Inleiding

Alle kinderen en jongeren hebben recht op bestaanszekerheid en gelijke kansen. De lessen van corona, zoals opgehaald door het Social Impact Team, geven aan hoe belangrijk het is dat de basisvoorwaarden op orde zijn. Gelijke kansen willen we realiseren door de activiteiten die we in Programma 7 Jeugd & Onderwijs uitvoeren. Voor bestaanszekerheid verwijzen we naar Programma 10 Werk & Inkomen.

Programma 7 maakt deel uit van het sociaal domein, net als de programma’s 8C, 9 en 10. Dat betekent dat de Visie Sociaal Domein van toepassing is. De activiteiten voor Programma 7 zijn onder te verdelen in de drie niveaus uit de visie: stadsklimaat, collectief niveau en individueel niveau. Ook in 2022 willen we een goede basisinfrastructuur (stadsklimaat) voor alle kinderen, via goede jeugdgezondheidszorg en goed onderwijs en mogelijkheden voor kinderen en jongeren om zelf mede vorm te aan hun leefomgeving (jeugdparticipatie). Sommige kinderen hebben extra aandacht nodig. Dat bieden we via het onderwijskansenbeleid en het beleid gericht op het voorkomen van voortijdig schoolverlaten (collectief niveau). Op het individuele niveau bieden we hulp en ondersteuning, zoals via specialistische jeugdhulp en passend onderwijs en het Preventie Interventie Team (PIT aanpak). Hierbij hebben we extra aandacht voor jongvolwassenen in een kwetsbare situatie (groep 16-27 jaar). We zorgen ervoor dat we tijdig starten met het maken van een toekomstperspectiefplan om de continuïteit van zorg te waarborgen.
Vanuit Leiden Kennisstad willen we bij de opgaven voor jeugd en onderwijs steeds de samenwerking met onze kennispartners opzoeken en versterken. Zo benutten we de meerwaarde van deze instellingen voor onze stad en haar inwoners optimaal.

Impact corona
Kinderen en jongeren hebben veel te lijden gehad onder de maatregelen van de coronatijd. In 2020 en 2021 zijn we over de effecten van de coronacrisis veelvuldig in overleg geweest met het onderwijs, jeugdgezondheidszorg, jeugdhulp, GGD, welzijnsorganisatie SOL en jeugdigen en jongvolwassenen zelf. In 2022 gaan we hiermee verder en gebruiken we de aanbevelingen van het Social Impact Team hiervoor.
Met een integrale aanpak op gelijke kansen willen we ervoor zorgen dat we jeugdigen en jongvolwassenen kansen bieden om talenten en kwaliteiten ten volle te (leren) benutten in goede gezondheid en in een veilige en stimulerende omgeving, in de wijk, thuis en op school. Met het Nationaal Programma Onderwijs gaan de scholen (primair onderwijs (po), voortgezet onderwijs (vo), speciaal onderwijs) voor schooljaar 2021/2022 en 2022/2023 aan de slag met herstel en ontwikkeling tijdens en na coronatijd. Dit zal nader toegelicht worden onder programma 7C.

Speerpunten 2022:
1. We zetten in op jongerenparticipatie, op basis van de geleerde lessen in coronatijd en richten ons op het welzijn en de ondersteuning van de studenten (MBO, HBO, WO) in de stad.
2. We sturen met de Jeugdteams Leidse regio vanaf juli 2021 op resultaat (in plaats van op inspanning). In 2022 verstevigen we deze samenwerking vanuit strategisch partnerschap.
3. We gaan vanaf 2022 werken via de nieuwe contracten met aanbieders voor gespecialiseerde jeugdhulp.
4. We implementeren een nieuwe regionale governancestructuur om beter en directer te kunnen sturen op de uitvoering en kwaliteit van gespecialiseerde jeugdhulp.
5. We maken gebruik van het Preventie Interventie Team (PIT-aanpak) om via school kinderen en jongeren die risicovol gedrag laten zien gerichte aandacht te geven. Met trainingen en expertise-uitwisselingen als onderdeel van het Europese project 'It Takes a Village to Raise A Child' versterken we wraparoundcare en bedden we PIT in in het Leidse netwerk van hulp en ondersteuning.
6. De speerpunten voor Onderwijs, zoals beschreven de Leidse Educatieve Agenda, zullen ook in 2022 verder worden uitgewerkt.
7. We herijken de doelen, prestaties en effectindicatoren van Programma 7 op basis van het uitvoeringsprogramma internationalisering, versterken rijke leeromgeving en het sociaal impact team.
8. In 2022 continueren we de coördinatie van de aanpak van de effecten van de coronacrisis door uitwerking van de aanbevelingen vanuit het Social Impact Team, in samenspraak met het onderwijs, Jeugdgezondheidszorg (JGZ), jeugdhulp en -preventie, SOL en jeugdigen en jongvolwassenen zelf.
9. De gemeente sluit aan bij de aanpak van het onderwijs in het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) met een programma gericht op de behoeften van de doelgroep en de plannen van de scholen, inclusief kinderopvang.
10. We blijven inzetten op Gelijke Kansen door het project Gezonde Kansrijke Start, het onderwijskansenbeleid voor de kinderen van 2-12 jaar, de inzet op de overgang van primair naar voortgezetonderwijs en het betrekken van ouders en leerlingen bij de schoolcarrière. De inzet door onderwijs, kinderopvang en gemeente vanuit het NPO zullen direct verbonden worden met de speerpunten uit het onderwijskansenbeleid.
11. We zorgen dat Leiden als aantrekkelijke stad voor leraren in beeld is, in lijn met de motie (M.21.0067/34) 'Help de leraren op onderwijskansenscholen'.
12. Onderwijs is gezien de steeds grotere diversiteit aan culturen en nationaliteiten in de stad een belangrijk onderwerp in de visie internationalisering en wordt samen met de partners in de stad in diverse thema's uitgewerkt.
13. In 2022, het jaar van European City of Science (ECS), gaan we zoveel mogelijk onderwijs partijen, stadspartners, kinderen en jongeren verbinden aan de 365 dagen kalender van de wetenschap.
14. We versterken de samenwerking met onze kennispartners in onze opgaven voor het jeugd- en onderwijsdomein.

Beleidsterrein 7A Jeugd

7A1 Een krachtige en pedagogische samenleving

Jeugdparticipatie
Door samen met jongeren beleid te maken vormen we met hen de maatschappij. Dit levert waardevolle inbreng op voor innovatieve en duurzame oplossingen en het draagt bij aan burgerschapsontwikkeling van jongeren zelf.
De coronacrisis vroeg om extra inspanningen om juist jongeren te bereiken die normaal in de schaduw blijven en naar hun specifieke behoeften te luisteren. Dit heeft geresulteerd in bijvoorbeeld de jongerencampagne Lekker bezig Leiden die samen met jongeren is vormgegeven, een vergroting van het netwerk en een online platform. Dit bouwen we in 2022 verder uit.
Jeugdparticipatie is ook onderdeel van de Sterke Sociale Basis en wordt daar vormgegeven door voornamelijk SOL. Dit is een wijkgerichte aanpak via kleine jeugdraden die gevraagd en ongevraagd adviseren. De organisatie STAD ondersteunt met een gemeentelijke subsidie eigen initiatieven van jongeren.

Gezonde Kansrijke Start
Met het Project Gezonde Kansrijke Start in Leiden willen we ieder kind een zo goed mogelijke start van zijn of haar leven en een optimale kans op een goede toekomst geven. In 2022 werken we samen met de lokale coalitie Gezonde Kansrijke Start (geboortezorg en Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), jeugdhulp etcetera) aan:
• Het bevorderen van een gezonde leefstijl tijdens de eerste 1000 dagen van moeder en kind
• Het project ‘Nu niet zwanger’, gericht op het verbeteren van de leefomgeving van kwetsbare (potentiële) ouders, die vanwege multi-problematiek, in deze fase van hun leven, hun toekomstige kind geen veilige en gezonde leefomgeving kunnen bieden. Kern van de aanpak is het aangaan van het gesprek over hun kinderwens, seksualiteit en anticonceptiegebruik met als doel het voorkomen van ongeplande en ongewenste zwangerschap bij kwetsbare (potentiële) ouders.
• Het bevorderen van een duurzame start van het kind
• Een steeds betere verbinding tussen geboortezorgpartners en het sociale domein
Hiervoor is een actieprogramma (zie bijlage bij wethoudersbrief Z/21/3236849) opgesteld met daarin concrete initiatieven die op dit moment worden uitgewerkt en uitgevoerd met het streven om deze op te nemen in het regulier beleid van de gemeente en betrokken organisaties. We verwachten dat de uitvoering van Gezonde Kansrijke Start binnen het reguliere structurele budget voor opvoedondersteuning kan plaatsvinden.

Jeugdteams Leidse Regio
We willen kinderen sneller en meer als onderdeel van het normale leven helpen, ook in samenwerking met scholen. Daarom zijn op 1 juli jongstleden de Jeugdteams Leidse Regio gestart, voorheen Jeugd- en Gezinsteams. Er zijn zeven teams in de wijken, dezelfde wijken als de Sociale Wijkteams. Speerpunten zijn triage, samenwerking met huisartsen en regie op het proces. Doordat de Jeugdteams Leidse Regio regie hebben op het proces en de specialistische jeugdhulp ook een verantwoordelijkheid krijgt in het beperken van de wachtlijsten voor jeugdhulp ontstaat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid.
Ook de samenwerking met het onderwijs krijgt verder vorm, kennis, inzichten en activiteiten rondom een leerling en het gezin samen te brengen (integraal arrangeren). Het stimuleren van het gebruik van het algemeen toegankelijke aanbod (waarvoor geen verwijzing nodig is) is een van de opdrachten aan de Jeugdteams.

Omdat de Jeugd- en gezinsteams nu Jeugdteams heten, wordt de prestatie 7A2.3 aangepast in 'Het organiseren van jeugdhulp door middel van jeugdteams'.

Praktijkondersteuner Jeugd
De uitrol van de Praktijkondersteuner Jeugd is na de afronding van de pilotfase (1 juli 2021) in ontwikkeling. De extra kosten die dit met zich mee zal brengen door huisvesting van de praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijken zullen worden opgevangen binnen de gemeentelijke begroting. We hebben gekozen voor een praktijkondersteuner Jeugd omdat kinderen en hun ouders op die manier via de huisartsenpraktijk laagdrempelig en dichtbij hulp en ondersteuning kunnen krijgen. Op die manier kan doorverwijzing naar basis-GGZ regelmatig voorkomen worden.

7A3.1 Het doen organiseren van specialistische hulp
De vraag naar jeugdhulp blijft groeien. De effecten van corona hierop voor de middellange en langere termijn zijn nog niet duidelijk. Het blijven bieden van kwalitatief goede jeugdhulp en het in de hand houden van de wachtlijsten vraagt om een andere manier van sturen door gemeenten op aanbieders, enerzijds door een nieuwe manier van inkopen (met bijbehorende nieuwe doelen) en anderzijds door het vergroten van de sturingsmogelijkheden door gemeenten zelf.
In 2022 starten we met de uitvoering van de nieuwe contracten met aanbieders die in 2021 zijn voorbereid. Doel hierbij is om goede jeugdhulp beschikbaar te hebben voor de kinderen die dat het hardst nodig hebben. Ook implementeren we per 1 januari 2022 regionaal een nieuwe governancestructuur om de sturing op de inkoopdoelen optimaal te faciliteren. Deze wordt in oktober aan de raad voorgelegd.

Aanvullende middelen
De landelijke en onafhankelijke arbitragecommissie jeugdhulp heeft geoordeeld dat gemeenten structureel meer middelen nodig hebben voor het kunnen bieden van kwalitatief goede jeugdhulp. Voor Leiden gaat het om een bedrag van €7,9 miljoen, waarvan vanaf 2023 driekwart opgenomen mag worden in de begroting. In combinatie hiermee vindt zij dat er een hervormingsagenda nodig is, waarbij rijk en gemeenten samen voorstellen doen voor het duurzaam hervormen van de jeugdhulp.
In Leiden willen we de extra structurele middelen gebruiken om de uitgaven voor jeugdhulp te kunnen blijven bekostigen, met name voor de vormen van jeugdhulp voor kinderen met complexe casuïstiek die deze het hardste nodig hebben. Ook zijn er middelen nodig om het nieuwe stelsel van inkoop en sturing door gemeenten (zie hierboven) te verduurzamen. Deze ontwikkelingen zijn al opgenomen in de meerjarenbegroting mede waardoor er een taakstelling binnen het hek rond het sociaal domein is ontstaan (zoals aangegeven in de Kaderbrief 2021-2025). Per saldo verkleinen we met deze extra middelen het tekort binnen het sociaal domein. Zie voor de actuele stand van zaken de Paragraaf Bijzonder Programma Doorontwikkeling Sociaal Domein.

Motie ‘Een gezin voor elk kind’
Ter uitvoering van de motie ‘Een gezin voor elk kind’ voegen we de indicator 7A3.e ‘Aantal Leidse gezinnen dat door vrijwilligers wordt ondersteund bij opvoedproblemen’ toe. De motie strekt onder andere tot het voorkomen van uithuisplaatsingen en pleegzorg. Tijdige en passende opvoedondersteuning kan de druk in gezinnen waar het minder goed gaat effectief verlichten en voorkomen dat zwaardere hulp zoals de genoemde vormen nodig is. De toegevoegde indicator betreft het aantal Leidse gezinnen dat door SOL opvoedondersteuning krijgt aangeboden. Dit past bij het streven om te normaliseren en het netwerk optimaal te benutten als problematiek nog minder complex is. De inzet van vrijwilligers voor opvoedondersteuning bij gezinnen door SOL heeft een preventieve werking ten opzichte van de inzet van specialistische hulp (waaronder pleegzorg en uithuisplaatsing).

* Per abuis was hier in de Jaarrekening 2019 en daarna een realisatiewaarde van 58% voor 2019 opgenomen. Nu blijkt dat dat 48% had moeten zijn. Op basis daarvan en de realisatiewaarde van 2020 van 49% zijn de streefwaardes ook met 10% naar beneden bijgesteld.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 7B Peuterspeelopvang en kinderopvang

We dragen zorg voor voldoende aanbod van goede kwaliteit kindercentra en stimuleren daarmee gelijke kansen voor alle kinderen. Kinderen die deelnemen aan peuterspeel- of kinderopvang kunnen zich spelenderwijs ontwikkelen, in aanvulling op hun ontwikkeling thuis. Er is zowel aandacht voor talent als voor extra ondersteuningsbehoefte. We stimuleren de deelname aan voorschoolse educatie voor kinderen van 2 tot 4 jaar, als onderdeel van het onderwijskansenbeleid (zie verder 7C Onderwijsbeleid).
We houden toezicht op de kwaliteit van kinderopvang volgens de landelijke eisen die daaraan gesteld worden.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 7C Onderwijsbeleid

Inleiding

De speerpunten voor onderwijs van 2022, zijn beschreven in de zeven thema's van de Leidse Educatieve Agenda (LEA). In het algemeen is de samenwerking tussen onderwijs, kinderopvang en maatschappelijke partners als gevolg van corona verder verbeterd. De gemeente speelde hierin een faciliterende, aanjagende en coördinerende rol. Deze rol blijven we ook in 2022 vervullen. Ook zullen we in 2022 de doelen, prestaties en effectindicatoren van Programma 7 herijken op basis van het uitvoeringsprogramma internationalisering, het versterken van de rijke leeromgeving en het sociaal impact team.

Gelijke Kansen
Gelijke kansen voor alle inwoners van Leiden zijn van belang. Al voor de geboorte kunnen we hier op sturen. De actielijnen van Gezonde Kansrijke Start (zie 7A1 Een krachtige en pedagogische samenleving) vormen het startpunt van een doorlopende lijn van inzet ten behoeve van gelijke kansen. Het onderwijskansenbeleid sluit daar op aan voor de kinderen van twee tot twaalf jaar. Er wordt ingezet op de overgang van primair naar voortgezet onderwijs en het betrekken van ouders en leerlingen bij de schoolcarrière. De inzichten, werkwijzes en netwerken die uit de pilots in VRAC (EU project 'It takes village to raise a child') voortkomen over wraparoundcare, ouderbetrokkenheid en het tegengaan van voortijdig schoolverlaten worden uitgewerkt in het uitvoeringsplan. Ook de thema's uit het Programma Leiden Inclusief (zie Programma 9) worden in het plan uitgewerkt. De inzet door onderwijs, kinderopvang en gemeente vanuit het NPO zullen direct verbonden worden met de speerpunten uit het onderwijskansenbeleid. In 2022 zullen we ons voorbereiden op een nieuwe beleidsperiode voor het onderwijskansenbeleid ingaande 2023. Ook voor de jeugd is het uiteindelijke doel van bestaanszekerheid van belang, dit begrip wordt nader toegelicht in Programma 10.

Rijke leeromgeving
We maken voor leerlingen/scholieren (primair en voortgezet onderwijs) een rijke leeromgeving breed toegankelijk. Kinderen en jongeren krijgen de kans zich te oriënteren op maatschappelijke thema’s die aansluiten bij hun interesse.
We werken aan de doorontwikkeling van het concept 'Leren met de Stad'. Dit biedt mogelijkheden aan studenten van MBO, HBO en WO om in de stad waar ze studeren van betekenis te zijn door lokale vraagstukken te onderzoeken. Hiervoor intensiveren we de samenwerking tussen de Hogeschool, Universiteit, MBO en de gemeente en creëren we stagemogelijkheden voor studenten binnen de gemeentelijke organisatie.

Nationaal Programma Onderwijs
Met het Nationaal Programma Onderwijs gaan de scholen (basis-, voortgezet en speciaal onderwijs) voor schooljaar 2021/2022 en 2022/2023 aan de slag met herstel en ontwikkeling tijdens en na coronatijd. Zij zetten hierbij in op het verbeteren van de schoolse vaardigheden en het welzijn en de sociaal emotionele ontwikkeling van hun leerlingen. De gemeente sluit hierop aan met een programma (menukaart) gericht op de plannen van het onderwijs en kinderopvang. Dit ontwikkelen wij in nauwe samenwerking met hen en andere stadspartners, zoals de jeugdgezondheidszorg, SOL en BplusC. We zetten in op een sterke verbinding met en tussen deze partners, zowel om te zorgen voor een preventieve aanpak als normalisering bij problematiek. In samenspraak met onze kennispartners implementeren we ervaring en onderzoek in de dagelijkse praktijk. Het overgrote deel van de beschikbare middelen gaat naar de scholen. De middelen die de gemeente via het NPO ontvangt worden ingezet voor (bovenschoolse) samenwerking, extra inzet in de voorschoolse periode, inzet van onze maatschappelijke partners (in en rond de scholen) en het voorkomen van uitval. Door in te zetten op samenwerking met onze partners ontstaat er een duurzame samenwerking, waarbij de inzet op school, in de wijk en in de gezinnen (nog) effectiever zal zijn.

Leiden, aantrekkelijke kennis- en onderwijsstad
Leiden is een aantrekkelijke kennis- en onderwijsstad voor iedereen. Dat betekent dat iedereen toegang heeft tot kwalitatief goed onderwijs. Leiden is een aantrekkelijke stad voor leraren vanwege het carrièreperspectief en mogelijkheden voor talentontwikkeling voor leraren in onze stad. We willen dit meer in beeld brengen.

Internationale stad
Onderwijs is gezien de steeds grotere diversiteit aan culturen en nationaliteiten in de stad een belangrijk onderwerp in de visie internationalisering.
Thema's hierin zijn: voorbereiding op een internationale samenleving, de landing van nieuwkomers en anderstaligen in het onderwijs, de opening van Internationaal Geörienteerd Basisonderwijs (IGBO) door SCOL en de verbinding met de Sustainable Development Goals (SDG’s).

Onderwijs en arbeidsmarkt
Leiden biedt de mogelijkheid om onderwijs te volgen op elk niveau. We werken samen met de partners aan mogelijkheden voor jongeren voor het volgen van (vervolg)onderwijs en een goede aansluiting op de arbeidsmarkt. Zo werken we samen met mboRijnland in Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV's). Met onder andere het Stagepact071 en subsidiepartners zetten we in op het creëren van stages voor studenten, vooral gericht op het MBO, omdat daar de grootste (ook voor 2022 voorspelde) tekorten zijn.
Met de aanpak Jeugdwerkloosheid (jongeren aan het werk, zie voor toelichting Programma 10) worden de extra middelen van het Rijk voor crisisdienstverlening ingezet om de uitstroom uit het onderwijs te verbeteren en een duurzame plaatsing op de arbeidsmarkt te realiseren.

Onderwijs en jeugdhulp
Onderwijs en zorg moeten juist in de preventieve inzet samenwerken zodat elk kind passend ondersteund wordt en de ontwikkeling van alle kinderen optimaal kan verlopen. Dit doen we onder meer via de aanpak van het Preventie Interventie Team (PIT-aanpak). Ook het jonge kind, 0-6 jaar, is onderwerp van preventieve inzet: in de voorschoolse periode wordt vaak een ondersteuningsbehoefte gesignaleerd die we met gerichte inzet door jeugdhulp vroegtijdig kunnen aanpakken.

Gezondheid en bewegen
Er moeten voldoende mogelijkheden zijn om te kunnen spelen en sporten. Toelichting hierop staat bij prestatie 7A1 Een krachtige pedagogische samenleving en in Programma 8, beleidsterrein Sport (8C).

Duurzame onderwijshuisvesting
Zonder adequate onderwijshuisvesting geen goed onderwijs. In 2022 wordt daarom uitvoering gegeven aan het Programma Onderwijshuisvesting met als doel te komen tot een duurzame, toekomstbestendige onderwijshuisvestingsportefeuille. Er wordt gewerkt aan de realisatie van het lntegraal Huisvestingsplan voor Onderwijs 2020-2032 (RV20.0127), fase 1 en 2. Hiertoe wordt uitvoering gegeven aan lopende of in voorbereiding zijnde (ver)nieuwbouwprojecten. Verder wordt in 2022 in samenwerking met de schoolbesturen een begin gemaakt met een nieuw IHP (fase 3) en gewerkt aan een visie op het Leids Scholenlandschap 2040 (zie voor uitgebreidere informatie over Duurzame onderwijshuisvesting hoofdstuk 7D). Het Scholenlandschap heeft onder andere tot doel een bewuste keuze te maken voor (het vergroten van) het onderwijs en aanbod van integrale kindcentra in een wijk/district om achterstanden en segregatie tegen te gaan en te voorkomen.

7C1 Gelijke kansen voor kinderen van nul tot dertien jaar
Gelijke kansen is als thema opgenomen in de LEA. Hierin wordt gewerkt aan de volgende zaken:

• Meerjarenbeleid nieuwkomers
• Inzet rijke leeromgeving via 'Verwonder om de hoek'
• Soepele overgangen tussen voorschool en basisschool en tussen basisschool en middelbare school, en doorlopende leerlijnen.
• Partnerschap tussen ouder en professional

Gelijke kansen stimuleren we via het onderwijskansenbeleid (OKB) We voeren onze wettelijke taak voor voorschoolse educatie uit (voldoende aanbod, goede kwaliteit, stimuleren deelname). Ook de schoolbesturen hebben gelijke kansen hoog op de agenda staan. In het kader van het OKB bieden we samen met het basisonderwijs diverse taalklassen (schakelklassen, nieuwkomersonderwijs, overgang basisschool - middelbare school). We strijden ook tegen discriminatie in het onderwijs zoals beschreven in het Programma Leiden Inclusief. Daarnaast zijn veel activiteiten gericht op de ouders en het gezin: wat is daar nodig aan aanvullende ondersteuning, leesbevordering buitenschools aanbod. Dit wordt verbonden aan de inzet vanuit het NPO en de thema's die in het Social Impact Team na corona opgenomen zijn.

7C2 Goede onderwijs-ondersteuning en samenwerking in het onderwijs
Zorg voor leerlingen met specifieke behoeften is de verantwoordelijkheid van gemeente en onderwijs samen. In de Ontwikkelagenda Passend Onderwijs zijn hierover ambities benoemd op drie thema's:

1. Aansluiting Onderwijs & Jeugdhulp:
   • In 2021 is het integraal arrangeren opgestart en dit wordt verder geïmplementeerd in 2022. Integraal arrangeren heeft als doel om de samenwerking tussen onderwijs, jeugdgezondheidszorg (JGZ), Jeugdteams en Leerplicht te versterken om zo te komen tot passende en betaalbare hulp aan kinderen.
   • In het speciaal onderwijs wordt per 1 januari 2022 gestart met de collectieve inzet jeugdhulp. Collectieve jeugdhulp is aanvullend op de basis- en extra ondersteuning op school (de basis- en extra ondersteuning vanuit het onderwijs zijn nadrukkelijk voorliggend aan collectieve jeugdhulp). Collectieve jeugdhulp is toegankelijk voor jeugdigen die dat volgens school en jeugdhulpprofessionals nodig hebben.
2. Het Jonge Kind - door middel van:
   • preventieve inzet van (jeugdhulp)ondersteuning, ook in de kinderopvang;
   • ontwikkeling van Integrale Kindcentra;
   • goede overdracht en doorgaande leerlijn tussen kinderopvang en onderwijs;
   • gezamenlijke professionalisering van medewerkers kinderopvang en onderwijs.
3. De aansluiting van (jeugd)hulp met het MBO. In het regionale inkoopplan Jeugdhulp is de afstemming en samenwerking met het onderwijs nadrukkelijk verankerd.

Door de goede samenwerking tussen onderwijspartijen en andere partners voor leerlingen met specifieke behoeften voort te zetten benutten we de kansen die de aanpak van het Social Impact Team en het Nationaal Programma Onderwijs bieden. Ook voor deze leerlingen staat het realiseren van gelijke kansen centraal.

Onderwijsinnovatie
In 2022 vindt er een nieuwe ronde voor onderwijsinnovatiesubsidies plaats, die het Leidse onderwijs stimuleert om gezamenlijk te werken aan (verdere) verbetering van het onderwijs.

7C3 Positie als internationale kennis- en aantrekkelijke onderwijsstad
Leiden wordt steeds internationaler: er zijn steeds meer kenniswerkers, arbeidsmigranten, studenten en vluchtelingen. In lijn met de visie internationalisering willen we de landing van jonge nieuwkomers in het onderwijs verbeteren. De gemeente werkt samen met SCOL aan de realisatie van een internationale basisschool in Leiden, waarvan de opening gepland is voor augustus 2022. De aanwezigheid van internationaal (basis)onderwijs is van belang voor kwalitatief goed onderwijs aan kinderen van huidige internationals in Leiden én voor het aantrekken van buitenlandse bedrijven en werknemers.

7C3.1 Stimuleren van het aanbod waarin leerlingen hun eigen talenten kunnen ontwikkelen in een doorlopende leerlijn
Leiden kent een rijke en zichzelf versterkende leeromgeving, die unieke kansen biedt op boven- en buitenschools leren en doorstroom (naar de arbeidsmarkt/andere schoolvormen). We bundelen de krachten van de onderwijspartners en kennis- en culturele instellingen in de stad, om toekomstbestendig onderwijs te kunnen bieden.

Het platform ‘Verwonder om de hoek’ is in 2021 ‘live’ gegaan en ontsluit het aanbod op het gebied van cultuur, natuur, techniek en wetenschap. Het platform is een belangrijk onderdeel van het projectplan cultuureducatie met kwaliteit (CMK)3 (2021- 2024) dat de partners cultuureducatiegroep (CEG), BplusC en Naturalis hebben ingediend bij het Fonds voor cultuurparticipatie, waar ook het Verwonderpaspoort deel van uitmaakt. Het platform biedt op één plek de activiteiten van het Verwonderpaspoort en het cultuureducatief aanbod voor de basisscholen aan. Dus alle activiteiten - binnen én buiten schooltijd - in alle wijken en gemeenten in de regio Holland Rijnland zijn op deze website te vinden (zie ook programma 8A3.2 Cultuureducatie).

Speciaal voor Leiden zal het platform worden aangevuld met kennismakingscursussen kunst en cultuur en techniek buiten schooltijd. De cultuurcoaches zullen hierin ondersteunen en daarnaast ook in 2022 activiteiten blijven organiseren voor kinderen in de wijken, dit in nauwe samenwerking met de cultuuradviseurs van CMK3 op de scholen.

7C3.2 Stimuleren dat leerlingen worden voorbereid op een internationale samenleving
Om meer bewustwording te creëren én om kinderen optimaal voor te bereiden op een internationale samenleving, denken we samen met het onderwijs over de rol van meertaligheid in de klas en zetten we in op het wereldburgerschap. In lijn met de visie internationalisering (2020), willen we de landing van jonge nieuwkomers in het onderwijs verbeteren, met daarbij aandacht voor de grote diversiteit aan culturen in de stad. Zo biedt het Da Vinci City College leerlingen van de Internationale Schakel Klas (ISK) een diploma vmbo-basis, kader en mavo. Vanuit de Leidse Educatieve Agenda werken we ook aan thema’s als wereldburgerschap, interculturele vaardigheden en meertaligheid in het Leidse onderwijs. Leerlingen uit het primair- en voortgezet onderwijs worden op deze manier voorbereid op een internationale samenleving in een omgeving waar ook aandacht is voor de meertalige achtergrond van leerlingen. Ook binnen het HBO en WO is er aandacht voor de internationale samenleving.

In 2022, het jaar van European City of Science, gaan we zoveel mogelijk onderwijspartijen, stadspartners, kinderen en jongeren verbinden aan de 365 dagen kalender van de wetenschap, waarbij we ook de verbinding leggen met de Sustainable Development Goals (SDG’s). Stichting 2030 en ECS werken hierin nauw samen.

7C3.3 Bevorderen van buitenschools leren door samenwerking van onderwijs, bedrijven en instellingen
Toekomstgericht onderwijs houdt rekening met sectoroverstijgende thema’s, zoals de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt (inclusief terugdringen van het lerarentekort en opheffen tekorten in de sector techniek) en duurzaamheid. De voortrekkersrol van de Leidse kennisinstellingen op het gebied van onderwijs en onderzoek biedt veel kansen. Een voorbeeld van zulke samenwerking is het project Leren met de Stad: hiermee verbinden we onderwijs en maatschappelijke opdrachtgevers voor co-creatie. Een ander voorbeeld is het project Verwonder om de Hoek (7C3.1). Met zulke onderwijsinnovaties stimuleren we doorstroom in tekortsectoren en maken we het onderwijs aantrekkelijker, waardoor we in Leiden docenten beter behouden.

7C4 Zoveel mogelijk leerlingen volgen een vorm van onderwijs, halen een startkwalificatie en/of worden gestimuleerd tot leren in de praktijk
We stimuleren jongeren zoveel mogelijk tot onderwijs en het behalen van een startkwalificatie, omdat dat hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot. Op basis van ervaringen hebben sommige groepen jongeren (tijdelijk) extra ondersteuning nodig.

De maatregelen uit het nieuwe programma 'Regionale aanpak Voortijdig Schoolverlaten 2021-2024 Zuid-Holland Noord' en aanverwante regionale projecten wordt samen met de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC), onderwijspartners en regiogemeenten uitgevoerd. Er wordt blijvend ingezet op een preventieve aanpak waar mogelijk.

We zetten de Leidse middelen in om jongeren extra te faciliteren in het behalen van hun startkwalificatie, bijvoorbeeld door het creëren van extra stages of het bieden van aanvullende coaching. Ook zetten we de middelen (ook ten laste van programma 10 Werk en Inkomen) in voor aanvullende activiteiten van Project Ja en JAS gericht op de terugkeer vanuit de uitkering naar het onderwijs en/of het behalen van certificaten of een baan met een leercomponent.

• Het gaat om ondersteuning van ‘reguliere’ jongeren met een bijstandsuitkering van 23-27 jaar en statushouders van 18–30 jaar door een consulent onderwijs gericht op scholingsadvies en begeleiding naar onderwijs.
• Nazorg voor statushouders na plaatsing onderwijs voor het voorkomen van voortijdig schooluitval. Vooral nu met het online onderwijs en benodigde digitale vaardigheden.
• Inzet van Transferium (jongeren 18-27 jaar) waaronder de Talentgroep, waarbij jongeren worden voorbereid op een terugkeer naar regulier onderwijs of de arbeidsmarkt. Het behelst een (individueel) onderwijsprogramma met trajectbegeleiding, ook naar bijbaan/stage. We maken onderscheid in NT1 en NT2 groepen gericht op wat deze jongeren nodig hebben.

Ook stimuleren we extra activiteiten bij het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL)/Regionaal Meld en Coördinatiepunt (RMC) gericht op:

• Wijkgerichte taken in de stedelijke jeugdaanpak Begeleiding naar school van jongeren (tot 23 jaar) met een uitkering
• Het stimuleren van betere studiekeuzes door inzet trainingen voor jongeren
• Uitbreiding RMC-functie van jongeren zonder startkwalificatie van 23–27 jaar (de wettelijke taak loopt tot 23 jaar). Op die manier stimuleren we meer jongeren de stap te zetten richting terugkeer naar onderwijs, werk of andere zinnige dagbesteding.

* De streefwaarden voor indicator 7A1.a worden nog in overleg met de betrokken partijen bepaald.
** De bron van deze indicatoren is in de begroting van 2021 aangepast; voorheen was dit waarstaatjegemeente.nl (wsjg). Het RBL beschikt over actuelere cijfers dan wsjg. De BBV realisatiewaarden van voorgaande jaren kunt u terugvinden op wsjg. Specifiek voor 7C4.h zijn de realisatiewaarden met als bron BBV 2,3 (2017), 3,1 (2018) en 5,2 (2019).

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Beleidsterrein 7D Onderwijshuisvesting

7D1.1 Realisatie van nieuwbouw, uitbreiding en renovatie van schoolgebouwen en gymnastieklokalen
Lopende of in voorbereiding zijnde bouwprojecten voor de realisatie van nieuwbouw, uitbreiding en
vervanging van lesgebouwen en gymnastieklokalen:

Oplevering in 2022:

• Vervangende bouw van de basisscholen De Meerpaal en De Tweemaster, Broekplein 1 en 5
• Uitbreiding en renovatie Het Metrum, Schubertlaan 131

Initiatieffase in 2022:

• Aanpassing tot wissellocatie van het schoolgebouw Noachstraat 2
• Vervangende nieuwbouw De Weerklank, Robijnstraat 100

Definitiefase in 2022:

• Herontwikkeling locatie Vijf Meilaan 137 ten behoeve van de nieuwbouw Vlietlandcollege en een beperkte ingreep van de wissellocatie
• Vernieuwbouw Lucas van Leyden, locatie Vliet 20
• Nieuwbouw gymnastiekzaal Oppenheimstraat 4

7D1.2 In stand houden van de bestaande gymnastieklokalen door onderhoud en aanpassingen
In 2022 zullen akoestische verbeteringen worden gerealiseerd in twee tot vier bestaande gymnastieklokalen die in beheer zijn bij de gemeente.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.

Kaderstellende beleidsstukken

Inleiding

• Visie Sociaal Domein (RV 19.0029)

7A

• Visie jeugdhulp "Samen Sterk voor Toekomst van Jeugd(hulp)" (BW 19.0372 / RV 19.0089)
• Evaluatie vraaggerichte jeugdparticipatie 2018 en vooruitblik 2019-2021’ (RV 18.0099)
• Koersdocument Doorontwikkeling Jeugdhulp Leidse regio (RV 18.0097)
• Verordening Jeugdhulp (RV 18.0046)
• Beleidskader Spelen en Bewegen (RV 17.0081)
• Overkoepelende visie jeugdbeleid en participatie (RV 17.0020)
• Voor alle jongeren perspectief (BW 16.0612)

7B

• Subsidieregeling Peuterspeelopvang en VVE, Leiden 2016 (RV 16.0046)

7C

• Beleidsprogramma integrale aanpak onderwijskansen kinderen 0 – 13 jaar 2019 en verder: van onderwijskansen naar gelijke kansen (RV 18.0076)
• Programma Leiden Kennisstad. Samenwerkingsovereenkomst 2017-2021
• Programma Regionale aanpak Voortijdig Schoolverlaten 2017-2020 ‘Op naar de finish!’
• Visie Internationalisering 2020 (RV 20.0051)

7D

• Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs (RV 15.0005)
• Integraal Huisvestingsplan voor het Onderwijs 2019-2030 (RV 18.0071)

Programmakosten

Budgettaire ontwikkelingen
De daling van de lasten en/of de stijging van de baten worden onder andere veroorzaakt door de indexering van budgetten, doorrekening van de kostenverdeelstaat en de kapitaallasten die zijn berekend vanuit het meerjareninvesteringsplan 2022-2025. Beleidswijzigingen met financiële consequenties worden hierna per beleidsterrein toegelicht.

Beleidsterrein Jeugd
De lasten op het beleidsterrein Jeugd nemen per saldo met ruim € 2,0 miljoen toe. In 2021 zijn eenmalige bedragen geraamd voor compensatie corona voor Jeugd en Jongeren (€ 426.000) en voor het coronaproof organiseren van kleinschalige evenementen (€ 280.000). Daarnaast is in 2021 nog een incidenteel bedrag geraamd van ruim € 350.000 voor het versterken van de buurtfunctie van speelaccommodaties. Voor regionale Jeugdhulp, inclusief Jeugdteams Leidse regio is per saldo een extra bedrag van € 2,84 miljoen opgenomen;
€ 940.000 voor regionale jeugdhulp op basis van de kadernota 2021 - 2025 en ca. € 1,9 miljoen voor Voogdij 18+ als gevolg van een toename van de rijksbijdrage (voor een belangrijk deel een gevolg van wijziging van het woonplaatsbeginsel). Tevens zijn extra kosten geraamd voor de doorstart van de naschoolse opvang de Vrije Vogel (€ 62.500) en voor de transitie van de TWO naar een nieuwe service-organisatie (circa € 113.000).

Beleidsterrein Onderwijsbeleid
De baten nemen per saldo met ca. € 530.000 af. Dit is een gevolg van in eerdere begrotingen al geraamde afnames van de rijksbijdrage voor het gemeentelijk onderwijsachterstanden beleid (€ 222.000), de bijdrage voor VRAC (€ 97.600) en de rijksbijdrage voor RMC (€ 219.000). Tegenover de lagere bijdrage VRAC en RMC staan gelijke afnames van de kosten. Tenslotte zijn in eerdere meejarenbeelden opgenomen toenames van budgetten opgenomen voor: onderwijsinnovatie (€ 57.500), OAB (€ 52.000) en VSV (€ 31.600). Voor het overige worden de verschillen verklaard door indexering en hogere doorberekeningen vanuit de kostenverdeelstaat.

Beleidsterrein Onderwijshuisvesting
De lasten op het beleidsterrein nemen met ruim € 360.000 toe. Naast de toename veroorzaakt door hogere kapitaallasten en indexering is er sprake van extra OZB lasten (€ 77.000) als gevolg van uitbreiding van schoolgebouwen (kadernota 2021 - 2025). De afname van de baten (€ 131.000) is een gevolg van een lagere bijdrage van het schoolbstuur in de onderhouds- en energiekosten van de Vijf Meilaan 137.

Reserves

Reserve combinatiefuncties
Er is een onttrekking geraamd van € 19.000 ter dekking van het tekort op de combinatiefuncties (RV 15.0082 en BW 18.0431).

Reserve onderwijshuisvesting
De onttrekking van € 93.000 betreft de inzet van de reserve voor het dekken van de kosten van personele inzet en plankosten om het uitvoerend vermogen en de risico's bij de uitvoering van het Integraal huisvestingplan 2020 - 2030 te versterken, respectievelijke te beperken.Wanneer het beschikbare budget niet volledig wordt besteed vloeit het niet ingezette deel terug naar de reserve.

Reserve sociaal domein programma 7
In de kaderbrief 2021-2025 is het tekort van € 2.867.000 in het sociaal domein (jaarschijf 2022) gedekt door een onttrekking van € 2.867.000 aan de reserve sociaal domein.

Investeringen

In bovenstaand overzicht staan de investeringen zoals deze zijn opgenomen in het investeringsplan 2022-2025. In paragraaf 4.2.2 Investeringen wordt de ontwikkeling van de kapitaallasten toegelicht en staat een overzicht met te voteren kredieten.

Subsidies

­Het volledige subsidie-overzicht is opgenomen in paragraaf 3.2.8 Subsidies.