Programmabegroting 2024

Beleidsterrein 10A Arbeidsparticipatie

Doelen en prestaties bij 10A Arbeidsparticipatie

Doel

Prestatie

10A1 Leidenaars hebben werk en zijn daardoor minder uitkeringsafhankelijk

10A1.1 Inzetten van re-integratie en participatievoorzieningen

10A1.2 Aanbieden volwasseneneducatie

10A1.3 Inzetten dienstverlening voor jongeren, statushouders en migranten

10A2 Mensen met loonwaarde onder het wettelijk minimumloon werken zo regulier mogelijk

10A2.1 Inzetten sociale werkvoorziening

10A2.2 Inzetten beschut werk

10A2.3 Inzetten loonkostensubsidie

10A1 Leidenaren hebben werk en zijn daardoor minder uitkeringsafhankelijk

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

Nog nooit waren er zoveel mensen aan het werk. Ondanks de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de hoge inflatie, blijft de krapte op de arbeidsmarkt groot. Het Centraal Plan Bureau (CPB) gaat uit van een lichte stijging van de werkloosheid in 2024, maar deze blijft nog steeds relatief laag. Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat de personeelstekorten iets zullen afnemen, maar dat de vraag naar personeel historisch gezien hoog blijft. Dit komt omdat personeelskrapte grotendeels structurele oorzaken heeft, zoals vergrijzing, ontgroening en mismatch. Een aantal sectoren heeft structureel te maken met een tekort aan arbeidskrachten (bijvoorbeeld techniek, bouw, zorg en ICT). Tegelijkertijd zijn er nog steeds mensen aangewezen op een uitkering. Een klein deel daarvan vindt op eigen kracht werk. Voor een grote groep is dat minder vanzelfsprekend, bijvoorbeeld vanwege lichamelijke en/of psychische beperkingen. Voor hen is intensieve ondersteuning bij het aanpakken van die problematiek nodig om mee te kunnen doen.

Ontwikkelingen in de arbeidsmarktregio Holland Rijnland

Vanaf 2024 werken we als centrumgemeente van Holland Rijnland samen met andere gemeenten, UWV, onderwijs, bonden en werkgevers aan de inrichting van de toekomstige arbeidsmarktdienstverlening. Het kabinet reikt hiervoor de kaders aan. Het is in ieder geval duidelijk dat er in elke arbeidsmarktregio één (fysiek en digitaal) loket komt, dat toegang biedt tot dienstverlening op het gebied van werk en scholing. Wanneer er meer nodig is dan informatie en advies worden mensen verwezen naar de dienstverlening die ze nodig hebben, bijvoorbeeld van DZB of UWV. Implementatie is voorzien in 2025. Vooruitlopend hierop heeft de arbeidsmarktregio onderzoek laten doen naar de behoeften van werkgevers, werkenden en werkzoekenden. Dit dient als basis voor de inrichting. Ook doen we sinds juni 2023 ervaring op met het Werkcafé, waar inwoners op dinsdagochtend zonder afspraak terecht kunnen in het stadskantoor voor gratis advies over werk of scholing. Met dit initiatief beogen we iedereen te bereiken die graag wil werken, ander werk wil of wil omscholen, mensen met en zonder uitkering, werkenden en niet-werkenden. Met de partners in de arbeidsmarktregio Holland Rijnland zetten we bovendien in op een Human Capital aanpak, waarbij scholing van kandidaten naar tekortsectoren daar waar mogelijk wordt uitgebreid.

Werken en leren combineren

DZB biedt steeds meer mogelijkheden om binnen het eigen bedrijf werken en leren te combineren. Mensen kunnen zich in hun eigen tempo en met voldoende en de juiste begeleiding ontwikkelen om daarna door te stromen naar een ander bedrijf in de regio. Voor mensen die aangewezen zijn op een beschutte werkplek biedt DZB deze werkplekken. DZB zoekt naar innovatieve manieren om passend werk met ontwikkelmogelijkheden te kunnen blijven bieden. Zo wordt bijvoorbeeld bekeken wat recente ervaringen met basisbanen in verschillende steden zijn en of en op welke wijze basisbanen van toegevoegde waarde kunnen zijn in Leiden. Als betaald werk nog niet of niet meer mogelijk is wordt gezocht naar een andere vorm van meedoen aan de samenleving die past bij wat iemand nog wel kan. Dat kan bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk of een andere manier waarop iemand weer meedoet en meetelt in de maatschappij. DZB werkt daarbij samen met organisaties in de stad. Daarnaast wordt bij andere gemeenten gekeken naar de ervaringen met basisbanen. Niet voor niets is het motto van DZB ‘Samen werken aan een wereld waarin iedereen meedoet’.

Verrekenen van inkomsten

Voor een deel van de mensen die bijstand ontvangen is deeltijdwerk het maximaal haalbare. Op dit moment gelden er verschillende regels rond bijverdienen. Daarom presenteerde het kabinet eind 2022 een wetsvoorstel waarin bijverdiensten een volledig jaar voor 15% buiten beschouwing blijven. De vrijstelling geldt voor een jaar. Ook in Leiden is de wens om bijverdienmogelijkheden te verruimen er. Dit is bijvoorbeeld naar voren gebracht in de Motie 'Werken in de bijstand loont' (M.21.0067.19) waarin het college wordt verzocht met een voorstel te komen voor een pilot waarbij mensen tijdens de bijstand de mogelijkheid krijgen een bedrag bij te verdienen zonder dat dit effect heeft op belasting en toeslagen.

10A1.2 Aanbieden volwasseneneducatie

Om belangrijke basisvaardigheden te versterken en vergroten werken we in Leiden samen in verschillende samenwerkingsverbanden, waaronder het Taalpact Leiden-Leiderdorp. In 2024 vormen we een nieuwe regionale aanpak op laaggeletterdheid. We kijken daarbij naar wat we hebben geleerd van de aanpak 2020-2024, waar we kunnen versterken en ook waarin de samenleving is veranderd en kennis over basisvaardigheden is gegroeid. Hiervoor wordt de aanpak 2020-2024 eind 2023 geëvalueerd en in 2024 meegenomen bij het voorstel voor een het nieuwe plan. Een van de onderdelen waar we op focussen is monitoren en evalueren. Het Rijksprogramma Tel mee met Taal, waaruit de decentralisatiemiddelen laaggeletterdheid voorkomen, loopt tot en met 2024 en het is nog onduidelijk of dit voortgezet wordt.

10A1.3 Inzetten dienstverlening voor jongeren, statushouders en migranten

We ondersteunen jongeren, statushouders en migranten richting werk, onderwijs, stage of activering. Bijvoorbeeld door ondersteuning bij taalacquisitie en (interculturele) communicatie. De ondersteuning van jongeren is aangesloten bij de Aanpak Jeugdwerkloosheid die eind 2020 is gestart en ook in 2024 doorloopt. Jongeren in de meest brede zin, ook niet-uitkeringsgerechtigde jongeren, worden ondersteund bij sollicitatietrainingen en bij trajecten richting werk of onderwijs.

Uitkeringsgerechtigde migranten met veelal een niet-westerse migratieachtergrond krijgen een traject aangeboden dat gericht is op taalacquisitie in combinatie met het doorlopen van een taalstage en bemiddeling naar een baan. Dit vindt plaats in samenwerking met DZB. Sinds 1 januari 2022 is de Wet Inburgering 2021 van kracht. De gemeente voert regie op het inburgeringstraject voor statushouders en gezinsmigranten. Onderdeel hiervan is het bieden van ondersteuning en begeleiding voor alle inburgeraars tijdens het traject. Daarnaast wordt een voorbereidingstraject mbo aangeboden. Hiermee kunnen jongeren vakken volgen, aangeboden door docenten en trainers die hen voorbereiden op een toekomst in het mbo. Ook reguliere, niet-inburgeringsplichtige jongeren kunnen gebruikmaken van (een deel van) deze voorbereiding om te werken aan hun deficiënties en zo toegang te krijgen tot het onderwijs.

Voor 2024 en de jaren daarna is een structureel verhoogde taakstelling voorzien, alsmede een hoge instroom van gezinsmigranten. Hierdoor zal het onderdeel Leidse Inburgering groeien in capaciteit. Daarnaast leidt het tekort op de arbeidsmarkt, met name het tekorten aan docenten, tot verhoogde druk op de uitvoering.

10A2 Mensen met loonwaarde onder het wettelijk minimumloon werken zo regulier mogelijk

DZB bemiddelt bij voorkeur naar werkgevers in de regio, ook voor mensen met een loonwaarde onder het wettelijk minimumloon. Voor een deel van hen is regulier werk niet direct haalbaar, maar lukt dit na een periode van werken en leren bij DZB wel. DZB is in 2023 gestart met een pilot voor ontwikkelbanen: het opdoen van werkervaring bij DZB en nieuwe vaardigheden leren waarmee ze naar een baan bij een reguliere werkgever kunnen doorstromen. Deze pilot was succesvol en wordt daarom ook in 2024 ingezet. Daarnaast biedt DZB beschutte werkplekken voor diegene die het nodig hebben. Soms is ook een beschutte werkplek (nog) niet mogelijk. Er wordt dan gezamenlijk gekeken welke eerste stap nodig is om mee te kunnen doen in de maatschappij. Elke stap om mee te doen telt en vaak volgen daarna ook volgende stappen naar betaald werk.

Dagbesteding

Op het DZB-terrein aan de Nachtegaallaan vinden steeds meer activiteiten plaats die, naast het bieden van werk en ontwikkelmogelijkheden, ook bijdragen aan een duurzame stad. De afdeling Circulair Hout breidt de werkzaamheden verder uit, daarnaast is in 2023 op beperkte schaal gestart met een kweektuin waar biologische planten worden gekweekt voor het Leidse project ‘Samen aan de Slag’. De verwachting is dat dit in 2024 wordt uitgebreid. Ook wordt het wijkleren voortgezet in de wijken waarin de pilot van het Wijkleerbedrijf heeft plaatsgevonden en wordt de werkwijze vanaf 2024 uitgebreid naar andere wijken in Leiden. In het kader van Simpel Switchen gaat DZB samen met dagbestedingsorganisaties aan de slag om de overgang tussen dagbesteding en werk makkelijker te maken. DZB verkende in 2023 de mogelijkheden om in 2024 met een Switch-afdeling te starten waar de stap tussen beide vormen zo goed mogelijk voorbereid kan worden.

Landelijke ontwikkelingen

Landelijk zijn er zorgen over de financiering van de sector van sociaal ontwikkelbedrijven. Deze zorgen worden ook in Leiden gedeeld. Er is meer geld nodig voor het ontwikkelen van mensen en het bieden van werk aan mensen die (nog) nergens anders kunnen werken. Er is in 2023 echter nog geen zicht op extra structurele middelen voor sociaal ontwikkelbedrijven en loonkostensubsidie en een budget voor begeleiding zijn niet toereikend. In de afgelopen periode zijn er meerdere onderzoeken gedaan die relevant zijn voor DZB en waar DZB ook bij is betrokken. Een onderzoek naar de toekomstige infrastructuur van de sociaal ontwikkelbedrijven en een onderzoek naar de financiering van Beschut werk. Daarnaast is er in de arbeidsmarktregio onderzoek gedaan naar de regionale mogelijkheden en behoeften bij het vormgeven van het regionale werkbedrijf. Verder zijn er opnieuw wijzigingen in de Participatiewet aangekondigd. Deze ontwikkelingen worden op de voet gevolgd.

Effectindicatoren bij 10A Arbeidsparticipatie

Effectindicator

Realisatie

Streefwaarden

Bron

2024

2025

2026

2027

Doel 10A1 Leidenaars hebben werk en zijn daardoor minder uitkeringsafhankelijk

10A1.a Netto arbeidsparticipatie, % werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking

69% (2020)
71% (2021)
73% (2022)

73%

73%

73%

73%

CBS
(wsjg - BBV)

10A1.b Aantal banen per 1.000 inwoners van 15 t/m 64 jaar

812 (2020)
832 (2021)
853 (2022)

850

850

850

850

LISA
(wsjg - BBV)

10A1.c Werkloze jongeren, percentage 16- tot en met 22-jarigen

1% (2019)
1% (2020)
1% (2021)

1%

1%

1%

1%

CBS (wsjg-BBV)

10A1.d Aantal lopende re-integratievoorzieningen per 10.000 inwoners van 15-64 jaar

158 (2020)

129 (2021)

117 (2022)

120

120

120

120

CBS
(wsjg - BBV)

10A1.e** Aantal gestarte trajecten basisvaardigheden

258 (2022)

265

270

275

280

Taalschool

10A1.f** Percentage succesvolle uitstroom

79% (2022)

80%

80%

80%

80%

Taalschool

10A1.g** Gemiddelde trajectwaardering

8,2 (2022)

8,3

8,4

8,5

8,5

Taalschool

Doel 10A2 Mensen met loonwaarde onder het minimumloon werken zo regulier mogelijk

10A2.a Aantal volledige banen in de WSW uitgedrukt in standaardeenheden (SE)***

710 (2020)

660 (2021)

621 (2022)

536

501

469

438

DZB

10A2.b Aantal loonkostensubsidie banenafspraak
(via DZB)

160 (2020)

180 (2021)

194 (2022)

250

275

300

325

DZB

10A2.c Aantal nieuw beschut werk

27 (2020)

37 (2021)

49 (2022)

61

71

81

91

DZB

10A2.d Aantal opstapsubsidies eerste jaar****

18 (2020)

13 (2021)

8 (2022)

20

20

20

20

DZB

* De verwachting is dat de krappe arbeidsmarkt de komende jaren zal blijven aanhouden (zie 10A1). Veranderingen op de arbeidsmarkt of in economische omstandigheden kunnen er echter voor zorgen dat deze cijfers komende jaren kunnen afwijken van de verwachting.
** Toelichting toegevoegde indicatoren: Met motie 20.0102/02: ‘Weten wat je wilt’ is het college gevraagd om kwantitatieve en kwalitatieve doelstellingen te formuleren per indicator uit het Regionaal Programma Integrale Aanpak Laaggeletterdheid (RV 20.0102). Met wethoudersbrief Z/22/3459975 ‘Status motie 'Weten wat je wilt'’ heeft de wethouder u geïnformeerd over de streefwaarden die worden opgenomen in de P&C cyclus.
*** Toelichting 10A2.a: Deze effectindicator wordt gewijzigd. In voorgaande jaren werd bij deze effectindicator het aantal volledige banen in de Wsw (uitgedrukt in Standaard Eenheden) bij DZB in dienst weergegeven. Mensen die met een Wsw indicatie in het kader van Begeleid Werken bij een reguliere werkgever in dienst zijn werden daarin niet mee genomen. Deze mensen worden voortaan wel meegeteld. De realisatiecijfers voor de jaren 2020, 2021 en 2022 en de streefwaarden van 2023 tot en met 2027 zijn hierop aangepast.
**** De streefwaarden voor indicator 10A2.d zijn verlaagd van 40 naar 20. Sinds 2020 is het aantal gerealiseerde banen met opstapsubsidie lager dan 20. Dit terwijl er voor 40 opstapbanen budget wordt gereserveerd. Dit budget wordt grotendeels niet ingezet. Daarom is een streefwaarde van 20 reëler. DZB bemiddelt mensen bij voorkeur zonder inzet van opstapsubsidie naar werk. Opstapsubiside wordt alleen ingezet als dat nodig is.

Een overzicht van realisatie- en streefwaarden van de indicatoren (ook uit vorige begrotingen) staat op LeideninCijfers.