Leiden is een aantrekkelijke stad. De meeste Leidenaars zijn erg tevreden over hun woning en woonomgeving. De landelijke trek naar de Randstad slaat deels ook neer in Leiden. Samen met de extramuralisering van de zorg (het bieden van gelijkwaardige zorg buiten de muren van een instelling), waaronder ook het langer zelfstandig thuis wonen van ouderen en de voortgaande daling van de gemiddelde huishoudensgrootte, betekent dit dat er de komende jaren een grote bouwopgave ligt. Via een goede analyse, monitoring en programmering, geven we richting aan deze opgave.
In het beleidsakkoord 2022 -2026, ‘Samen leven in Leiden’ hebben we de ambitie vastgelegd om vanaf 2021 tot 2030 8.800 woningen te realiseren waarbij we in uitvoering van bouwplannen en projecten de focus op vier kansrijke woningbouwlocaties hebben gelegd: Stationsgebied, Wernink, Lammenschans en Willem de Zwijgerlaan. Daarnaast werken we aan een stadsbrede verhoging van het percentage sociale huurwoningen bij nieuwbouw van 30% naar 35% en voor het middensegment een percentage van 35%. Hierover maken we bij nieuwe projecten afspraken met de ontwikkelende partijen. We leggen de aangepaste percentages vast in het bestemmings-/omgevingsplan. Om ervoor te zorgen dat een groot deel van de nieuwe sociale huurwoningen in bezit van de corporaties komt, brengen we woningcorporaties meer in positie bij ontwikkelende partijen door de voorwaarden aan te passen, waaronder partijen voldoen aan de definitie ‘sociaal’. Zo komen de voorwaarden meer overeen met die van corporaties. Deze uitwerking is vastgelegd in onze doelgroepenverordening.
Binnen onze ruimtelijk en financiële kaders onderzoeken en bouwen we nieuwe gezamenlijke woonconcepten die beter aansluiten bij de wensen van bijvoorbeeld ouderen. Hierbij wordt concreet gedacht aan geclusterde woonvormen voor ouderen die bijdragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid en het verminderen van eenzaamheidsgevoelens. In 2023 is een traject van start gegaan om te komen tot een woonzorgvisie. Dit traject gebruiken we onder andere om samen met onze partners dergelijke woonconcepten verder uit te werken. Op een aantal locaties zijn al plannen voor geclusterde woonvormen of woonvormen waarbij ontmoeting en omkijken naar elkaar wordt gestimuleerd. Naar verwachting wordt in 2024 gestart met de bouw van de woontoren op de Kopermolen. Hierbij krijgen (oudere) bewoners uit de Merenwijk voorrang bij verhuur van de nieuwe woningen. De woontoren staat naast het winkelcentrum waarmee verschillende voorzieningen op loopafstand bereikbaar zijn. In de Lorentzhof (fase 2) zal een geclusterde woonvorm voor ouderen worden gerealiseerd in samenwerking met het Ouderencontact Profburgwijk. Maar ook in bestaande bouw in de Stevenshof kijken we samen met onze partners of een deel van de woningen omgevormd kunnen worden om makkelijk zorg aan ouderen te kunnen leveren naar het voorbeeld van de Parelvissers.
Nadat in 2023 de keuzes met betrekking tot de woningmarktregulerende maatregelen, zoals vergunningen voor Goed verhuurderschap, verkamering en opkoopbescherming, door de raad zijn vastgesteld, worden in 2024 de diverse maatregelen op het gebied van woningmarktregulering uitgevoerd. De Nationale woon en bouwagenda brengt een aantal programma’s met zich gericht op het bevorderen van de beschikbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit van het woningaanbod in Nederland. Dit leidt tot nieuwe regels en wetgeving. Voorbeelden hiervan zijn de Wet versterking regie volkshuisvesting, Wet regulering middenhuur, aanpassingen in de Huisvestingswet etc. In verband met de demissionaire status van het kabinet is het nog niet zeker of en wanneer deze regelgeving in gaat. Daarnaast houden we rekening met mogelijk veranderende (markt)omstandigheden. Voorbeelden hiervan zijn meer rijksregulering, personeels- & materiaaltekorten en oplopende rente die allen hun weerslag hebben op de woningbouwproductie.
Doel | Prestaties |
6C1 Hogere kwaliteit en toename van de woningvoorraad | 6C1.1 Woonvisie Leiden 2020-2030 en uitvoeringsagenda wonen |
6C1.2 Uitvoering prestatieafspraken 2020-2025 | |
6C1.3 Regionale woonvisie en woonruimteverdeling | |
6C1.4 (Laten) uitvoeren van projecten (inclusief studentenhuisvesting) | |
6C2 Opheffen illegale huisvesting | 6C2.1 Toezien en handhaven op onrechtmatige bewoning |
Op 14 november 2019 heeft de gemeenteraad de ‘Woonvisie 2020-2030’ met de bijbehorende ‘Uitvoeringsagenda 2020-2023’ vastgesteld. In de woonvisie verwoordt de gemeente Leiden haar visie op de toekomst van wonen in de stad. De concrete uitwerking voor de daaropvolgende vier jaar is opgenomen in de ‘Uitvoeringsagenda wonen Leiden 2020-2023’ De vele ontwikkelingen in de markt en op het gebied van volkshuisvesting zijn reden om het huidige Leidse woonbeleid te evalueren en te kijken naar de effecten van de nieuwe ontwikkelingen op ons woonbeleid. Bij het vaststellen van nieuw volkshuisvestelijk beleid krijgen we te maken met de Wet versterking regie volkshuisvesting. In het wetsvoorstel wordt volkshuisvesting toegevoegd aan de doelen van de Omgevingswet. In het wetsvoorstel staat dat gemeenten hun woonbeleid op hoofdlijnen in de Omgevingsvisie moeten zetten. Gemeenten zijn verplicht om een volkshuisvestingprogramma op te stellen om de door de raad vastgestelde hoofdlijnen van het woonbeleid op een aantal verplichte volkshuisvestelijke onderdelen te concretiseren. Het volkshuisvestingsprogramma vervangt de woonvisie en krijgt een plek in de beleidscyclus van de Omgevingswet. Om het geactualiseerde beleid goed te laten aansluiten bij de aangekondigde nieuwe wetgeving en lopende ontwikkelingen is 2023 benut voor evaluatie en uitwerken van nieuwe beleidsvoorstellen. In de eerste helft van 2024 zal een geactualiseerd woonbeleid worden vastgesteld.
Hieronder volgt een opsomming van een aantal belangrijke, actuele onderwerpen waaraan in 2024 (verder) invulling wordt gegeven.
In de Woonvisie hebben we doelstellingen geformuleerd met betrekking tot het aantal en typen woningen. In het beleidsakkoord ‘Samen leven in Leiden’ staan op basis van een nieuwe woningbehoefteraming nieuwe doelstellingen. Daarnaast is ook een nieuwe ambitie voor het aantal toe te voegen studentenkamers geformuleerd. Deze nieuwe ambities zijn in 2023 verwerkt in de woningbouwmonitor. We blijven de vastgestelde woningbouw doelstellingen monitoren en we rapporteren hier twee keer per jaar over via de rapportage Woningbouwmonitor. Als uit de rapportage blijkt dat we op deelniveaus onze doelstellingen niet halen, sturen we in projecten de mix van woningbouwprogramma bij.
Ook in de bestaande woningvoorraad is het belangrijk om de beschikbaarheid en betaalbaarheid van woningen en de leefbaarheid van de omgeving zo goed mogelijk beschermen. Daarom voeren we een opkoopbescherming en een verhuurdersvergunning in. Daarnaast onderzoeken we welke aanvullende reguleringsmogelijkheden wenselijk zijn. Hierin betrekken we onder meer het verkameringsvraagstuk. Door verschillende rechterlijke uitspraken werd in 2021 duidelijk dat we in Leiden het risico liepen dat de huisvestingsverordening (gedeeltelijk) onverbindend kon worden verklaard waarmee de vergunningsplicht bij verkamering zou komen te vervallen. In oktober 2021 is daarom een tijdelijke stand-still afgekondigd voor de mogelijkheid om te verkameren (het afgeven van omzettingsvergunningen).
In 2022 en 2023 is gekeken op welke wijze een samenhangend beleid voor woningmarktregulering en verkamering kan worden opgesteld. Belangrijkste input daarvoor is:
Medio 2023 is een samenhangend pakket aan woningmarktregulerende maatregelen inclusief nieuw verkameringsbeleid opgesteld. Hierin wordt voorgesteld in een aantal wijken in de stad vergunningen in te voeren voor goed verhuurderschap en voor omzetting en woningvorming op basis van leefbaarheid. Een opkoopbescherming wordt voorgesteld in de hele stad in te voeren op basis van schaarste. Na instemming van de raad, worden deze maatregelen (naar verwachting) op 1 januari 2024 van kracht.
Sinds juni 2021 is in Leiden een huurteam actief, in eerste instantie als pilot voor twee jaar. Steenvlinder voert de huurteam-werkzaamheden uit en werkt hierbij samen met de afdeling Wonen en Overheid van de Leidse Rechtswinkel. Ook het komende jaar zal Steenvlinder naar verwachting minimaal 300 woningopnames uitvoeren. (N.B. Afgelopen jaar is Urbannerdam overgenomen door Steenvlinder)
Voor de handhaving van de woningmarktregulerende maatregelen, met name voor goed verhuurderschap zal ook inzet van het huurteam worden gevraagd.
Aan de Samenwerkingstafel zitten afgevaardigden van de woningbouwcorporaties, ontwikkelaars, investeerders en de gemeente. De Samenwerkingstafel heeft als missie: “Samen zorgen we voor het sneller beschikbaar komen van een passende woning voor elke Leidenaar, in een prettige stad met hoogwaardige en inclusieve leefomgeving.”
Daarbij is afgesproken dat de koplopers elkaars partners zijn in de realisatie van de missie. Het gesprek is gericht op het vinden van concrete oplossingen voor knelpunten op een wijze die algemeen toepasbaar is in de stad om de versnelling te realiseren.
In de (concept)wet Wet versterking regie volkshuisvesting is opgenomen dat iedere gemeente uiterlijk in 2026 een volkshuisvestingsprogramma (conform de structuur van de omgevingsvisie) moet hebben. Daarin moet onder meer de woonbehoefte en woonopgaven zijn opgenomen en de zorg- en ondersteuningsbehoefte van aandachtsgroepen en ouderen. Voor veel doelgroepen hebben we al (sub)regionale of lokale beleidskaders of samenwerkingen opgesteld. Bijvoorbeeld in het Programma Oekraïners, Statushouders en Asielzoekers (Leiden) of het Programma Doordecentralisatie MZ en herordening Wmo (Leidse Regio), maar ook de WMO wordt reeds subregionaal ingekocht. Deze kunnen als uitgangspunt worden genomen. Een woonzorg(welzijn)visie is echter meer dan alleen een nietje door deze beleidstukken. Het gaat ook over samenhang, prioritering en waar en hoe dit moet landen in de wijken.
Met de Leidse Regio is afgesproken dat gewerkt wordt met een (sub)regionaal woonzorgkader. Hierin leggen we vast om welk doelgroepen het gaat en waar we (sub)regionaal samenwerken en waar niet. Vanuit dit kader kan een Leidse visie op wonen, zorg en welzijn worden opgesteld. Deze kan uiteindelijk opgaan in het volkshuisvestingsprogramma. Partners als corporaties, marktpartijen, zorgkantoor en zorgpartijen en welzijnsorganisaties zijn sleutelspelers bij het opstellen. Zij zijn en voelen zich medeverantwoordelijk voor het aangaan van de uitdagingen die op ons afkomen. In 2023 is ingezet om het proces, de afbakening en de samenwerking met alle betrokken partners goed in te richten en de eerste teksten op te stellen. In 2024 wordt de woonzorg(welzijn)visie afgerond en vastgesteld.
We werken aan een inclusieve samenleving waarbij wonen de basis is. De cliënten die uitstromen uit beschermd wonen en maatschappelijke opvang, doen een beroep op de goedkope sociale huurwoningen van de woningcorporaties. Dit gebeurt via de zogenaamde contingentenregeling. Binnen hetzelfde woonsegment moeten de bijzondere doelgroepen concurreren met urgent woningzoekenden, een nog altijd groeiend aantal statushouders en woningzoekenden op de woningmarkt. We blijven inzetten op het maken van plannen en afspraken over de toewijzing met zowel projectontwikkelaars als corporaties voor de realisatie van meer sociale huurwoningen die geschikt zijn voor deze doelgroep. Met projectontwikkelaars gaan we in onderhandeling over het onderbrengen van sociale huurwoningen bij corporaties, waar wij zelf grond hebben maken we afspraken met corporaties en in de doelgroepenverordening worden voorwaarden gesteld aan onder andere de instandhoudingstermijn voor sociale- en middeldure huur. Op deze wijze proberen we corporaties meer in positie te brengen zodat nieuwe sociale huurwoningen in de regel in bezit zullen zijn van corporaties, conform het beleidsakkoord. In de prestatieafspraken met de corporaties is al afgesproken dat ernaar gestreefd wordt om 10% van de nieuw gebouwde sociale huurwoningen te bestemmen voor de bijzondere doelgroepen.
Dit alles doen we in nauwe samenwerking met de betreffende collega's uit het sociale domein en het projectbureau. Zie hiervoor ook de toelichting onder het Programma Oekraïners, Statushouders en Asielzoekers en in hoofdstuk 9D Maatschappelijke Ondersteuning – Kwetsbare groepen.
Eind 2020 hebben we kaderafspraken gemaakt met de Leidse woningcorporaties om gezamenlijk invulling te geven aan onze woonambities en -uitdagingen in de periode 2020 t/m 2025. Thema’s in de prestatieafspraken zijn onder andere ‘beschikbaarheid & betaalbaarheid’, ‘studentenhuisvesting’, ‘duurzaamheid’, ‘leefbaarheid’ en ‘wonen & zorg voor bijzondere doelgroepen’. De prestatieafspraken zijn een nadere invulling van de kaders die in de gemeentelijke Woonvisie 2020-2030, de bedrijfs-/ondernemingsplannen van de corporaties en de werkplannen van de huurdersorganisaties zijn vastgelegd. Ook in andere documenten (convenanten/overeenkomsten) zijn afspraken tussen gemeente, corporaties en huurdersorganisaties vastgelegd. Een voorbeeld hiervan zijn de afspraken over de energietransitie. De afspraken over energie kunnen weer gezien worden als een nadere uitwerking van de prestatieafspraken.
De gemeenteraad wordt jaarlijks geïnformeerd over de uitvoering van de prestatieafspraken 2020-2025. Dit geeft de raad de gelegenheid om het college input mee te geven bij de sturing op de uitvoering van de gemaakte afspraken.
Prestatie 6C1.3 Regionale woonagenda en woonruimteverdeling 2022
Het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland heeft de Regionale Woonagenda (RWA) en de regionale Huisvestingsverordening (rHVV) medio 2023 vastgesteld, waarna de uitvoering is gestart. Die spitst zich met name toe op de uitvoering van de geactualiseerde regionale woningbouwproductie. We versterken de regionale afstemming van de woningbouwprogrammering door meer te kijken naar de kwalitatieve opgave en deze met de (sub)regio’s af te stemmen. De koers van de RWA ligt in lijn met de Leidse Woonvisie en het Coalitieakkoord ‘Samen leven in Leiden’. In de RWA 2023 hebben we striktere maatregelen opgenomen om elkaar op de voortgang en realisatie aan te spreken en waar nodig bij te sturen. Onderdeel van de uitvoering van de regionale woningbouwproductie is de jaarlijkse regionale afstemming van de woningbouwplanlijst en aanbieding hiervan aan de provincie door Holland Rijnland.
Op 1 januari 2024 zal de geactualiseerde regionale Huisvestingsverordening van kracht zijn en worden de sociale huurwoningen volgens deze nieuwe regels via het regionale woonruimteverdeelsysteem verdeeld.
In het kader van het Nationale Woon- en Bouwagenda en het Programma Woningbouw hebben de gemeenten in Holland Rijnland (waaronder Leiden) met provincie Zuid-Holland en het rijk de Regionale Realisatieagenda / Woondeal vastgesteld. Nadat in 2023 de regionale Versnellingstafel en Woondealtafels zijn opgesteld, kunnen in 2024 deze tafels operationeel zijn. Doel van deze tafels is om woningbouwprojecten te versnellen en doorgang te laten vinden en knelpunten / kritische succesfactoren op te lossen met de stakeholders aan deze tafels. In het kader van de realisatieagenda wordt ook de voortgang en samenstelling van de woningbouw gemonitord.
Op basis van de uitkomsten van het in 2020 afgeronde behoefteonderzoek heeft in 2021 een aanpassing van de regionale huisvestingsverordening plaatsgevonden waarbij een nieuwe rangordebepaling voor de toewijzing van standplaatsen is vastgelegd. Daarnaast hebben de regiogemeenten afgesproken 36 standplaatsen in Holland Rijnland te realiseren. In 2023 gingen de gemeenten in de Leidse Regio gezamenlijk op zoek naar uitbreiding van 12 standplaatsen. Hierbij werd ook gekeken naar nieuwe locaties voor standplaatsen. Leiden concentreerde zich hierbij op het agenderen van de realisatie van de standplaatsen in regionaal verband en de spreiding hiervan over de regio. In mei 2023 is er Lokaal Maatwerk vastgesteld door het College voor de Trien Semlerstraat voor het terugbrengen van 5 standplaatsen. Deze standplaatsen worden na renovatie en de geplande herinrichting opnieuw aangeboden. In 2023 is ook gestart met een onderzoek naar de haalbaarheid voor het realiseren van 2 extra standplaatsen op de woonwagenlocatie Trekvaartplein, als onderdeel van de 12 standplaatsen uitbreiding in de Leidse Regio.
Onder deze prestatie zijn de projecten opgenomen die qua omvang het grootste zijn en het meeste bijdragen aan de woningbouwopgave in de komende tien jaar. Deze projecten zijn van belang voor de gehele verstedelijkingsopgave (met meer gewicht aan sociale huur toevoeging dan de toevoeging van studentenhuisvesting of vrije sector huur) en worden onder de prestatie 6C1.4 (Laten) uitvoeren van projecten (inclusief studentenhuisvesting) opgenomen. Projecten waarbij “derden / de markt “ verantwoordelijk zijn worden niet opgenomen. De volgende belangrijkste projecten worden toegelicht:
1. Lammenschansdriehoek
2. Stationsgebied
3. De Zwijger
4. Entreegebied
5. Westerpoort
6. Vondelkwartier
7. Energiepark
8. Wernink
9. LEAD
10. Groenoordhallen fase 2
11. Telderskade e.o.
12. Plesmanlaan 100 / Jacobs
13. Meerburg
Bij deze projecten is de gemeente (mede) verantwoordelijk en is veelal sprake van een breder doel dan alleen de vergroting van de woningvoorraad. Hierbij kan gedacht worden aan het (gecombineerd) realiseren van sociaal culturele voorzieningen, het realiseren van goede bereikbaarheid en parkeervoorzieningen en het verbeteren van de stedenbouwkundige kwaliteit van de binnenstad en andere gebiedsdelen. Bij dergelijke projecten heeft de gemeente als opdrachtgever een sturende rol en is voor het proces verantwoordelijk. Veelal heeft de gemeente hierbij ook een grondpositie.
De gemeente heeft de opgave om in 2030 8.800 woningen toe te voegen. De laatste jaren ligt Leiden goed op koers met de woningbouw. In 2022 werden er ruim 1.000 reguliere nieuwe woningen toegevoegd aan de voorraad. Dit jaar voegen we vooral veel studentenwoningen toe. Echter, door verslechterende marktomstandigheden staat de voortgang van verschillende bouwprojecten in Leiden onder druk. Het tekort aan betaalbare woningen heeft geleid tot hoge prijzen voor koophuizen en jarenlange wachtlijsten voor een sociale huurwoning. Woningen dreigen onbetaalbaar te worden voor studenten, gezinnen en middeninkomens. Daarom is het de komende jaren van belang om voortgang te houden in de verstedelijkingsprojecten en daarmee niet alleen de woningproductie goed op peil te houden (voldoende betaalbare en duurzame woningen), maar ook de ambities die met de verstedelijkingsprojecten verknoopt zijn, verder te realiseren. De verstedelijkingsprojecten dragen bij aan de duurzaamheidsdoelen (verduurzamen woningvoorraad, toevoegen van kwaliteit aan de openbare ruimte met meer groen en water), aan de ambities op het gebied van mobiliteit (het bevorderen van OV- en fietsgebruik en het terugdringen van het autogebruik) en aan de ambities op het gebied van sociale cohesie, (maatschappelijke) voorzieningen en inclusiviteit. Omdat de marktomstandigheden het afgelopen jaar dusdanig verslechterd zijn (oplopende rente, stijgende bouwkosten) en daardoor de woningopgave in de knel dreigt te komen wordt er budget vrijgemaakt om goed voortgang te houden in de verstedelijkingsprojecten. Het gaat om projecten die in de eindfase van het planproces en planologische procedures zitten, tegen startbouw aanzitten en waar oplevering van woningen is voorzien voor 2025 en 2026.
Het krediet wordt deels gedekt door binnen de verstedelijkingsportefeuille te herprioriteren en deels door aanvullende middelen beschikbaar te stellen. Qua herprioritering is gekozen voor de projecten Wernink en de Rooseveltstraat. De raad is eerder geïnformeerd over de ontstane situatie bij het project Wernink. Boodschap was dat we tot het einde van het jaar nodig zouden hebben om te onderzoeken hoe we het beste met dit project door kunnen. Vanwege de vele onzekerheden rond dit project en de onduidelijkheden rond een eventuele doorstart, wordt er nu voor gekozen om het resterende deel van de cofinanciering van de WBI-subsidie ter waarde van € 2,48 mln. voor het krediet in te zetten. Over het vervolg van project Wernink zal de gemeenteraad nader worden geïnformeerd. Door nu te herprioriteren kiest de gemeente voor daadwerkelijk bouwen en wordt vermeden dat we aan veel plannen werken maar er weinig wordt gebouwd.
Het tweede project betreft Roosevelt-West. De keuze om nu geen prioriteit te geven aan Roosevelt-West komt voort uit het feit dat het gebied niet tot de aangewezen focusgebieden uit het beleidsakkoord ‘Samen leven in Leiden’ behoort, het een ingewikkelde binnenstedelijke transformatielocatie betreft en verkeerskundig de nodige uitdagingen kent. De projecten binnen de gebiedsontwikkeling Roosevelt-West voegen extra verkeer toe aan de Rooseveltstraat en/of de Vijf Meilaan. Voor Roosevelt-West geldt dat er meerdere verkeerskundige knelpunten moeten worden opgelost alvorens de ontwikkeling echt van de grond kan komen, zowel ten aanzien van doorstroming als van verkeersveiligheid. Een uitzondering vormt plot 1A waar Portaal kan ontwikkelen zonder extra verkeersmaatregelen.
De kosten van de verkeerskundige ingrepen zijn voor een deel nog niet becijferd. De dekking zou in de loop van de tijd moeten komen uit anterieure bijdragen. Om de ontwikkeling van de grond te laten komen heeft de gemeente dekking voor een voorfinanciering van een deel van de verkeerkundige maatregelen van € 3,02 mln. Het college stelt de raad de als voorfinanciering beschikbaar gestelde middelen voor de herinrichting van de Rooseveltstraat vrij te laten vallen en in te zetten van het krediet ‘Prijsstijgingen Woningbouw’.
In de Programmabegroting 2023 heeft de raad het krediet prijsstijgingen (€ 14,1 mln.) vrijgemaakt om prijsstijgingen in op dat moment in uitvoering zijnde projecten op te vangen die niet op andere wijze binnen het project konden worden gedekt. Dit krediet is inmiddels voor € 8,1 miljoen aangewend. Van de resterende € 6 miljoen is het de verwachting dat dit niet geheel nodig is om prijsstijgingen binnen lopende projecten op te vangen. Gezien het belang van het op niveau houden van de woningbouw in de stad, stellen we voor om € 2 miljoen hiervan te alloceren voor het Krediet ‘Prijsstijgingen Woningbouw’.
Tot slot stellen we voor om de vrije ruimte in de concernreserve van € 1 miljoen in te zetten als dekkingsbron. Dit telt op tot een incidenteel krediet van € 8,5 mln.
Sinds 2012 is in de Lammenschansdriehoek sprake van een gebiedsontwikkeling op basis van uitnodigingsplanologie. De verschillende deelgebieden binnen de Lammenschansdriehoek bevinden zich allemaal in een andere fase van ontwikkeling.
Vanaf 2013 is Campus Yours gefaseerd gebouwd, de gemengde studentencampus in het centrumgebied met in totaal circa 1.900 wooneenheden en diverse ondersteunende functies. In 2021 is het laatste bouwblok opgeleverd en in 2022 is de openbare ruimte aangelegd. In 2023 wordt dit deelgebied helemaal afgerond en officieel overgedragen aan Beheer. Daarna zijn er vanuit het project geen werkzaamheden meer aan dit deelgebied.
In deelgebied Kanaalpark is eind 2019 op drie locaties de nieuwbouw gestart van in totaal circa 180 Huurappartementen. De laatste appartementen zijn in Q2 van 2022 opgeleverd. De openbare ruimte in het Kanaalpark wordt vanaf december 2022 klimaatadaptief heringericht en in 2023 opgeleverd en in 2024 overgedragen aan Beheer. Voor de ontwikkellocatie Kanaalpark 142 voert GREEN een verkenning uit naar diverse concepten, waaronder het bouwen van een respijthuis, een wooncomplex voor ouderen en een wooncomplex voor andere doelgroepen met een lichte zorgvraag.
Na een intensief traject van voorbereiding zijn medio 2021 de bestemmingsplanprocedures voor een aantal nieuwbouwprojecten langs de Lammenschansweg gestart. Voor de voormalige locaties van Avery Dennison (project HOF36) is het bestemmingsplan in 2021 vastgesteld. De bouw van HOF36 is in Q2 van 2022 gestart en zal in augustus 2024 opgeleverd worden. Voor AKB Longs (project Omega) is het bestemmingsplan begin 2022 vastgesteld en voor Lammenschansweg 136a (project Kappa) is het uitwerkingsplan daarvoor begin 2023 vastgesteld. De start bouw van project Omega/Kappa staat gepland voor 2024. Samen zijn de projecten Hof 36 en Omega/Kappa goed voor 719 woningen en ondersteunende voorzieningen.
Ook voor de voormalige locaties van Zirkzee Wonen en Slapen/Autohaag de Zeeuw en Aannemingsbedrijf Schouls (project Zirro/Schouls) is in 2022 een bestemmingsplanprocedure gestart voor nog eens maximaal 780 woningen. Het bestemmingsplan voor project Zirro-Schouls is in april 2023 door de gemeenteraad vastgesteld; de verlening van de omgevingsvergunning wordt verwacht in Q3 2023, waarna de start bouw gepland staat in Q1 2024. 2024 staat dus vooral in het teken van de bouw van deze appartementencomplexen.
In 2022 is de gemeente de voorbereidingen gestart voor de aanleg van de nieuwe, kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte tussen de nieuwe gebouwen langs deze Lammenschansstrip. Hiervoor is een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Dunea om hun steunpunt te verhuizen naar een andere locatie. Zo kan de ruimte rondom de reinwaterbergingen in 2023 ingericht worden als bouwplaats en daarna een parkachtige openbare ruimte voor de buurt.
De intentieovereenkomst (IOK) is getekend met De Raad Bouwontwikkeling B.V. voor de Gamma locatie in de Lammenschansdriehoek. In deze overeenkomst is het project benoemd en kan de planvorming gezamenlijk verder worden opgepakt. Het Bouwplan omvat de bouw van ruim 400 woningen, waarvan 35% sociale huurwoningen en 35% in de middeldure huur/-koop categorie, met maatschappelijke en/of commerciële voorzieningen.
Stijgende prijzen, hogere kwaliteitsambitie en eisen, en meer druk op de openbare ruimte ten opzichte van 2019 als gevolg van deze stedelijke ontwikkeling en intensieve woningbouwprogramma, maken dat de openbare ruimte niet binnen het geraamde budget past. Daarom is de gemeente in gesprek met het ministerie van BZK om een deel van de toegekende Woningbouw Impuls Subsidie daar voor in te kunnen zetten. Naar huidig inzicht gaat het ministerie akkoord met de wijziging van de beschikking waarna de meerkosten vanuit de reeds beschikbaar gestelde subsidie gedekt kunnen worden.
Het Stationsgebied is met Leiden Centraal het belangrijkste OV-knooppunt in de regio en daarmee het visitekaartje van onze stad. Het wordt getransformeerd naar een plek waar ruimte is voor wonen, werken, ontspannen, reizen en ontmoeten. Het Stationsgebied verbindt de historische binnenstad en het Leiden Bio Science Park. Het is, mede gelet op de grote verstedelijkingsopgave in de Leidse regio, van groot belang om in de komende jaren deze integrale gebiedsontwikkeling door te zetten. Naar aanleiding van de ontwikkelingen in de afgelopen periode, zoals de locatiekeuze voor het busstation en het collegeakkoord en de Duurzaamste Kilometer van Nederland, heeft het college het Masterplan met de vaststelling van de gebiedsagenda Stationsgebied (eind 2019) en gebiedsvisie Stationsgebied (begin 2021) verrijkt met nieuwe inzichten. Met name op het gebied van OV / mobiliteit, verduurzaming, parkeren en sociale woningbouw. In vervolg hierop is in 2020 de gebiedsvisie voor het stationsgebied uitgewerkt en in het tweede kwartaal van 2021 aan de raad ter besluitvorming voorgelegd. Afspraken over de verstedelijking in de invloedssfeer van de OV-knoop zorgen voor verdere groei van de reizigersstromen van OV, fiets en voetganger. In 2020 is de opgave voor Knooppunt Leiden verder uitgewerkt samen met NS, ProRail, PZH, Ministerie van I&W, MRDH, Holland Rijnland en LUMC. Dit heeft geresulteerd in het document ‘Leiden Verbindt’ en een besluit tijdens het bestuurlijk overleg Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO-MIRT) in november 2020 dat de gezamenlijke partijen naar een MIRT-verkenning voor de Oude Lijn en Knooppunten toe kunnen werken. Eind 2021 heeft het ministerie van I&W bij het Nationaal Groeifonds een propositie ingediend voor de bekostiging van de investeringen. Met de kabinetsformatie zijn middelen van het Groeifonds overgeheveld naar het Mobiliteitsfonds. Op basis hiervan is in november 2022 de startbeslissing voor de MIRT-verkenning ondertekend. Met de ontwikkeling van Knooppunt Leiden transformeert het zesde station van Nederland naar een hoogwaardige mobiliteitshub die reizigers veel reis-, overstap- en verblijfskwaliteit biedt. De deelgebiedsontwikkelingen Bus-, Trafo en Connexxionlocatie zijn door de aanwezigheid van het busstation en de busremise belangrijk in het functioneren van het Knooppunt en daarom onderdeel van het gebied wat betrekking heeft op de MIRT-verkenning. Zie programma 4 (Mobiliteit) voor verdere toelichting over Knooppunt Leiden Centraal als onderdeel van het rijksproject Oude lijn en Knooppunten.
Op de volgende gebiedsontwikkelingen wordt hierna ingegaan:
Het Rijnsburgerblok, ingeklemd tussen de Stationsweg en het Schuttersveld, wordt in drie delen ontwikkeld. De Lorentz fase 1 is begin 2020 opgeleverd en bestaat uit kantoren in de eerste vier bouwlagen in de sokkel en twee woontorens met een openbare fietskelder. Het tweede deel van het Rijnsburgerblok is Lorentz fase 2. In 2020 is ABC Vastgoed geselecteerd om deze ontwikkeling op te pakken. Het bouwplan bevat circa 13.000 m2 bruto vloeroppervlakte aan kantoren met horecavoorzieningen in de plint en circa 4.000 m2 bruto vloeroppervlak aan woningen. De kaders voor deze ontwikkeling blijven in principe binnen het uitvoeringsbesluit voor Rijnsburgerblok fase 1 en 2 en het vastgestelde bestemmingsplan. Door de coronaepidemie hebben bedrijven hun huisvestingsvraag uitgesteld. Inmiddels is daar weer vraag naar en kunnen deze nieuwe concepten zoals Lorentz 2 goed inspelen op de veranderende vraag naar kantoren. De bouw zal medio 2024 starten en medio 2026 gereed komen.
Octagon, het derde deel van het Rijsburgerblok, komt op de plaats van het voormalige ABN AMRO gebouw en de school aan het Ballonpad. Octagon omvat een gebouw met horeca, een hotel en koop- en huurwoningen. De sloop is afgerond en de bouw is in de tweede helft van 2021 gestart. Inmiddels zijn alle woningen verkocht en is een belegger en exploitant voor het hotel gevonden. De bouw is vergevorderd en komt in het tweede kwartaal 2024 gereed.
Een grote bioscoop, horeca, kapperszaak, een Jumbo supermarkt én woningen op de hoek van het Stationsplein geven het Stationsplein de gewenste allure. In de kelder van het gebouw komt een openbare fietsenstalling. De bestemmingsplanprocedure heeft in 2021 geleid tot vaststelling van het bestemmingsplan. De werkzaamheden voor het verleggen van de Stationsweg ter hoogte van de Geus en het omleggen van kabels en leidingen zijn rondom de zomerperiode van 2022 afgerond. De sloop van het huidige pand is juli 2023 gestart en is in september 2023 afgerond. In juli 2023 is het aanvullende krediet voor de realisatie van de fietsenstalling vastgesteld. De bouw start direct na de sloop en is medio 2026 gereed.
In februari 2021 is een subsidie toegekend door het ministerie van Binnenlandse Zaken in het kader van de woningbouwimpuls voor de ontwikkeling van het Morspoortterrein, Morssingelblok en de Trafolocatie. Van deze drie ontwikkelingen loopt het Morspoortterrein voorop. Het gemeentelijk kantoorgebouw Stationsplein 107 komt immers vrij waardoor er een directe aanleiding is om de herontwikkeling op te pakken. Vanaf medio 2022 tot en met medio 2024 is Stationsplein 107 in gebruik als tijdelijke huisvestingslocatie voor statushouders en vluchtelingen uit Oekraïne. Eind 2022 zal de grondexploitatie worden vastgesteld en het bestemmingsplan vrijgegeven worden voor inspraak. Medio 2024 start de sloop van het kantoorgebouw en eerste helft 2025 zal gestart moeten worden met bouwen van het eerste bouwdeel. Onderdeel van de ontwikkeling is het onderzoeken van de mogelijkheden en noodzaak van nieuwbouw van de Morspoortgarage in een ondergrondse openbare garage. Voor het Morssingelblok lopen gesprekken met de eigenaar van de Stationspleinflat. De Trafolocatie wordt op een later moment verder uitgewerkt.
De gemeente heeft medio 2023 met Urban Interest, eigenaar van de Stationspleinflat, een Intentieovereenkomst gesloten voor de herontwikkeling van de Stationspleinflat en het achterliggende parkeerterrein. Doel is te komen tot een realisatie van 420 nieuwe woningen en winkels. Ook de realisatie van 75 sociale huurwoningen op een van de kavels van het Morspoortterrein maakt onderdeel uit van deze overeenkomst.
De start van de sloopwerkzaamheden zijn gepland voor begin 2026, start van de realisatie van de woningen eind van dat jaar. Na het sluiten van de Intentieovereenkomst zal tot zomer 2024 gewerkt worden aan drie producten: een Samenwerkingsovereenkomst (SOK) waarin de afspraken concreet worden gemaakt, een Grondexploitatie voor de H-kavels (Morssingelblok) en een Stedenbouwkundig Plan voor de H-kavels. Deze laatste twee producten zullen door de Gemeenteraad vastgesteld moeten worden. Na de besluitvorming over deze drie producten zal in de periode medio 2024 tot eind 2025 gewerkt worden aan een omgevingsplan en bouwplanuitwerking, het uitplaatsen van huurders en het voorbereiden van de sloop en het bouwrijp maken. De start van de uitvoering is beoogd per januari 2026 met start van de sloop. Vanaf het vierde kwartaal 2026 kan met de realisatie van de nieuwbouw een begin gemaakt worden.
Het Stationsgebied is een prominent project binnen Leiden. De gebiedsmarketing wordt geleidelijk aan uitgebouwd, geïntegreerd met participatie, met als uiteindelijk doel dat de inwoners van Leiden trots zijn op hun Stationsgebied. Zo worden er informatieavonden georganiseerd ten behoeve van de actuele ontwikkeling van onder andere De Geus en Octagon. The Field is een duurzame ontmoetingsplek in het gebied en brengt, daar waar de mogelijkheid zich voordoet, met tijdelijke invullingen reuring in het gebied. Een belangrijke stap in het positioneren van het Stationsgebied (inclusief Schipholweg) is gezet door gezamenlijk met verschillende partners de Duurzaamste Kilometer van Nederland te lanceren. In dit project werken we samen om op een creatieve en innovatieve manier de Leidse entree te vergroenen en als duurzaam verstedelijkingsgebied op de kaart te zetten. Deze community – waarin de gemeente deelneemt – vormt de basis voor de dialoog en actie over verduurzaming, maar is tegelijkertijd een platform voor participatie en een landelijk unieke propositie om het gebied ook nationaal op de kaart te zetten.
In april 2023 heeft de gemeenteraad het Kaderbesluit met daarbij de integrale gebiedsvisie (project genaamd “Park de Zwijger”) en een geïntegreerde oplossing voor het deeltracé Leidse Ring Noord-Willem de Zwijgerlaan (project LRN) vastgesteld. De gebiedsontwikkeling ligt ingesloten tussen de IJsselmeerlaan/Sumatrastraat/Surinamestraat, Curaçaostraat, Pieter Bothstraat en Joop Vervoornpad. In het beleidsakkoord 2022-2026 “Samen leven in Leiden” staat dit gebied benoemd bij de top vier van kansrijke focuslocaties voor woningbouw. Voor dit project is voorlopig € 8,3 miljoen beschikbaar gesteld aan subsidies (Woningbouwimpulssubsidie en Versnellingsimpuls Mobiliteitsfonds) door het Rijk. Voor met name de verbetering van de fietsinfrastructuur worden subsidiemogelijkheden bij de provincie Zuid-Holland onderzocht.
Op basis van de vastgestelde kaders, wordt er in de komende jaren invulling gegeven aan de transformatie van het gebied. De bouwplannen worden door de woningcorporaties in nader te bepalen volgorde via de ontwerpfase verder gebracht, waarbij aan de gemeenteraad wordt voorgesteld het ruimtelijk besluit te nemen. Het eerste bouwplan betreft "Touw" van Ons Doel. In 2023 wordt er toegewerkt naar een vervolgovereenkomst met de corporaties waarin nadere afspraken over de rolverdeling en (financiële) verantwoordelijkheden in het vervolgproces worden vastgelegd. De Bovenwijkse investeringen, waaronder de aanleg van de Verlengde Kooilaan en de verdiepte ligging, zijn onderdeel van het project LRN. Voor dat project zal in 2024 een Uitvoeringsbesluit aan de gemeenteraad ter besluitvorming worden voorgelegd.
Bij de transformatie van het gebied komen veel (ontwerp)uitdagingen en belangen bij elkaar, wat interessante kansen biedt maar ook nauwe afstemming vraagt. Daarbij is er extra aandacht voor de integraliteit van de gebiedsontwikkeling met de LRN inclusief bijbehorende participatie met de omgeving (bewoners, (wijk)verenigingen en bedrijven). Voor beide gemeentelijke projecten wordt één participatieplan gemaakt gericht op deze geïntegreerde aanpak. Ook wordt de participatie voortgezet in nauwe samenwerking met de corporaties (en met marktpartijen wanneer die actief worden in het gebied).
Tot slot bieden de kaders van de gebiedsvisie ruimte om invulling te geven aan deelgebied 1 en 2 ten noorden van de Kooilaan van het al langer lopende project Kooiplein e.o., waarmee de kans op ontwikkeling wordt vergroot.
Het Entreegebied wordt het kloppende hart van het Leiden Bio Science Park, met als belangrijke uitdaging de toevoeging van een groot aantal woningen en stedelijke voorzieningen. De autoluwe zone biedt veel ruimte voor groen, ondanks de hoge bebouwingsdichtheid. Rondom de gebouwen komen tuinen met inheemse bomen en planten en vijvers. De eerste twee gebouwen met 703 studentenwoningen zijn in 2023 opgeleverd.
In overleg met gemeente en universiteit werkt de ontwikkelaar in 2024 verder aan de uitwerking van de bouwplannen voor de verschillende kavels van het Entreegebied. Om de plannen juridisch planologisch mogelijk te maken wordt een wijziging gemaakt op het omgevingsplan of wordt afgeweken van het bestemmingsplan met een omgevingsvergunning. Daarnaast wordt er in 2024 gebouwd aan 150 sociale huurwoningen voor internationale medewerkers van de universiteit en 56 midden en vrije sector huurwoningen.
In het najaar 2022 is uit verkeersonderzoeken gebleken dat de autonome groei van het verkeer, in combinatie met diverse gebiedsontwikkelingen en het programma Autoluwe Binnenstad, tot overbelasting van de wegen rondom Westerpoort kan leiden en dat nader onderzoek benodigd is. Ook stikstofdepositie is een vraagstuk waarvoor nadere verkenning nodig is. Verkeer en stikstof kunnen van invloed zijn op de programmatische en financiële haalbaarheid van de gebiedsontwikkeling Westerpoort in zijn geheel en de afzonderlijke deelgebieden. Om die reden is besloten om de resultaten van deze verkenningen af te wachten en de besluitvorming van het kaderbesluit op te schorten. Afhankelijk van de uitkomsten van deze verkenning zal kunnen worden bepaald of en zo ja, in welke mate de concept gebiedsvisie Westerpoort aanpassing vraagt voor deze met het kaderbesluit in besluitvorming te brengen.
Omdat er meerdere initiatieven in het gebied speelden, heeft de gemeente een gebiedsvisie voor het Vondelkwartier opgesteld. Eind 2020 heeft de gemeenteraad de Gebiedsvisie vastgesteld. Binnen de Gebiedsvisie Vondelkwartier zijn kavels opgenomen die ontwikkeld kunnen worden door de eigenaar/ontwikkelaar. Deze kavels zijn:
Ontwikkelaar FSD is begin 2021 gestart met de ontwerpfase. Het bestemmingsplan wordt in 2024 aan de raad voorgelegd. Voor wat betreft de Mercedeslocatie ligt het initiatief bij Westelijke Investment. De eerste stap in dit traject zal een intentieovereenkomst tussen de gemeente en Westelijke Investment zijn. Voor het ROC/Gezondheidscentrum gaat de gemeente op termijn de mogelijkheid van sloop/nieuwbouw onderzoeken. Hierover is de gemeente in gesprek met de huurders.
In mei 2020 heeft het college het besluit genomen om de haalbaarheid te onderzoeken van de gebiedsvisie Energiepark, samen met het Nieuw Leids Bolwerk en het consortium van de marktpartijen. Het haalbaarheidsonderzoek is afgerond met het door partners haalbaar geachte ontwikkelplan: ‘samen maken we de buurt’. Op basis van een door de gemeente vastgesteld kaderbesluit, inclusief het ontwikkelplan Energiepark, heeft de gemeente voor deze gebiedsontwikkeling een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de Ontwikkel Combinatie Energiepark (OCE, bestaande uit de gebiedsontwikkelaars Steenvlinder en BPD).
Eind 2023, begin 2024 wordt ook een samenwerkingsovereenkomst opgesteld tussen gemeente, marktpartijen en het zogenaamde Participatieplatform. Deze overeenkomst legt de afspraken vast over participatie gedurende de gebiedsontwikkeling. Vóór ondertekening door het college wordt deze overeenkomst via een wensen- en bedenkingenprocedure voorgelegd aan de raad. Het proces van oprichting van het Participatieplatform Energiepark loopt hieraan parallel.
Het bestemmingsplan verbrede reikwijdte en beeldkwaliteitsplan hebben medio 2023 ter visie gelegen en zijn in het najaar 2023 geagendeerd in de gemeenteraad. Eind 2023, begin 2024 worden voor de bouwlocaties Stadsbouwhuis locatie (deelgebied J) en Plnt/Sleutels locatie (deelgebied E) zogenaamde kooprealisatieovereenkomsten gesloten met OCE. Na het onherroepelijk worden van het bestemmingsplan start de sloop van de oude panden en vindt nieuwbouw van woningen en de maatschappelijke opvang gefaseerd plaats.
In 2023 is de aanpak van het Energiepark-gedeelte van het Singelpark gestart met pop-up activiteiten. Hiermee verkrijgen we inzicht in het toekomstig gebruik van het park. Het park wordt de komende jaren fasegewijs ingericht, rekening houdend met de bouwstromen. Onder de noemer Stadmaken worden sinds 2023 ook activiteiten georganiseerd met onder andere zittende ondernemers, omwonenden en andere stakeholders. Leegstaande ruimtes worden tijdelijk gevuld met functies die passen bij de toekomst van het Energiepark, zoals een houtbewerkingsatelier voor de cliënten van de maatschappelijke opvang in Loods C. En de huisvesting van ambachtelijke makers in het Stadsbouwhuis met het oog op het toekomstig te realiseren Makershuis. Begin 2024 staat ook de voorgenomen verkoop van gemeentelijke panden aan zittende ondernemers Est en Bam-Bam/Pronck in de planning.
Voor het voormalig bedrijfsterrein Wernink betoncentrale is een herontwikkelingsplan voor een gemengd stedelijk woonmilieu gemaakt met de huidige erfpachter / ontwikkelaar ABB. Op 14 februari 2023 is het ontwerpbestemmingsplan ter visie gelegd en is de gemeenteraad geïnformeerd over het vervolgproces van de ontwikkeling met ABB. In de afgelopen maanden is er hard gewerkt om met ABB overeenstemming te krijgen over de ontwikkeling van het Werninkterrein en een anterieure overeenkomst hiervoor te sluiten. Op basis van de kaders uit de gebiedsvisie en het ontwerpbestemmingsplan is er maximale inzet gepleegd om tot een haalbare ontwikkeling en overeenstemming met de ontwikkelaar te komen.
Helaas kon er geen overeenstemming worden bereikt met projectontwikkelaar ABB en daardoor kon er geen anterieure overeenkomst gesloten worden op basis van de vastgestelde gebiedsvisie en het ontwerpbestemmingsplan. Dit betekent dat het bestemmingsplan voor nu niet aan de gemeenteraad ter vaststelling kon worden voorgelegd en er dus niet op korte termijn wordt begonnen met de bouw.
De stagnatie van grote bouwplannen gaf aanleiding voor het college om de gemeenteraad voor te stellen middelen vrij te maken voor het hiervoor genoemde krediet prijsstijgingen woningbouw. Als dekking voor deze middelen wordt o.a. voorgesteld de gereserveerde middelen voor Wernink in te zetten. Dit betekent dat een doorstart van het woningbouwproject op korte termijn niet aan de orde is en we een periode van herbezinning in gaan.
Ontwikkelaar RED Company wil aan de Willem de Zwijgerlaan het woningbouwplan LEAD realiseren. Het plan omvat drie woontorens, waarvan één solitair en twee op een getrapte onderbouw, een ondergrondse parkeergarage, ondersteunende en maatschappelijke voorzieningen in de plint en een parkachtige herinrichting van de directe woonomgeving. Het beoogde woonprogramma heeft een omvang van 580 woningen, waarvan tenminste 25% sociale huurwoningen en een deel gericht op starters. Naast het substantiële toe te voegen woonprogramma is er veel aandacht voor duurzaamheid en toekomstgerichte mobiliteit. Na vaststelling van de Nota van Uitgangspunten (2019) en het afsluiten van de koop- en ontwikkelovereenkomst (2020) heeft de raad het bestemmingsplan en de omgevingsvergunning vastgesteld (2021). Na een procedure bij de Raad van State is op 22 maart 2023 het bestemmingsplan onherroepelijk geworden. Het jaar 2024 staat in het teken van voorbereidende en andere uitwerkingsactiviteiten ten behoeve van de bouw: verleggen van kabels en leidingen, bouw van nieuwe telecomvoorziening en sloop van bestaande opstallen (KPN-gebouw en Monuta-gebouw).
Voor de ontwikkeling van het Groenoordhallenterrein is in 2006 een samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen Groenoord CV (een 100% dochter van Ymere) en de gemeente. Fase 1 is al enige jaren af. Fasen 2 en 3 (veld A) moeten nog ontwikkeld worden. Ymere heeft een aantal jaar geleden aangekondigd dat zij vanwege de focus op haar kerntaken in de metropoolregio Amsterdam, waar Leiden geen onderdeel van uitmaakt, deze fasen niet meer zelf ging ontwikkelen. Ymere heeft vervolgens, na met de gemeente eerst een aantal alternatieve ontwikkelsporen verkend te hebben, haar grondposities en ontwikkelrechten in 2022 via een verkoopprocedure overgedragen aan Ballast Nedam Ontwikkeling. Deze rechtsopvolging is door een besluit van het college bekrachtigd waarmee ook tegelijkertijd de verkoopprocedure formeel werd afgerond. Op basis van actuele gemeentelijke beleidskaders, in plaats van die uit 2006, worden in 2023 en 2024 nieuwe uitgangspunten opgesteld, wordt de samenwerking verder voortgezet en worden concrete vervolgstappen in het proces gezet ten behoeve van de uiteindelijke afronding van de wijk Groenoord. De verwachting is dat deze vervolgstappen in de eerst helft van 2024 worden gezet.
In 2024 wordt deelproject Huis van de Buurt Fase 1 opgeleverd. Voor het deelproject ‘Vijfhoven’ start de tender voor de nieuwe woningbouw en het ontwerpproces voor het nieuwe speelpark. Voor het laatste deelproject van de gebiedsontwikkeling, het ‘centrumgebied’, wordt het uitvoeringsbesluit verwacht.
Het plan voor dit transformatieproject met 420 woningen en commerciële voorzieningen, is verder uitgewerkt op basis van de door de raad in februari 2018 vastgestelde Nota van Uitgangspunten. In april 2021 heeft de ontwikkelaar in het kader van de Tweede Participatieronde de plannen gedeeld met omwonenden en hiervan een verslag opgesteld en gepubliceerd. Op 13 juli 2021 heeft het college ingestemd met een verzoek van Urban Interest om af te mogen wijken van de NEN-normen voor bijvoorbeeld de hoogte van de bestaande parkeervoorziening en heeft het college ingestemd met het verzoek van de ontwikkelaar voor het toepassen van de coördinatieverordening op dit project. Dit betekent dat de ontwerpvergunning en het ontwerpbestemmingsplan tegelijkertijd ter visie kunnen worden gelegd. Urban Interest heeft op 27 juli 2021 de aanvraag omgevingsvergunning ingediend.
De gemeente en initiatiefnemer Urban Interest hebben in het tweede kwartaal van dit jaar de gesprekken over de anterieure en erfpachtovereenkomst afgerond. Na instemming van het college en de publicatie van de overeenkomst in het kader van het Didam-arrest, hebben beide partijen de overeenkomst inmiddels getekend. Dit houdt vervolgens in dat de ontwerpvergunning, het ontwerpbesluit hogere waarden en het ontwerpbestemmingsplan in procedure worden gebracht. De afrondende behandeling van de coördinatieprocedure en de behandeling van het bestemmingsplan in de raad kan naar verwachting in januari 2024 plaatsvinden. De financiële duidelijkheid door een getekende erfpachtovereenkomst is niet alleen van belang voor dit project, maar ook voor de herinrichting van de openbare ruimte Verbeekstraat omdat de bijdrage van Urban Interest ook deels hiervoor bestemd is.
De corporaties Portaal en de Sleutels hebben het initiatief genomen om de haalbaarheid te onderzoeken van het slopen & nieuwbouwen van hun meergezinswoningen in een groot deel van de Rivierenbuurt in Meerburg. Hiervoor moet een investeringsbeslissing genomen worden. Het gaat om een plangebied met daarbinnen twaalf aan elkaar grenzende portiek- en galerijflats met in totaal 260 sociale huurwoningen en de direct aangrenzende gemeentelijke locatie met het huis van de buurt Matilo.
In 2024 wordt, na vaststelling van de kaders uit de gebiedsvisie, de uitwerking tot wijziging van het omgevingsplan gestart. Binnen de vastgestelde kaders en uitgangspunten kunnen de betrokken corporaties Sleutels en Portaal vervolgens hun bouwplannen ontwikkelen. De gemeente probeert om samen met de beide corporaties de ontwikkeling zodanig te organiseren dat een treintje ontstaat van opeenvolgende deelprojecten, waarbij bestaande bewoners zoveel mogelijk in het gebied kunnen blijven wonen, conform het doel van motie Treintje in Meerburg (M.23.0049.62).
Ook het ontwerp voor de inrichting van de openbare ruimte zal daarbij verder worden uitgewerkt. Hierbij wordt intensief samengewerkt met het project duurzame wijkvernieuwing Meerburg, gelet op de noodzakelijke vervanging van de ondergrondse infrastructuur in de wijk, waaronder het deelgebied Rivierenbuurt. Bij de vervanging van het riool moet, gezien de technische levensduur, ook het gasnet worden vervangen. Het opengraven van de bodem biedt naast de mogelijke implementatie van duurzamere vormen van energieopwekking en -levering ook koppelkansen voor het meer klimaatadaptief en biodivers inrichten van de buitenruimte. Dit is de opmaat naar een toekomstbestendige duurzame wijk met een ruimer woningaanbod.
In samenwerking met de woningbouwcorporaties wordt toegezien op het rechtmatig gebruik van sociale huurwoningen. De beschikbaarheid van de woningvoorraad aan sociale huurwoningen wordt hiermee onder andere bewaakt.
Effectindicator | Realisatie | Streefwaarden | Bron | |||
---|---|---|---|---|---|---|
2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |||
Doel 6C1 Hogere kwaliteit en toename van de woningvoorraad | ||||||
6C1.a Toename aantal huurwoningen (incl. studentenwoningen) | 923 (2020) 1.152 (2021) 885 (2022) | 611 | 935 | 1412 | 3028 | Monitor71 2022* (realisatie) Woningbouwmonitor 2022-1 (streefwaarden) |
6C1.b Toename aantal koopwoningen | 70 (2020) 57 (2021) 277 (2022) | 193 | 0 | 176 | 458 | Monitor71 2022* (realisatie) Woningbouwmonitor 2022-1 (streefwaarden) |
6C1.c Aantal vernietigde woningen | 227 (2020) 149 (2021) 165 (2022) | 166 | 152 | 0 | 28 | Monitor71 2022* (realisatie) Woningbouwmonitor 2022-1 (streefwaarden) |
6C1.d Gemiddelde WOZ waarde | € 291.000 (2020) € 313.000 (2021) € 345.000 (2022) | - | - | - | - | CBS** |
6C1.e Nieuw gebouwde woningen per 1.000 woningen | 9,5 (2020) 16,5 (2021) 13,1 (2022) | - | - | - | - | CBS** |
6C1.f Gemeentelijke woonlasten eenpersoonshuishouden | € 641 (2020) € 683 (2021) € 875 (2022) | - | - | - | - | COELO** |
6C1.g Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden | € 877 (2020) € 944 (2021) € 1.172 (2022) | - | - | - | - | COELO** |
Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.