Inleiding

De samenleving wordt in toenemende mate geconfronteerd met een verharding van het criminele milieu. Dit is ook zichtbaar en voelbaar binnen de gemeente Leiden. Een tweetal schietincidenten in woonwijken en het aantreffen van een handgranaat op een bedrijventerrein in de zomer van 2022 zijn hiervan extreme voorbeelden. Tegelijk is al geruime tijd een stevige toename van het aantal aangetroffen hennepkwekerijen en opslaglocaties voor harddrugs. Dit soort zaken creëren onveiligheidsgevoelens onder buurtbewoners. Er wordt steeds vaker gebruik gemaakt van het openbare orde en veiligheidsinstrumentarium van de burgemeester om panden te sluiten en daarmee de rust in de omgeving te herstellen.

Bovenstaande aspecten onderstrepen het belang van (vroeg)tijdig interveniëren en het voorkomen dat ondermijnende criminaliteit ontstaat of zich nestelt in de stad. Door de opgebouwde informatiepositie is een beter beeld van ondermijnende activiteiten. Vanuit deze informatiepositie wordt signaalgestuurd interventies geïntervenieerd, onder meer door middel van de uitvoering van Bibob-onderzoeken in de horeca- en vastgoedsector. Met de Intensieve Wijkaanpak voor het Jacques Urlusplantsoen en de Slaaghwijk en het project Dealbreakers worden ook inspanningen geleverd om jongeren te behoeden het criminele circuit .

Bovenstaande ontwikkelingen vereisen in toenemende mate dat er strategische keuzes worden gemaakt over de werkzaamheden van het veiligheidsdomein. Binnen de huidige capaciteit is het een uitdaging om nieuwe beleidsthema’s, zoals de aanpak van cybercrime, (verder) te ontwikkelen. Een belangrijke vraag is wat de rol en verantwoordelijkheden van het veiligheidsdomein zijn, mede in relatie tot andere vakafdelingen. Eind 2022 / begin 2023 zal het nieuwe Integraal Veiligheidsplan 2023-2027 worden vastgesteld. Hierin worden de prioriteiten in lokaal veiligheidsbeleid tegen de achtergrond van bovenstaande ontwikkelingen meerjarig herijkt.

Beleidsterrein 2A Veiligheid

2A1.1. Aanpak ondermijning

De focus van de aanpak ondermijning blijft het voorkomen van witwassen via vastgoed en de aanpak van georganiseerde drugscriminaliteit. Bij de aanpak van drugscriminaliteit richt de aanpak zich meer specifiek op drugshandel, (criminele) geldstromen, witwassen en jonge aanwas. De aanpak van ondermijning zal in toenemende mate ook draaien om het stimuleren van positieve ontwikkelingen in de stad, waardoor kansen ontstaan voor bonafide bedrijvigheid.

Vastgoed

Eind 2022 eindigt het project ‘Geldstromen in de Leidse vastgoedwereld’. De ontwikkelde aanpak om ‘fout geld’ te weren en elimineren uit de Leidse vastgoedwereld wordt in 2023 waar mogelijk verder geborgd binnen de reguliere aanpak. De doelstelling blijft een transparante vastgoedmarkt met een hoge geldzuiverheid. Daarbij wordt in ieder geval ingezet op:

• het verder versterken van het inzicht in de Leidse vastgoedmarkt aan de hand van analyses en signalen;
• de inzet van Bibob-onderzoeken;
• interne bewustwording verder vergroten (‘met wie doe je zaken’);
• het met interne en externe partners draaien van ondermijningscasus op vastgoed (repressie en preventie);
• het opzetten van publiek / private samenwerkingen.

Dealbreakers

In 2023 wordt de lokale aanpak op het voorkomen van jonge aanwas in de drugscriminaliteit verder versterkt en uitgebouwd, met als doel om de aantrekkingskracht van criminele netwerken op jongeren te verkleinen. Met deze aanpak wordt ingezet op zowel (vroegtijdig) voorlichten, signaleren en interveniëren.

Informatiepositie

De informatiepositie binnen de aanpak ondermijning wordt in 2023 onderhouden en verder uitgebouwd. Verwacht wordt dat het aantal signalen stabiliseert. Echter, de zwaarte en de ernst van de signalen neemt wel toe. Dit betekent dat keuzes moeten worden gemaakt. Capaciteit wordt ingezet ten behoeve van:

• de overige lopende RIEC-casuïstiek, waarin wordt samengewerkt met politie, OM en Belastingdienst;
• het uitvoeren van integrale controles;
• het op niveau houden van de algemene bewustwording binnen de gemeentelijke organisatie door training en voorlichting;
• het leveren van een bijdrage aan de uitvoering van bestuurlijke maatregelen zoals het sluiten van panden op grond van 13b Opiumwet;
• het vergroten van de bewustwording in de stad en het aangaan van samenwerkingen met de stad; bijv. het organiseren van ondernemersbijeenkomsten;
• versterken regionale samenwerking / bundeling van expertise.

Bibob

Het doen van Bibob-onderzoek is een belangrijk en effectief middel in de aanpak van ondermijning. In 2023 wordt ingezet op de professionalisering van het eigen onderzoek en de samenwerking met partners. De inzet blijft signaalgestuurd. Gelet op de beschikbare capaciteit zullen daardoor ook in 2023 scherpe keuzes moeten worden gemaakt. De werkwijze met een weegteam wordt daarom voortgezet. In de vastgestelde beleidsregel toepassing Wet Bibob is de wens opgenomen om een experiment vorm te geven om de mogelijkheid voor standaardtoetsing van horecavergunningaanvragen te onderzoeken. Indien de capaciteit dit toelaat, wordt dit experiment in 2023 uitgevoerd.

Aanpak mensenhandel

In 2023 wordt de vertaling van de Regionale Handreiking Mensenhandel naar lokaal beleid afgerond en wordt een start gemaakt met de uitvoering van het beleid.

Financiering

Voor de continuering en doorontwikkeling van het vastgoedproject en project Dealbreakers in 2023 en verder is aanvullende financiering vereist. Op het moment van schrijven zijn hiervoor aanvragen ingediend bij de rijksoverheid en provincie.

2A1.3 Voorkomen cybercrime / gedigitaliseerde criminaliteit

Cybercriminaliteit is vanwege het grensoverschrijdend karakter een complex vraagstuk om op gemeentelijke schaal sluitend aan te pakken. De afgelopen periode is benut om de gevolgen van cybercrime in beeld te brengen en om de digitale crisisweerbaarheid op peil te houden. In de stadskrant is ook een special gepubliceerd over het onderwerp. Op dit moment zijn ook de eerste contacten geweest voor het organiseren van een wijkbijeenkomst over dit onderwerp. De doorontwikkeling van de lokale aanpak in 2023 en verder vraagt echter om strategische keuzes, waarbij ook overwogen dient te worden welke taken specifiek horen bij het veiligheidsdomein, in het bijzonder als het gaat om voorlichting en preventie. Dit wordt in het Integraal Veiligheidsplan 2023-2027 nader uitgewerkt.

2.1.4.Inzet Veilig Thuis/huiselijk geweld

De rijksoverheid wil de jeugdbescherming effectiever en slimmer organiseren. Hiervoor is het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming geïntroduceerd. Het doel is om de Jeugdbeschermingsketen van Veilig Thuis, De Raad voor de Kinderbescherming en de Jeugdbeschermingsorganisatie sterk te verkorten en anders in te richten. Dit moet leiden tot meer passende en tijdige hulp. De doorvertaling van dit proces in de lokale inzet rondom huiselijk geweld wordt beschreven onder prestatie 9D2.1.

2A1.5 Inzet Veilige Publieke taak

Agressie en geweld richting gemeentemedewerkers is helaas een terugkerend onderwerp. Incidenten worden geregistreerd in het Gemeentelijk Incidenten Registratiesysteem. Registratie is een startsignaal voor de eerste opvang en nazorg van de betrokken medewerker(s) en de dadergerichte afhandeling van het incident. Dit wordt gecoördineerd door het arboteam dat bestaat uit preventiemedewerkers. De dadergerichte afhandeling is vaak in eerste instantie het sturen van een waarschuwingsbrief aan de dader en/of een gesprek met de dader. Verdere mogelijke maatregelen zijn het doen van aangifte bij de politie, het opschorten van de dienstverlening, een locatieverbod en het verhalen van de schade. Door registratie wordt informatie over de aard van de problematiek inzichtelijk. Dit maakt het mogelijk te evalueren en beleid en protocollen hierop aan te passen.

2A2.1 Beperken van overlast van personen die verward gedrag vertonen

Het aantal individuele casussen van personen die verward gedrag vertonen (en overlast veroorzaken), neemt toe in aantal en vaak ook in complexiteit. Er is vaker sprake van multi-problematiek. Bij elke casus wordt gekeken welke aanpak nodig is en welke partij hiervoor het meest geschikte instrumentarium heeft. Vaak betreft het een combinatie van zorg en bestuurlijk optreden, waarbij veelal de nadruk ligt op de zorgcomponent. Het Zorg- en Veiligheidshuis heeft een belangrijke regiefunctie en streeft ernaar alle betrokken partners bij elkaar te brengen om een persoonlijk stappenplan te maken. Nieuw onderdeel van deze aanpak is een pilot van de rijksoverheid waarin een geïntegreerd en domeinoverstijgend zorgaanbod wordt georganiseerd voor personen met verward gedrag en een hoog veiligheidsrisico. Integrale, intensieve en langdurige samenwerking in een netwerk of keten is hierbij het sleutelbegrip. In samenspraak met het Zorg- en Veiligheidshuis wordt casuïstiek aan deze pilot gekoppeld.

2A2.2 Beperken van overlast in de woonomgeving

Bij overlast in de woonomgeving gaat het vaak over geluidsoverlast. In het Handelingskader Woonoverlast staat beschreven welke instantie wanneer aan zet is en waar inwoners overlast kunnen melden. Door het Handelingskader moet direct duidelijk zijn voor inwoners bij wie zij hun overlastcasus kunnen melden. In een vroeg stadium kan buurtbemiddeling mooie resultaten boeken door afspraken tussen buren vast te leggen. Als de problemen heftiger zijn en buurtbemiddeling onvoldoende oplevert, kan er bijvoorbeeld een gedragsaanwijzing opgelegd worden. Conform het handelingskader is dit voor sociale huurwoningen in beginsel belegd bij corporaties (al dan niet via de rechter) en bij koopwoningen neemt de burgemeester het initiatief. Waar nodig kan de burgemeester gedragsaanwijzingen opleggen om de overlast een halt toe te roepen. Het Zorg & Veiligheidshuis speelt tevens een grote rol als het gaat om bijvoorbeeld vervuilde woningen en conflicten tussen buren.

2A2.4 Regievoering samenwerking jaarwisseling / vuurwerk

Komend jaar worden de vuurwerkvrije zones uitgebreid met het Stationsdistrict. De mogelijkheden om Leiden verder vuurwerkvrij te maken worden onderzocht. Hierbij is ook blijvend aandacht nodig voor de inzet van personele en financiële middelen. In samenwerking met vele partners (politie, brandweer, woningcorporaties, jeugd- en jongerenwerk SOL, etc.) wordt ook dit jaar een plan van aanpak opgesteld voor de jaarwisseling en de periode daaraan voorafgaand, waarbij ook rekening wordt gehouden met het in 2020 ingegane landelijk verbod op knalvuurwerk, single shots en vuurpijlen . Deze werkwijze wordt door gemeente en partners als zeer waardevol gezien. Ook wordt komend jaar meer ingezet op de samenwerking met de andere gemeenten uit het district.

2A2.5 Inzet buurt- en wijkveiligheid

Met de intensieve wijkaanpak in het Jaques Urlusplantsoen en de Slaaghwijk wordt ingezet op het vergroten van de leefbaarheid en veiligheid in deze wijken. Deze aanpak wordt de aankomende jaren doorgezet. De intensieve wijkaanpak bestaat uit een integrale samenwerking tussen welzijnspartners (Sterke Sociale Basis), woningbouwcorporaties, scholen, politie, OM en interne partners. Gezamenlijk wordt een plan van aanpak opgesteld op basis van drie pijlers: ‘samen leven’, ‘fysieke omgeving’, en ‘veiligheid’. Bij de uitvoering worden de acties per partner zorgvuldig gecoördineerd en afgestemd. De wijkaanpak kent zowel een gebiedsgericht, als een persoonsgericht element. Gebiedsgerichte acties zijn bijvoorbeeld herinrichting openbare ruimte, het organiseren van opruimactiedagen en buitenschoolse activiteiten. Persoonsgerichte acties worden opgezet op het moment dat er zorgelijke signalen zijn over specifieke bewoners.

In de afgelopen jaren werd vooruitgang geboekt in de wijken waar extra aandacht voor was. Zodra deze aandacht verslapt, kan de situatie echter weer achteruit gaan. De wijkaanpak richt zich daarom op structurele onderliggende oorzaken van problematiek in de wijken. Om (duurzame) vooruitgang te boeken zijn structurele veranderingen nodig en dat vergt tijd en aandacht. Duurzame betrokkenheid van alle partners is daarom een vereiste. Om deze betrokkenheid te creëren en te behouden wordt vanuit de gemeente regie gevoerd op de intensieve wijkaanpak.

2A3.1 Stedelijke Jeugdaanpak
De Stedelijke Jeugdaanpak (SJA) kenmerkt zich door een combinatie van repressie en het bieden van perspectief, het verbinden van het zorgdomein, het veiligheidsdomein en onderwijs met een sterke regierol van de gemeente waarbij tevens oog is voor het ‘systeem’ (gezin, school, wijk, vrienden) van de jongere. Daarbij speelt de SJA in op landelijke trends onder jongere zoals de aanpak van jonge aanwas (in samenwerking met Dealbreakers), wapens en messen en cybercriminaliteit. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van bestaande (landelijke) interventies. Ook wordt de wetenschap (TNO en Universiteit) betrokken om methodisch te werken. De Stedelijke Jeugdaanpak is in ontwikkeling om het juiste te blijven doen, samen met alle betrokken partners.

Het jeugdveiligheidsdomein verandert continu. Om te voorkomen dat jongeren afglijden in de criminaliteit of de gespecialiseerde zorg, blijft het samenwerken tussen veel verschillende domeinen en met veel externe partners van groot belang, evenals het investeren in een goede informatiepositie. Doordat de SJA, het Preventief Interventie Team (PIT) en Dealbreakers binnen de gemeente actief opereren, zijn veel doorontwikkelmogelijkheden aanwezig voor een brede regie op jeugd.

2A4.1 Realiseren van vakbekwame gemeentelijke crisisorganisatie

Naast flitsrampen wordt de crisisorganisatie in toenemende mate ingezet voor langdurige en landelijke crises zoals de vluchtelingenopvang en Covid-bestrijding. Deze aanhoudende langdurige inzet is zeer arbeidsintensief en leggen een fors beslag op het personeel binnen de crisisorganisatie. Onverhoopt staat er ook in 2023 ingezet op een professionele crisisorganisatie met getrainde en geoefende crisisfunctionarissen. Voor planvorming, training en oefening wordt gebruik gemaakt van de middelen van de Veiligheidsregio Hollands Midden (VRHM). In 2023 wordt de Bevolkingszorgkolom in de VRHM verder geprofessionaliseerd en doorontwikkeld. Uitgangspunt is een hogere mate van vakbekwaamheid, een efficiënte en effectieve samenwerking om de slagkracht te vergroten en een betere aansluiting van Bevolkingszorg op de maatschappelijke behoeften te realiseren. Van belang hierbij is de doorontwikkeling van de functie officier van Dienst Bevolkingszorg. In 2023 zal de implementatie van deze functie plaatsvinden en aandacht zijn voor een geïntensiveerde samenwerking met de overige sleutelfuncties.

2A4.4 Optimale preventie brandveiligheid

In 2023 wordt het project ‘De Leidse zorg brandveilig’ gecontinueerd. Dit is de samenwerking tussen zorginstellingen in Leiden, de brandweer Hollands-Midden en de gemeente met als doel om risicogericht de brandveiligheid bij zorginstellingen te verbeteren. De zorginstellingen in Leiden hebben een risicoanalyse laten uitvoeren en aan de hand hiervan beleidskeuzes gemaakt voor verbetering van de brandveiligheid voor alle locaties. Het samenwerkingsplatform komt ook in 2023 samen. Het delen van kennis en ervaringen rondom het effectief en efficiënt creëren van brandveiligere situaties blijft hiermee geborgd. Ook worden een serie van rondleidingen op locaties georganiseerd, waarbij ook de gemeente en brandweer aansluiten. In 2023 wordt de aandacht geleidelijk verlegd naar een volgend project dat zich zal toespitsen op preventieve maatregelen voor de brandveiligheid van minder-zelfredzamen die in een eigen huis wonen.

Verbonden Partijen

De onderstaande Verbonden Partijen leveren een bijdrage aan dit beleidsterrein. Zie voor meer informatie de paragraaf verbonden partijen.

Veiligheidsregio Hollands Midden
De Veiligheidsregio Hollands Midden (VRHM) is voor een deel een netwerkorganisatie en voor een deel de brandweerorganisatie. In de VRHM werken brandweer, politie, GHOR en de gemeenten samen aan de rampenbestrijding en crisisbeheersing in Hollands Midden. De VRHM werkt ook nauw samen met partners, zoals waterschappen, milieudiensten en defensie. De 18 burgemeesters uit de regio Hollands Midden vormen samen het Algemeen Bestuur van de VRHM en stellen de hoofdlijnen voor het te voeren beleid en de financiële kaders van de VRHM vast, al dan niet na overleg met de gemeenteraden.

* Deze BBV-indicator is landelijk verplicht. De realisatiewaarden staan op waarstaatjegemeente.nl.
**De Veiligheidsmonitor is in 2021 anders van oipzet dan eerdere jaren, waardoor de uitkomsten met voorgaande edities niet goed te vergelijken zijn.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

• Visie handhaving openbare ruimte 2020-2023 (BW 20.0082)
• Integraal Veiligheidsplan 2019-2022 (RV 18.0132)

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen
De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2023-2026. Beleidswijzigingen met financiële consequenties worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Beleidsterrein Veiligheid
De regionale pilot Dealbreakers loopt in het voorjaar van 2023 ten einde. De lasten in 2023 zijn € 80.000 lager.
Bij het vaststellen van de begroting 2020 is tevens een eerste begrotingswijziging vastgesteld om het meerjaren-beeld sluitend te krijgen. Hierin is vanaf 2023 een structurele bate van € 125.000 opgenomen die gerealiseerd moet worden door de intensivering op ondermijning. Door indexeringen bedraagt de geraamde bate inmiddels € 131.000.

Nieuw beleid beleidsakkoord Samen Leven in Leiden:

Er is vanaf 2023 structureel € 120.000 beschikbaar gesteld voor extra handhaving en € 175.000 voor de aanpak van weesfietsen, waarvan € 24.616 geraamd is op dit beleidsterrein.

Reserves

Er is geen storting of onttrekking geraamd.

Investeringen
Niet van toepassing.

Subsidies
Niet van toepassing.