderen van kansengelijkheid.

Vanaf 2023 is er structureel extra budget voor het Jeugdfonds Sport en Cultuur. Hiermee kan de doelgroep worden uitgebreid naar kinderen en jongeren uit gezinnen met een inkomen tot 140% van het sociaal minimum. We onderzoeken daarnaast de invoering van de Leidse Sleutelpas in voor alle Leidenaars. Deze ‘meedoen-pas’ is bedoeld voor sport en cultuur, met korting voor Leidenaars met een laag inkomen. We houden hierbij rekening met bestaande fondsen en kijken naar kansen voor co-financiering door partners.

Beleidsterrein 10C Inkomensvoorzieningen

10C1 Leidenaars (18 t/m AOW-leeftijd) voor wie een financieel vangnet nodig is, ontvangen inkomensondersteuning
Het bijstandsbestand was het afgelopen jaar licht dalend en lijkt nu te stabiliseren.

Er is een enorme krapte op de arbeidsmarkt, maar voor een deel van de bijstandsontvangers is de afstand tot de arbeidsmarkt te groot en de werkzoekenden in het huidige bestand zijn niet altijd te matchen met openstaande vacatures.

Algemeen: ten opzichte van de Programmabegroting 2022-2025 is indicator 10C1.f 'Aantal statushouders in de bijstand' niet meer opgenomen (Deze effectindicator komt uit het Beleidsakkoord 2018-2022 'Samen maken we de stad'. In het Beleidsakkoord 2022-2026 'Samen leven in Leiden' wordt deze ambitie niet herhaald.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 10D Schuldhulpverlening

10D1 Het ontstaan dan wel escalatie van problematische schuldensituaties is voorkomen en 10D2 Problematische schuldensituaties zijn beheersbaar gemaakt en (zo mogelijk) opgelost
De gemeente Leiden, Team Stadsbank, richt zich op het voorkomen, beheersbaar maken en oplossen van schulden van inwoners van Leiden. Dit doen we onder andere door preventiemaatregelen zoals hulp bij de thuisadministratie, les geven op middelbaar beroepsonderwijs en voortgezet onderwijs, hulp bij belastingaangifte en boekhouding en online zelfhulp.
Daarnaast gaat het team EHBG bij inwoners op huisbezoek of neemt het team telefonisch contact op met de inwoner naar aanleiding van een achterstand in één van de vaste lasten. Hulp en ondersteuning wordt vervolgens aangeboden zodat financiële problemen niet (verder) escaleren. Speerpunt hierbij is om in 2023 meer jongeren met schulden te bereiken.
Ook worden inwoners door de Stadsbank geholpen met het oplossen van hun schulden via een betalingsregeling, schuldbemiddeling of saneringskrediet. Een speerpunt hierbij is dat in 2023 inwoners van Leiden zoveel mogelijk ondersteund worden door het verstrekken van saneringskredieten. Verder heeft het effectiever en efficiënter maken van het primaire proces, om voorbereid te zijn op de verwachte extra instroom vanwege de coronacrisis en de energiearmoede continu onze aandacht.
Via het programma Social Impact is het team EHBG uitgebreid. Zo kunnen meer mensen worden bereikt en wordt expertise ontwikkeld op de ondersteuning van ondernemers met schulden en het ondersteunen van jongeren. We zorgen ervoor dat alle medewerkers in het team EHBG en schuldhulpverleners van de Stadsbank ondernemers en jongeren goed kunnen ondersteunen door overdracht van de opgedane kennis en expertise.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

Inleiding

• Visie Sociaal Domein (RV 19.0029)

10A

• Re-integratieverordening Participatiewet 2017 (RV 17.0046)
• Beleidsplan ‘Werk en Participatie’ 2019-2023 (RV 19.0110)

10B

• Beleidsplan Armoedebeleid 2019-2022 (RV 18.0127)
• Verordening Individuele Studietoeslag Participatiewet 2015 (RV 14.0141)
• Verordening individuele inkomenstoeslag Leiden 2015 (RV 14.0111)

10C

• Notitie en verordening Tegenprestatie Participatiewet 2015 (RV 14.0105)
• Afstemmingsverordening Participatiewet, IOAW en IOAZ 2016 (RV 16.0048)

10D

• Beleidsplan schuldhulpverlening Leiden 2021-2024; Schuldhulpverlening Eerder, beter, sneller! (RV 20.0145)

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen
De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2023-2026. Beleidswijzigingen met financiële consequenties worden hierna per beleidsterrein toegelicht

Beleidsterrein Arbeidsparticipatie/Werk en Inkomen
In 2022 is € 965.000 aan incidentele lasten en baten geraamd voor het Europese REACT-project (onderdeel van het Europees Sociaal fonds) ten behoeve van de activiteit Vergroten mogelijkheden arbeidsinpassing.
In 2019 is besloten om tot en met 2022 € 125.000 te bezuinigen op het Leids participatiebudget. Dit budget is in het verleden gevormd uit gemeentelijke middelen.
Het Rijk heeft voor 2022 een incidenteel coronacompensatiebudget beschikbaar gesteld van € 404.937.
Er zijn eind 2020 incidentele middelen door het Rijk beschikbaar gesteld voor 2020 en 2021 om de verwachte werkloosheid als gevolg van corona te bestrijden. Het deel van de middelen dat betrekking had op de Leidse regio is niet besteed in 2021. Het niet-bestede bedrag van € 242.145 is overgeheveld naar 2022.
Er is in 2022 een incidenteel budget beschikbaar van € 164.792 voor het regionaal werkbedrijf.
Via de 4^e technische wijziging 2021 is een incidenteel implementatiebudget inburgering van € 150.000 en een incidenteel regionaal budget laaggeletterdheid van € 80.000 overgeheveld naar 2022.
De ramingen van de lasten en baten voor Leiden inzake de inburgeringsvoorzieningen nemen vanaf 2023 toe met € 762.000 en € 807.000. Het verschil van € 45.000 wordt gestort in de reserve sociaal domein.
Vanaf 2023 ontvangt Leiden € 33.000 voor de leerbaarheidstoets inburgering (meicircualire 2022).
Er is een dienstverleningsovereenkomst (2022 t/m 2024) met de regiogemeenten afgesloten voor het uitvoeren van de nieuwe Wet Inburgering. De lasten en baten nemen daarom in 2023 en 2024 jaarlijks toe met € 595.000. De baten bestaan uit een bijdrage van de regio van € 572.000 en een onttrekking van € 23.000 uit de reserve sociaal domein. De raming 2022 voor de nieuwe Wet Inburgering is opgenomen in de Tweede voortgangs-rapportage 2022.

Beleidsterrein Arbeidsparticipatie/DZB
De lasten dalen per saldo met € 549.000 als gevolg van mutaties van rijkssubsidies die via de algemene uitkering ontvangen worden voor respectievelijk de Wet sociale werkvoorziening (WSW) (daling € 668.000) en de Trajectbegeleiding (stijging € 119.000). De daling bij de WSW betreft de door het Rijk geprognosticeerde daling van het aantal arbeidsjaren van WSW’ers.
Daarnaast heeft DZB in de rol van centrumgemeente arbeidsregio Holland Rijnland in 2022 éénmalige rijksmiddelen beschikbaar gekregen van € 1.684.000.
In 2022 was er een incidentele korting geraamd van € 200.000 ter dekking van het tekort op het sociaal domein. Door indexering nemen de lasten toe met € 1.055.000 en de baten met € 335.000.

Nieuw beleid Beleidsakkoord Samen Leven in Leiden
Het gemeentebrede project Leiden Inclusief wordt met twee jaar verlengd. Er is jaarlijks € 225.000 beschikbaar gesteld voor uitvoeringscapaciteit in 2024 en 2025, waarvan € 14.000 op dit beleidsterrein. Deze post is via de kostenverdeelstaat toegerekend aan diverse programma's, in de Programmakosten van Programma 9 wordt de totale verdeling inzichtelijk gemaakt.

Beleidsterrein Maatschappelijke participatie en ondersteuning minima
In de Kaderbrief 2021-2024 is besloten om per 2023 structureel € 50.000 te bezuinigen op het minimabeleid ter dekking van het structureel tekort op het sociaal domein.
De kosten kwijtschelding afvalstoffenheffing nemen met € 130.000 toe in 2023 en de kwijtschelding riool-rechten met € 45.000 vanwege een toename van de kosten in 2021. Daarnaast neemt de kwijtschelding rioolrechten toe met € 35.000 als gevolg van het in 2019 genomen besluit om stapsgewijs te komen tot een 100% kostendekkendheid.
De leefgelden aan de vluchtelingen uit de Oekraïne zijn geraamd tot en met maart 2023. Voor het eerste kwartaal van 2023 is een raming opgenomen van € 1.252.460. Aan rijksbaten is € 390.000 geraamd. De totale begrotingswijziging noodopvang Oekraïne is budgettairneutraal.

Nieuw beleid Beleidsakkoord Samen Leven in Leiden

• Er is voor de periode 2023 t/m 2025 € 300.000 per jaar beschikbaar voor het verkennen van vernieuwende aanpakken voor vergroting van de bestaanszekerheid en de hiervoor benodigde beleidscapaciteit Dit wordt volledig gedekt vanuit de reserve sociaal domein.
• Vanaf 2023 is structureel € 85.000 extra subsidie geraamd voor het Jeugdsport- en cultuurfonds. Hiermee kan de doelgroep worden vergroot naar 140% van het sociaal minimum.
• Het gemeentebrede programma Leiden Inclusief wordt met twee jaar verlengd. Er is jaarlijks € 225.000 beschikbaar gesteld voor uitvoeringscapaciteit in 2024 en 2025, waarvan € 20.000 op dit beleidsterrein. Deze post is via de kostenverdeelstaat toegerekend aan diverse programma's, in de Programmakosten van Programma 9 wordt de totale verdeling inzichtelijk gemaakt.

Beleidsterrein Inkomensvoorzieningen
Bij de begroting 2022 is het rijksbudget BUIG (baten) met een hoger percentage geindexeerd dan het lastenbudget, waardoor er een ongewenst structureel negatief saldo van € 95.000 ontstond. Dit is nu vanaf 2023 gecorrigeerd door de lasten structureel te verlagen met € 870.000 en de baten met € 965.000.

Beleidsterrein Schuldhulpverlening
In 2022 heeft het Rijk een incidenteel coronacompensatiebudget ter beschikking gesteld van € 274.280.
Indexeringen en doorrekeningen van de kostenverdeelstaat zorgen voor de overige verschillen op de lasten en de baten.

Reserves

Reserve sociaal domein
In het beleidsakkoord Samen Leven in Leiden is voor de periode 2023 t/m 2025 € 300.000 per jaar beschikbaar voor het verkennen van vernieuwende aanpakken voor vergroting van de bestaanszekerheid. Dit wordt gedekt door een onttrekking van € 300.000 uit de reserve sociaal domein.
Er is 2023 een onttrekking geraamd van € 647.000 aan de reserve sociaal domein onderdeel social impact ter dekking van de uitgaven van het programma Social Impact 2022-2023. Het betreft € 647.000 voor Eerste hulp bij geldzorgen, waarvan € 287.000 voor het SWT (RV 21.0146).
Er is een dienstverleningsovereenkomst (2022 t/m 2024) met de regiogemeenten afgesloten voor het uitvoeren van de nieuwe wet Inburgering. De lasten en baten nemen daarom in 2023 en 2024 jaarlijks toe met € 595.000. De baten bestaan uit een bijdrage van de regio van € 572.000 en een onttrekking van € 23.000 uit de reserve sociaal domein.

DZB Reserve zachte landing rijksbezuinigingen Wsw
Het merendeel van de jaarlijkse onttrekking betreft tijdelijke projecten, die gericht zijn op het opvangen van de effecten van de landelijk bezuinigingen op de WSW (wet sociale werkvoorziening).

DZB reserve frictiekosten ID/WIW
Er is een onttrekking geraamd van € 28.558 in 2023. Dit is nodig om het geraamde tekort op de twee WIW-dienstbetrekkingen te dekken. In 2014 is besloten om de WIW af te bouwen en is een bedrag gestort in de reserve om de toekomstige frictiekosten op te vangen.

Investeringen

Niet van toepassing

Subsidies

­­Het volledige subsidie-overzicht is opgenomen in paragraaf 3.2.8 subsidies.