Inleiding

Of 2021 het post-coranajaar wordt is op dit momen nog onduidelijk. Duidelijk is dat de coronacrisis grote impact heeft op de crisisorganisatie van de gemeente en ook van invloed is op de ontwikkeling van de criminaliteit. Maar nu is ook nog onduidelijk hoe in hoeverre effecten structureel zijn en in hoeverre van tijdelijke aard. Duidelijk is wel dat de verschuiving van traditionele criminaliteit naar cybercriminaliteit door de coronacrisis is versneld.

Cybercrime
Duidelijk is wel dat de verschuiving van traditionele criminaliteit naar cybercriminaliteit door de Coronacrisis is versneld. Cybercrime is monster met vele koppen zoals hacken, sexting, e-fraude, online extremisme en opruiing. Na jarenlange daling stijgt vanaf 2019 de criminaliteit weer en dat is voornamelijk het gevolge van toename van cybercrime. Duidelijk is dat cybercrime niet meer weggaat een groeiend veiligheidsprobleem is dat vooral internationaal en nationaal aangepakt dient te worden. Gezien de impact ook op een stad als Leiden is een lokale aanpak gewenst naast het zorgen dat het eigen huis op orde is en het waarschuwen van burgers en bedrijven. In 2021 beraden we ons over de mogelijkheden.

Aanpak ondermijning
In 2021 richt de gemeente zich nog nadrukkelijker op het opwerpen en borgen van barrières tegen ondermijning. Daarmee wordt verder invulling gegeven aan een belangrijk spoor binnen de aanpak van ondermijning, namelijk het voorkomen van ondermijnende criminaliteit. De vergroting van de bestuurlijke weerbaarheid door het opwerpen van barrières betekent ook dat de aanpak van ondermijning, een van de hoofddoelstellingen van het Integraal Veiligheidsplan 2019-2021, verbreed wordt naar de rest van de organisatie en een plek krijgt in de reguliere taakstelling van de verschillende afdelingen (zie verder 2A1.1.).

Zorg en Veiligheidshuis
In 2020 is uitvoering gegeven aan de vorming van het Zorg en Veiligheidshuis, waarvan op 01-01-2021 de formele start is. Dit Zorg en Veiligheidshuis zal in 2021 uitvoering geven aan de taken uit de sector Maatschappelijke Zorg en Veilig Thuis van de GGD (het meldpunt Zorg en Overlast, het meldpunt Veilig Thuis, Basiszorg Kwetsbare Kinderen, het Crisis Interventie Team en het Jeugd Preventie Team) en de taken die zijn belegd bij het Veiligheidshuis Hollands Midden. Onderdeel van het Zorg- en Veiligheidshuis zijn de inzet Veilig Thuis (2A1.4), de aanpak van Overlast in de woonomgeving (2A2.2) (woonoverlast), processen in het kader van de Wet Verplichte GGZ en de Stedelijke Jeugdaanpak (2A3.1).

Beleidsterrein 2A Veiligheid

2A1.1. Aanpak ondermijning

In 2021 staat de fundering voor de aanpak van ondermijning. Alle ambtenaren zijn getraind in het herkennen van signalen van ondermijning. Het kennisniveau wordt op peil gehouden en waar nodig verdiept. Het aantal signalen van ondermijning zal hierdoor toenemen. De aanpak van ondermijning is informatie-gestuurd. Door versterking van de analysefunctie kan ondermijning in Leiden beter in beeld worden gebracht. Op basis van die sterke informatiepositie worden bestuurlijke interventies gericht en zo effectief mogelijk ingezet. Panden worden gesloten, bedrijven worden gecontroleerd, vergunningen ingetrokken.. De aanpak van vastgoedcriminaliteit en drugscriminaliteit blijft prioriteit.

De gemeente pakt ook haar verantwoordelijkheid in het voorkomen van ondermijnende criminaliteit door, waar mogelijk, structurele barrières op te werpen. Op die manier wordt de gemeente weerbaar tegen criminele invloeden zoals het witwassen van crimineel vermogen via Leids vastgoed of het misbruiken van vergunningen voor criminele activiteiten. Oftewel het tegengaan van een vermenging van boven- en onderwereld . De gemeente maakt daarbij gebruik van onder meer:

Het doen van BIBOB onderzoek;Het aan de voorkant toetsen van plannen op sociaal, economisch en ruimtelijk domein op ondermijningsrisico’s.

De aanpak wordt in 2021 verder versterkt door onder andere:

• Te investeren in publiek-private samenwerking; hoe kan door samenwerking met burgers, maatschappelijke partners en ondernemers de weerbaarheid van Leiden worden vergroot
• Het afpakken van crimineel verkregen vermogen;
• De inzet van communicatie.

De gemeente onderzoekt de mogelijkheid van het instellen van een vergunningplicht voor aangewezen gebouwen, gebieden, een bedrijfsmatige activiteit of een combinatie daarvan, om een onveilig, niet leefbaar en malafide ondernemingsklimaat tegen te gaan.

2A1.2 Voorkomen of aanpakken radicalisering en polarisatie
In 2020 is met behulp van de versterkingsgelden van het Rijk een evaluatie van de aanpak van radicalisering en polarisatie bekostigd en uitgevoerd. De uitkomsten zullen worden meegenomen in een nieuwe aanvraag van versterkingsgelden voor 2021.

In 2020 hebben we gezien dat de aard en de omvang van de thema’s radicalisering en polarisatie zijn verschoven van gewelddadig jihadisme naar links/rechts extremisme. Ook spelen thema’s, zoals discriminatie, racisme, uitsluiting, ongelijkheid een toenenemde rol in de huidige samenleving. Hier wordt op diverse manieren in de publieke ruimte aandacht voor wordt gevraagd, bijvoorbeeld door middel van het organiseren van demonstraties. In 2021 zullen we deze ontwikkelingen nauwgezet blijven volgen en monitoren waardoor we indien nodig snel kunnen reageren.

2A1.4 Inzet Veilig Thuis 
Door de sterke stijging van meldingen en adviezen bij Veilig Thuis stijgen ook de kosten voor gemeenten sterk. Om de kosten te beperken zijn afspraken gemaakt met Veilig Thuis over verhoging van de productiviteit, uitgebreide rapportages te beperken tot halfjaarrapportages en cijfermatige over zichten over de andere kwartalen en inzet op kerntaken. Deelname van Veilig Thuis in het zorg- en veiligheidshuis zal naar verwachting de efficiency en effectiviteit verhogen door verbeterde samenwerking tussen zorg- en veiligheidspartners.

Naar aanleiding van de sterke stijging van het aantal adviesvragen en meldingen bij Veilig Thuis is in 2020 landelijk onderzoek gedaan naar de jaren 2017, 2018 en 2019. Dit onderzoek heeft er toe geleid dat het Rijk structureel extra geld beschikbaar stelt voor Veilig Thuis, naast het bedrag dat al eerder beschikbaar was voor uitbreiding van de meldcode. Het aantal meldingen en adviezen bij Veilig Thuis lijken nu wat te stabiliseren.

2A2.4 Regievoering samenwerking jaarwisseling/vuurwerk
In samenwerking met vele partners (politie, brandweer, woningcorporaties, SOL, etc.) wordt ieder jaar een draaiboek opgesteld voor de jaarwisseling. Deze werkwijze wordt door de partners als zeer waardevol gezien en daarom wordt deze werkwijze voortgezet. Dit jaar vindt er geen uitbreiding van vuurwerkvrije zones plaats, het besluit vuurwerkvrije binnenstad wordt opnieuw genomen. Wel is er sprake van een landelijke wijziging in regelgeving. Knalvuurwerk, single shots en vuurpijlen zullen naar alle waarschijnlijkheid worden verboden voor consumenten. Hierbij is ook blijvend aandacht voor de inzet van personele en financiële middelen die dit vergt.

2A3.1 Stedelijke Jeugdaanpak
De Stedelijke Jeugdaanpak kenmerkt zich door een combinatie van repressie en het bieden van perspectief, het verbinden van het zorgdomein en het veiligheidsdomein en een sterke regierol van de gemeente waarbij tevens oog is voor het ‘systeem’ (gezin, school, wijk, vrienden) van de jongere In de begroting komt voor 2021 € 200.000 per jaar beschikbaar voor deze integrale stedelijke jeugdaanpak waarvan de helft gefinancierd wordt uit Veiligheid en de helft uit de reserve sociaal domein. De aanpak vindt plaats binnen het Veiligheidshuis (danwel toekomstig Zorg- en Veiligheidshuis) waar met verschillende partners plannen van aanpak worden opgesteld en uitgevoerd. In 2020 heeft er een evaluatie plaats van de aanpak op grond waarvan verbeteringen worden doorgevoerd. Locatie/wijkgebonden inzet op jeugdoverlast blijft mogelijk, naast de inzet van wijkagenten en jongerenwerk werken gemeentelijke afdelingen als veiligheid, handhaving en wijkregie hierin samen.

2A4.1 Realiseren van vakbekwame gemeentelijke crisisorganisatie
In 2021 staat er een professionele crisisorganisatie met getrainde en geoefende crisisfunctionarissen. Voor planvorming, training en oefening wordt gebruik gemaakt van de middelen van de Veiligheidsregio Hollands Midden. Er is inzicht in budget en de opleidingskosten zijn opgenomen in het centrale opleidingsbudget.

Verder wordt er bekeken of we het aantal crisisfunctionarissen kunnen verminderen en verkennen we welke functies in de crisis-organisatie op veiligheidsregio niveau kunnen worden ingevuld waarbij het uitgangspunt is om meer kwaliteit te kunnen bieden met minder crisisfunctionarissen. Daarbij wordt ook gekeken naar de inrichting en ervaringen van andere veiligheidsregio’s.

2A4.4. Optimale preventie brandveiligheid 
Het samenwerkingsproject met de brandweer Hollands Midden en de zorginstellingen onder de titel “De Leidse zorg brandveilig” is door de Coronacrisis uitgesteld. Doel van het project is het brandveiligheidsbewustzijn bij bestuurders, medewerkers en bewoners van zorginstellingen en woonlocaties voor kwetsbare personen in Leiden te verhogen en te borgen.

Op basis van afspraken met de zorginstellingen (welke eind 2020 formeel moeten worden vastgesteld) over een risicoanalyse op bouwkundig, technisch en organisatorisch gebied zal in overleg met de brandweer een gezamenlijke aanpak worden afgesproken waarin bekeken wordt welke concrete maatregelen per locatie van de zorginstellingen en woonlocaties voor kwetsbare personen nodig zijn om de risico’s op brandveiligheid zo laag mogelijk te maken. Daarnaast staat het delen van kennis en ervaringen op gebied van het verhogen van de brandveiligheid centraal om op een effectieve en efficiënte wijze een (brand)veiligere situatie voor de zorginstellingen te realiseren.

Indien het project met de zorginstellingen en woonlocaties voor kwetsbare personen stevig verankerd is, gaan de brandweer en de gemeente Leiden zich richten op de risicogroepen die (langer) thuis wonen.

Verbonden Partijen
De onderstaande Verbonden Partijen leveren een bijdrage aan dit beleidsterrein. Zie voor meer informatie de paragraaf verbonden partijen.

Veiligheidsregio Hollands Midden
De Veiligheidsregio Hollands Midden (VRHM) is voor een deel een netwerkorganisatie en voor een deel de brandweerorganisatie. In de VRHM werken brandweer, politie, GHOR en de gemeenten samen aan de rampenbestrijding en crisisbeheersing in Hollands Midden. De VRHM werkt ook nauw samen met partners, zoals waterschappen, milieudiensten en defensie. De 18 burgemeesters uit de regio Hollands Midden vormen samen het Algemeen Bestuur van de VRHM en stellen de hoofdlijnen voor het te voeren beleid en de financiële kaders van de VRHM vast, al dan niet na overleg met de gemeenteraden.

* Deze BBV-indicator is landelijk verplicht. De realisatiewaarden staan op waarstaatjegemeente.nl.
**Deze inidcator is voor het eerst in de Programmabegroting 2020 opgenomen. Het betreft een uitsplitsing van de indicator "Overige overlastmeldingen"die tot en met 2019 in de begroting stond. ***De politie-eenheid Den Haag levert het cijfer 2B1c Aantal geweldsincidenten in uitgaansgebied aan. Tot en met 2018 gebeurde dat op basis van een speciale projectcode die werd toegekend aan horecageweld. Echter, met ingang van 2019 wordt niet meer gewerkt met deze code, maar wordt een selectie gemaakt op basis van incidentcode en pleeglocatie. Hierdoor komen de metingen, die met terugwerkende kracht zijn herberekend, hoger uit. De streefwaarden zijn in deze begroting aangepast op de realisatiewaarde van 2019.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

• Visie handhaving openbare ruimte 2016-2019 (BW 16.0367)
• Integraal Veiligheidsplan 2019-2022 (RV 18.0132)

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen
De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2021-2024. Beleidswijzigingen met financiële consequenties worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Beleidsterrein Veiligheid
De stijging van de lasten in de begroting 2021 wordt veroorzaakt door de indexatie van de budgetten.

Reserves

Reserve sociaal domein
De kosten voor de Stedelijke jeugdaanpak in 2021, in totaal € 200.000, worden voor € 100.000 gedekt uit de reserve sociaal domein.

Investeringen
Niet van toepassing.

Subsidies
Niet van toepassing.

Voorgestelde bezuinigingen eerste begrotingswijziging

Hieronder is een overzicht van de voorgestelde bezuinigingen op dit programma opgenomen. Voor een toelichting op deze voorstellen verwijzen wij naar de het raadsvoorstel 1^e begrotingswijziging 2021, dat afzonderlijk aan de raad is aangeboden, tegelijkertijd met deze begroting.